سرطان ملانوما چیست و چه نشانه هایی دارد؟

سرطان ملانوما یکی از انواع سرطان های بدخیم پوست می باشد که در آن سلول های رنگدانه ساز یا ملانوسیت بیش از حد طبیعی رشد کرده و تکثیر می شوند.شناخت نشانه ها و عوامل این بیماری می تواند به جلوگیری از این بیماری کمک شایانی نماید؛ آگاهی ما در خصوص انواع سرطان ها بیشتر باشد بهتر می‌توانیم با آنها مقابله نماییم؛ شناخت نشانه های سرطان به ما کمک می کند تا به موقع نزد پزشک مراجعه کرده و در صورت تایید شدن سرطان درمان به موقع صورت گیرد.

عواملی چون آفتاب سوختگی های متعدد، قرار گرفتن در معرض آفتاب به مدت طولانی، نقص سیستم ایمنی، قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش طبیعی یا مصنوعی به مدت طولانی و عوامل ژنتیکی مهمترین عوامل بروز سرطان ملانوما می باشد.متاسفانه قدرت متاستاز این نوع سرطان بالا بوده و می تواند اعضای مختلف بدن را درگیر خود نماید؛ در صورتی که به نشانه های سرطان ملانوم بی توجهی شود و بیماری پیشرفت نماید می تواند حتی به ارگان های داخلی بدن نیز نفوذ کرده و موجب از پای افتادن فرد شود.

علائم سرطان پوست ملانوما

برخی از مواقع در برخی از افراد مشاهده شده که ملانوما به صورت ناگهانی و بدون هیچ علائم اولیه بروز پیدا کرده است؛ اما در مواردی وجود این بیماری با علائمی خود را نشان می دهد؛ آشنایی با نشانه‌های این بیماری می تواند به درمان صحیح و به موقع کمک بسیار زیادی نماید.

تغییرات ناگهانی در پوست خصوصاً در قسمت کتف، شانه ها و زیر شکم، تغییر خال ها به همراه خونریزی و خارش، رشد خال های بدن به صورت نامتقارن، ایجاد رنگدانه و لکه های پوستی با شکل های غیر متعارف در بدن، ایجاد خال با مرزهای نامشخص و دالبری شکل، ایجاد رنگدانه های مختلف در سطح پوست بدون دلیل، رشد خال های بدن و رسیدن آنها به اندازه 6 میلی متر، ایجاد ضایعه های پوستی به شکل خال در بدن که مدام در حال تغییر شکل و تغییر رنگ هستند می‌تواند از نشانه‌های این بیماری باشد به همین سبب توصیه می شود؛ پوست خود را هر چند وقت یک بار به دقت مورد بررسی قرار دهید و به محض مشاهده نشانه های مشکوک به پزشک معالج مراجعه نمایید.

چه افرادی بیشتر در معرض سرطان پوست می باشند؟

در این سرتیتر به افرادی که بیشتر در معرض سرطان ملانوما قرار دارند؛ پرداخته می شود فقط قبل از پرداختن به این موضوع لازم است برای شما بیان نماییم که اشاره کردن به این افراد به معنی این نیست که این افراد در معرض سرطان ملانوما به صورت قطعی قرار دارند؛ بلکه این بدین معنی است که در جامعه آماری مبتلایان، این افراد بیش از سایر افراد مبتلا شده اند.

افرادی که سابقه ژنتیکی دارند، افرادی که مدام خود را در معرض اشعه های ماورای بنفش قرار می دهند مانند افرادی که مکررا از سولاریوم استفاده می نمایند، افراد مبتلا به پارکینسون، افرادی که دارای موهای قرمز، بلوند با پوست های روشن و چشمهای آبی یا سبز هستند، افرادی که آفتاب سوختگی مکرر و شدید را تجربه کرده‌اند، افرادی که خال های زیاد و بزرگ داشته و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف می باشند نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض خطر می باشند.

راه های تشخیص سرطان ملانوما چیست؟

تشخیص زودهنگام سرطان ملانوم می تواند بسیار در نتیجه درمان موثر واقع شود؛ زمانی که خال ها و توده های سرطانی ایجاد شده بر روی پوست در اثر سرطان ملانوم کوچک باشند؛ از بین بردن آنها راحت تر بوده و در نتیجه درمان سریع تر و بهتر صورت می پذیرد؛ به طوری که اگر قطر خالهای سرطان تا حدود یک میلیمتر باشد احتمال درمان موفقیت آمیز ۹۹ درصد خواهد بود؛ به همین سبب توصیه می شود چنانچه جزو افراد در معرض خطر سرطان ملانوم هستید؛ غربالگری های دوره ای را فراموش نکنید.

معاینه اولیه برای وجود یا عدم وجود ملانوما توسط خود فرد باید صورت پذیرد؛ بهتر است هر چند وقت یکبار در برابر یک آینه قدی بایستید پوست خود را با دقت بررسی نمایید؛ در صورت مشاهده رنگدانه های ایجاد شده بر روی پوست بدون هیچ دلیلی و یا تغییر خال های بدن و یا مشاهده خال های غیر طبیعی به پزشک مراجعه نمایید.پزشکان متخصص در صورتی که مشکوک به وجود سرطان ملانوما در پوست شوند با انجام نمونه برداری یا بیوپسی، وجود یا عدم وجود سرطان ملانوم را تایید می نمایند.

بیوپسی به روش های مختلف انجام می شود؛ بیوپسی به روش پانچ، اکسینال و برشی از روش های رایج نمونه برداری در سرطان ملانوما می باشند.در بیوپسی پانچ یک تیغه دایره ای شکل را بر روی قسمت مشکوک پوست قرار داده و قسمت نازکی از پوست را برمی‌دارند.در بیوپسی اکسینال قسمتی از خال مشکوک و یا تمام آن به همراه قسمتی از پوست سالم برداشته می شود.بیوپسی برشی در مواقعی انجام می‌شود که خال های فرد بزرگ شده باشند ویا خال های بزرگ طبیعی به حالت غیرطبیعی درآمده باشند؛ در این روش قسمت رشد یافته و غیر طبیعی برای نمونه برداری برداشته می شود.

روش تشخیص گسترش سرطان ملانوما

اگر پس از نمونه برداری با روش های مختلف مانند بیوپسی پانچ یا نمونه برداری به روش آسپیراسیون، یا نمونه برداری نوری و معاینه با درماتوسکوپ پزشک متخصص وجود سرطان را تایید کرد؛ باید این بار آزمایش هایی برای تعیین میزان گسترش سرطان صورت پذیرد.یکی از روش های بسیار موثر در تعیین میزان گسترش سرطان ملانوما نمونه برداری از گره های لنفاوی نگهبان می باشد؛ اگر سرطان ملانوم متاستاز داده باشد قطعاً سلول های سرطانی در گره های لنفاوی بافت های نزدیک قابل مشاهده می باشند.

پزشکی هسته ای برای نمونه برداری از گره های لنفاوی نگهبان کمک های بسیار زیادی می کنند؛ از طریق تزریق مواد رادیو اکتیو در سلول های ملانوم و نشاندار کردن آنها و بررسی حرکت سلول های ملانوم به سمت گره های لنفاوی میزان گسترش سرطان ملانوما را تعیین می نمایند.پزشکان متخصص پس از تعیین سرطانی بودن سلول های پوست، برای تعیین روش درمانی آزمایشات مختلفی را انجام می دهند.

به عنوان مثال اگر افراد مبتلا به سرطان ملانومای پیشرفته باشند پزشکان برای تشخیص اینکه آیا این سلول ها جهش یافته هستند یا نه آزمایشاتی انجام می دهند؛ در صورتی که سرطان ملانوما به سبب ایجاد جهش BRAF به وجود آمده باشد پزشکان با تجویز داروهایی می توانند این سرطان را درمان  نمایند.

درمان سرطان ملانوما با چه روش هایی صورت می پذیرد؟

با توجه به مرحله سرطان می توان روش های درمانی مختلفی را برای درمان این بیماری به کار برد.برای شرح وضعیت بیمار سرطان ملانوما را در چهار مرحله تقسیم می کنند؛ مرحله صفر اوایل بیماری می باشد که فقط اپیدرم یا روپوست درگیر این بیماری شده است؛ به این مرحله از بیماری مرحله in situ گفته می شود. طبیعی است که در این مرحله درمان بیماری بسیار راحت تر از مراحل دیگر می باشد.مرحله ۱ مرحله ای است که در آن ضخامت ضایعه سرطانی حداکثر ۲ میلیمتر بوده و ممکن است به گره های لنفاوی نیز گسترش پیدا کرده باشد؛ این ضایعه ممکن است زخم نیز شده باشد.

در مرحله دوم ضخامت ضایعه بین ۰۱/۱ تا ۴ میلیمتر است. ممکن است مانند مرحله اول ضایعه های سرطانی به بافت‌های اطراف گسترش پیدا کرده و یا زخمی شده باشند.در مرحله سوم ضایعه سرطانی حداقل به یک یا چند گره لنفاوی متاستاز پیدا کرده است؛ دقت نمایید که در مرحله سوم ضایعه سرطانی گسترش پیدا کرده و به گره های لنفاوی نزدیک مهاجرت نموده اند.در مرحله چهارم بیماری، ضایعه های سرطانی گسترش چشمگیری داشته و به گره های لنفاوی دور دست و سایر اندام های بدن مانند مغز، روده، کبد و ریه متاستاز پیدا کرده اند.

با توجه به مرحله بیماری که به طور کامل شرح داده شد، وضعیت عمومی بیمار، وضعیت سیستم ایمنی فرد روش درمانی برای درمان فرد انتخاب می شود.اگر بیماری در مرحله صفر وجود داشته باشد؛ با یک جراحی کوچک ضایعه سرطانی برداشته می شود؛ برخی از ملانوم های نازک در مرحله بیوپسی از بین می روند و نیاز به درمان های بیشتر وجود ندارد.در صورتی که گره های لنفاوی فرد درگیر شده باشد؛ جراح متخصص علاوه بر ضایعه گره های لنفاوی درگیر را جراحی کرده و آنها را برمی‌دارد.شیمی درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک با توجه به تشخیص پزشک برای درمان سرطان ملانوم به صورت منفرد یا ترکیبی استفاده می شود.

درمان سرطان ملانوم پیشرفته

همانطور که در سرتیتر قبلی بیان شد سرطان ملانوما در مرحله چهارم به گره های لنفاوی و بافت ها و اندام های دور دست نیز متاستاز پیدا می کند؛ درمان در این مرحله به واقع دشوار بوده و زمان بر می باشد؛ به احتمال خیلی زیاد یک روش درمانی پاسخگو نبوده و باید از چند روش درمانی به صورت ترکیبی برای این مرحله استفاده نمود.ممکن است پزشک متخصص غده های لنفاوی متورم شده و تومورهای سرطانی را با عمل جراحی خارج سازد و بقیه درمان را با پرتودرمانی به پیش ببرد.

ایمنی درمانی و هدف درمانی نیز از روش‌هایی هستند که در این مرحله برای درمان به کمک پزشک می آیند.نیولوماب، ایپیلیموماب، پمبرولیزوماب جزو داروهایی می باشند که در روش ایمنی درمانی تجویز شده و نتایج نشان داده که می تواند اثرات مطلوبی داشته باشند؛ اما با وجود اثرات مطلوب این داروها ممکن است عوارضی را برای بیمار دنبال داشته باشد به همین سبب بیمار تحت مراقبت ویژه داروها را مصرف می نماید.پزشکان متخصص سلولهای سرطانی را از نظر کروموزومی مورد آزمایش قرار می دهند و با انجام چکاپ های مهم پزشکی سعی در کم کردن سرعت رشد بیماری دارند.

در صورتی که سلول های سرطانی دارای جهش و نقص در کروموزوم باشند با یک سری دارو سرطان ملانوما رو به بهبودی می رود؛ به عنوان مثال برخی از سلول های سرطانی ممکن است در ژن سی - کیت دارای جهش باشند که با داروهایی چون ایماتینیب و نیلوتینیب درمان می ‌شوند.بعد از به کارگیری درمانهای مختلف پزشکان متخصص ممکن است یک یا چند دوره شیمی درمانی را نیز برای بیماران تجویز نمایند؛ درمان سرطان ملانوما در مرحله پیشرفته به این موارد محدود نشده و ممکن است با توجه به نوع بیماری و گسترش آن و وضعیت فرد روشهای مختلف دیگری به کار برده شود.

استفاده از پرتو درمانی برای درمان سرطان پوست

امروزه استفاده از پرتودرمانی به یکی از روش‌های رایج درمان سرطان تبدیل شده است؛ پرتودرمانی نه‌ تنها برای سرطان پوست بلکه برای انواع سرطان ها به کار برده می شود.در چند دهه گذشته استفاده از پرتودرمانی دو بعدی رایج بود اما امروزه پرتو درمانی سه‌بعدی تطبیقی جایگزین شده است.در پرتو درمانی با استفاده از اشعه های پرقدرت چون اشعه ایکس، اشعه گاما و یا ذرات شتابدار محتوای کروموزومی سلول های سرطانی نشانه گیری شده و این سلولها از بین برده می شوند.

در پرتو درمانی سرطان ملانوما تومورهای سلولی تشکیل شده چروکیده و کوچک شده و با استفاده از روش‌های مختلف چون دارو درمانی این سلول ها از بین می روند.همچنین پرتو درمانی از پیشرفت سلولهای سرطانی و متاستاز آنها جلوگیری به عمل می آورد.

استفاده از شیمی درمانی برای درمان سرطان پوست

شیمی درمانی رایج ترین روش درمانی برای درمان انواع سرطان می باشد؛ سرطان ملانوما از این قاعده نیز مستثنا نبوده و با توجه به وضعیت بدن بیمار و تشخیص پزشک معالج ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.در شیمی درمانی از دارو های خوراکی و یا تزریقی که مستقیماً وارد جریان خون می‌شوند؛ استفاده می شود. در برخی از موارد که سرطان ملانوما یک عضو خاص بدن را درگیر می کند؛ از شیمی درمانی به روش پرفیوژن مجزای اندام استفاده می نمایند؛

به عنوان مثال فرض کنید که فردی فقط قسمت دست یا پای او درگیر سرطان ملانوم شده است؛ در اینگونه مواقع از ورود و خروج  جریان خون در اندام برای مدت کوتاهی جلوگیری کرده و داروی مختص شیمی درمانی به صورت وریدی به عضو تزریق می شود؛ در اینگونه موارد داروها به صورت مستقیم بر روی تومورهای سرطانی تاثیر می گذارند. در برخی از مواقع  داروهای شیمی درمانی گرم شده و سپس به اندام تزریق می شوند که به این روش شیمی درمانی پرفیوژن هایپرترمیک می گویند.

داکاربازین و تموزولامید از داروهای رایج شیمی درمانی برای درمان سرطان ملانوما می باشد.شاید تا به حال نام روشی به نام بیوشیمی تراپی برای درمان سرطان به گوش شما خورده باشد؛ برخی از پزشکان برای جلوگیری از عود مجدد بیماری پس از شیمی درمانی از تلفیق شیمی درمانی و ایمنی درمانی برای درمان سرطان ملانوما استفاده می نمایند؛ که به این روش بیوشیمی تراپی می گویند.به عنوان مثال ممکن است برخی از پزشکان با توجه به تشخیص و صلاحدید خود علاوه بر داروهای شیمی درمانی داروهایی مانند اینتفرون و اینترلوکین -۲ را تجویز نمایند.

چگونه می توان از سرطان پوست جلوگیری کرد؟

این مورد را به خاطر داشته باشید که سرطان ملانوما یک نوع به‌ خصوص از سرطان پوست می باشد؛ سرطان پوست شامل انواع دیگری مانند  سرطان سلول پایه ای، سرطان سلول سنگفرشی، کارسینوم سلول مرکل و کراتوآکانتوما می باشد که هر کدام از آنها ویژگی های خاص خود را داشته و برای درمان و پیشگیری از هر کدام از آنها باید نکات خاصی را رعایت کرد.از آنجا که این مطلب در خصوص سرطان ملانوما می باشد ما به نحوه پیشگیری از این نوع خاص سرطان پوست می پردازیم.

ضد آفتاب را فراموش نکنید

رعایت کردن همین یک مورد می تواند تا حدود خیلی زیادی از سرطان ملانوما جلوگیری نماید؛ دقت داشته باشید که باید در خصوص استفاده از ضدآفتاب نکاتی را به خاطر بسپارید.برخی از افراد فقط برای بیرون رفتن از خانه از کرم ضد آفتاب استفاده می نمایند؛ اگر در محل کار و یا در خانه شما لامپ های مهتابی استفاده می شود برای جلوگیری از ایجاد سرطان پوست باید در برابر این لامپ ها نیز از ضد آفتاب استفاده نمایید.

ضد آفتاب را باید به اندازه مصرف نمایید؛ برخی افراد به اندازه یک نخود یا عدس از ضدآفتاب برای کل پوست صورت خود استفاده می نمایند؛ این مقدار از ضدآفتاب کم بوده و به خوبی سطح پوست را پوشش نمی دهد. حداقل باید به اندازه ۲ قاشق مرباخوری از کرم ضد آفتاب برای صورت و گردن خود استفاده نمایید.نکته سومی که در هنگام استفاده از ضد آفتاب مد نظر قرار دهید این است که پس از هر دو تا ۳ ساعت کرم خود را تجدید نمایید.حداقل spf ضد آفتاب باید ۳۰ باشد.

برای محافظت بیشتر پوست در برابر اشعه های مضر می‌توانید قبل از استفاده از ضد آفتاب پوست خود را با سرم های آنتی اکسیدان، محلول های ویتامین c و e پوشش دهید.برخی افراد فقط پوست صورت خود را آغشته به ضدآفتاب می‌نمایند در حالی که پوست گردن، روی دستها، پاها و گوشها و به طور کلی هر قسمتی که در معرض آفتاب قرار دارد؛ باید به ضدآفتاب آغشته شود.

بسیاری از افراد علاقه مند به برنزه کردن پوست خود می باشند؛ به این افراد توصیه می‌شود که برای برنزه کردن پوست خود از کرم های برنزه کننده استفاده نمایند؛ این نکته را به خاطر داشته باشید که سلامت شما مهمترین سرمایه شماست پس به خاطر تغییر رنگ پوست و یا جذابیت ظاهری بیشتر خود را در معرض خطر قرار ندهید؛ زیرا سولاریوم ها به صورت مستقیم اشعه ماورای بنفش را به پوست شما می تابانند و اشعه ماورای بنفش جزو کارسینوژن های خطرناک می باشد.