شیمی درمانی تا چه زمانی در بدن فرد باقی می ماند؟

سرطان یکی از بیماری هایی است که رشد آن در دنیا بسیار بالا می باشد. سرطان به معنای رشد بی اندازه سلول ها می باشد. دلایل ایجاد بیماری سرطان در افراد متفاوت می باشد و برخی از آن ها به صورت زیر می باشد:

• عامل وراثت
• مصرف بیش از اندازه غذاهای کنسرو شده
• نداشتن رژیم غذایی مناسب
• مصرف دخانیات و ...

شیمی درمانی چیست؟

شیمی درمانی یک دارو درمانی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن رشد سریع سلول ها در بدن استفاده می شود. شیمی درمانی اغلب در درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا سلول های سرطانی خیلی سریع تر از اکثر سلول های بدن رشد می کنند و تکثیر می شوند. داروهای شیمی درمانی بسیاری در دسترس هستند که به تنهایی یا ترکیبی برای معالجه طیف گسترده ای از سرطان مورد استفاده قرار می گیرند. اگر چه این درمان روشی موثر برای بسیاری از انواع سرطان است اما این روش درمانی نیز خطر و عوارض جانبی به همراه دارد. برخی از عوارض شیمی درمانی خفیف و قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند عوارض جدی ایجاد کنند.

این درمان برای از بین بردن سلول های سرطانی در مبتلایان به سرطان استفاده می شود. دلایل مختلفی وجود دارد که می توان از شیمی درمانی برای درمان مبتلایان به سرطان استفاده کرد:

برای درمان سرطان بدون درمان های دیگر:

شیمی درمانی می تواند به عنوان اصلی ترین یا تنها درمان سرطان استفاده شود.

پس از روش های درمانی دیگر سلول های سرطانی را از بین می برد:

شیمی درمانی را می توان بعد از درمان های دیگر مانند جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی که ممکن است در بدن باقی مانده باشند، استفاده کرد.

شما را برای سایر درمان ها آماده می کند:

از شیمی درمانی می توان برای کوچک کردن تومور استفاده کرد و همچنین شیمی درمانی می تواند در کنار سایر درمان ها از جمله جراحی، پرتو درمانی برای کمک به بهبود سرطان مورد استفاده قرار بگیرد. 

برای از بین بردن علائم و نشانه ها:

شیمی درمانی به از بین بردن علائم و نشانه های سلول های سرطانی کمک بسزایی می کند.

سرطان ها یا از نوع بدخیم هستند و یا از نوع خوش خیم می باشند. سرطان های بدخیم، معمولا به شیمی درمانی نیاز دارند تا با استفاده از آن بتوان از رشد بیش از اندازه سلول ها جلوگیری به عمل آورد. باید به یاد داشته باشید که گاهی اوقات این درمان بهترین انتخاب شماست، در واقع شیمی درمانی، استفاده از دارو های خاص جهت متوقف ساختن رشد سلول ‌های سرطانی است و می ‌تواند سلول ‌های سرطانی که در فاصله‌ ای دورتر از توده سرطانی اولیه هستند را نیز از بین ببرد بنابراین، یک درمان سیستمیک در نظر گرفته می ‌شود.

عملکرد دارو های شیمی درمانی به گونه ایی است که سلول های بدخیم سرطانی را که به سلول های سالم آسیب می زند را از بین ببرد. درمان با استفاده از داروهای شیمیایی به دو صورت زیر می باشد:

• درمان های تزریقی
• داروهای خوراکی

در حالت تزریقی:

درمان های تزریقی را می توان به دو صورت انجام داد :

• با وسیله ‌ای به نام آنژیوکت توسط پرستار داخل رگ بیمار زده شده و سپس تزریق دارو انجام می ‌شود
• وسیله‌ای به نام پورت با عمل جراحی زیر پوست در قسمت فوقانی قفسه سینه قرار داده می‌شود و از این طریق تزریق انجام می‌شود.

نکته بسیار مهم:

برخی از داروهای درمانی به دلیل این که نباید نور ببینند با وسیله پوششی محافظت می‌ شوند.

فاصله بین جلسات شیمی درمانی چگونه است؟

معمولا شیمی درمانی را به صورت دوره ‌ای انجام می دهند به این معنی که پس از انجام چند روز درمان پشت سر هم ( بر طبق نظر پزشک ) مدتی به بیمار استراحت داده خواهد شد. این دوره استراحت به بدن شما فرصت بازسازی سلول ‌های سالمی را که در طی درمان از بین رفته ‌اند را می‌ دهد و بدن شما را برای جلسه بعدی درمان آماده خواهد کرد. برنامه درمانی شما به صورت روزانه، هفتگی و یا ماهیانه با صلاح دید پزشک در فواصل معین انجام می‌شود.

سلول های تحت تأثیر شیمی درمانی:

سلول های نرمالی که بیشتر تحت تاثیر شیمی درمانی قرار می گیرند، عبارت اند از:

• سلول های خونی در مغز استخوان
• فولیکول های مو
• سلول های موجود در دهان, دستگاه گوارش و سیستم تناسلی

برخی داروهای شیمیایی می توانند به سلول های قلب, کلیه ها, مثانه, ریه ها و سیستم عصبی آسیب برسانند، گاهی اوقات, شما می توانید از داروهای شیمیایی برای محافظت از سلول های طبیعی بدن خود استفاده کنید.

قطعا که درمان های شیمیایی دارای عوارض خاصی می باشند، اما لازم به ذکر است که درمان هایی نیز برای کاهش عوارض جانبی موجود است، پزشکان در سطوح بالایی برای درمان سرطان تلاش می کنند که عوارض جانبی را در حداقل نگه دارند، آن ها هم چنین سعی می کنند از مصرف داروهایی که عوارض جانبی مشابهی دارند، اجتناب کنند.

آمادگی برای شروع درمان

 مثبت فکر کنید:

داشتن روحیه خوب، کسب اطلاعات کافی در مورد بیماری و درمان آن و یافتن روش هایی برای مقابله با عوارض جانبی، همه و همه می توانند به کاهش نگرانی و هیجان و در نتیجه بهبود اشتهای شما کمک کنند.

رژیم غذایی سالم را در پیش بگیرید:

افرادی که تغذیه خوبی دارند بهتر با عوارض جانبی درمان مقابله می کنند و حتی دوز بالای داروها را به خوبی تحمل می کنند. اگر تغذیه خوبی داشته باشید و کالری و پروتئین کافی در رژیم غذایی خود دریافت کنید به خوبی قادر به تحمل عوارض درمان خواهید بود.غذاهای جدید را راحت بپذیرید و امتحان کنید زیرا ممکن است برخی مواد غذایی که قبلاً هرگز دوست نداشته اید، در طی درمان به نظرتان خوش طعم باشد.

 برای تغذیه خود برنامه ریزی کنید:

 غذاهایی که به مقدار کم نیاز دارید و یا غذاهایی که نیاز به آماده سازی ندارند (مانند غذاهای آماده ای همچون کره، تن ماهی،پنیر و تخم مرغ) را همیشه در دسترس داشته باشید.با یک مشاور تغذیه یا پزشک معالج خود در مورد مشکلات تغذیه ای خود مشورت کنید.

پیگیری مشکلات تغذیه ای در طول درمان

همه روش های درمان سرطان شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی،هورمون درمانی و درمان بیولوژیکی بسیار مؤثر هستند. اگر چه در این گونه درمان ها هدف اصلی تخریب سلول های  سرطانی سریع الرشد می باشد، اما در این میان تعدادی از سلول های سالم نیز آسیب می بینند.در درمان سرطان اکثر سلول های سالم و طبیعی که خصلت تقسیم سریع دارند مانند سلول های مخاط دهان و دستگاه گوارش و موها نیز اغلب تحت تأثیر این درمان ها قرار می گیرند.

هدف از انجام شیمی درمانی چیست؟

عوامل بسیار متعددی وجود دارد که پزشک شما، استفاده از شیمی درمانی را ممکن است برای جلوگیری از پیشرفت سرطانتان در نظر بگیرد، این عوامل به صورت زیر می باشد.:

• نوع سرطان،
• مرحله آن ( تا چه حد گسترش یافته است)
• در نقطه ایی از روند درمان هستید

شیمی درمانی می تواند برای موارد زیر استفاده شود:

• درمان سرطان
• جلوگیری از گسترش سرطان   
• کاهش سرعت رشد سرطان  
• کشتن سلول های سرطانی که ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کنند.

از بین بردن علائم ناشی از سرطان :

پزشک شما در مورد هدف از شیمی درمانی قبل از شروع درمان با شما صحبت خواهد کرد. بهتر است که قبل از آن که این نوع درمان را شروع کنید، آرامش خود را حفظ کرده و هم چنین روحیه خود را بالا ببرید تا درمان با استفاده از دارو های خاص به خوبی صورت گیرد. درمان سرطان با استفاده از روش شیمی درمانی ،می تواند علائم ناشی از سرطان در بدن شما را کاهش دهد.

تاثیر شیمی‌درمانی بر مغز استخوان :

مهم ‌ترین نقطه از بدن که سلول‌ های آن فعالیت های دائم و سریعی دارند، مغز استخوان می باشد. مغز استخوان سازنده اجزای خون مانند پلاکت ‌ها، گلبول ‌های قرمز خون، سلول‌های دفاعی و... است پس بیمار دچار کم‌خونی، ضعف سیستم امنیتی و استعداد برای ابتلا به بیماری‌های عفونی، خونریزی‌های جلدی و کبودی پوست و... می باشد.

تاثیر شیمی‌درمانی بر دستگاه گوارش :

سلول‌های دستگاه گوارش نیز جزء سلول ‌های فعال می باشند و دارو روی آن ها تاثیر فراوانی دارد. اولین علامت های شیمی‌درمانی، بی ‌اشتهایی است که بعد از مدتی حالت تهوع و استفراغ نیز به آن اضافه می‌ شود. ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که حالت تهوع بعد از شیمی درمانی چند روز طول می کشد؟برای پاسخ به این سوال باید بیان شود که این موضوع بستگی به ایمنی بودن بدن شما دارد. حالت تهوع در بدن شما ممکن است حتی تا یک هفته نیز طول بکشد، ولی معمولا 24 ساعت پس از شیمی درمانی شروع شده و تا یک الی دو روز ادامه می یابد.

تاثیر شیمی ‌درمانی بر دستگاه عصبی افراد:

دستگاه عصبی نیز تحت ‌تاثیر شیمی ‌درمانی قرار می‌ گیرد. بیماران معمولا به ‌دلیل خستگی به پزشک مراجعه می‌ کنند. گاهی بیماران با وجود این که سن بالایی ندارند دچار فراموشی هم می ‌شوند. دست و پاها هم ممکن است دچار گزگز در ناحیه نوک انگشتان شوند.

اثرات شیمی درمانی بر مو

ناخن‌ها رشد کندتری نسبت به مو دارند بنابراین افتادن آنها نیز دیرتر رخ می‌دهد. در برخی بیماران، لک‌های تیره‌ای زیر ناخن دیده می‌شود. در گروهی دیگر خونریزی‌های زیر مخاط ناخن اتفاق می‌افتد. به هر حال رشد ناخن‌ها نیز با داروهای شیمی‌درمانی متوقف می‌شود و یک‌به‌یک از جا کنده می‌شوند. البته در دوره‌های شیمی‌درمانی کوتاه، شیارهای عرضی در ناخن ایجاد می‌شود که نشانه متوقف‌شدن رشد ناخن‌هاست. تلاش محققان این است تا بتوانند داروهایی ارائه دهند که فقط روی بافت هدف اثر کند اما داروهایی وجود دارند که عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

البته براساس تشخیص پزشک و نوع سرطان تجویز می‌شوند. مثلاً در کسانی که با داروی ۵ کلرواوراسیل، شیمی‌درمانی می‌شوند التهاب مخاطی ایجاد می‌شود. در این گروه از بیماران التهاب مخاط تنفسی، گوارشی، لب و دهان شایع است و علایم به صورت قرمزی، سوزش و زخم نمود پیدا می‌کند. در هر حال، این داروها سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند که دلیل اصلی بروز عفونت‌های پوستی است.

بیمار چگونه شیمی درمانی می‌شود؟

بیشتر داروهای ضد تومور را به یکی از سه طریق زیر به بیمار می ‌دهند:

از راه دهان:

بیمار دارو را به ‌صورت قرص یا کپسول می ‌خورد. مخاط معده ‌اش آن را جذب کرده و وارد جریان عمومی خون می ‌کند و دارو از این طریق به محل تجمع سلول‌ های بدخیم می‌ رسد. بیشتر دارو های شیمی ‌درمانی را مخاط معده جذب نمی‌ کنند و یا باعث جراحت آن می‌ شوند و به‌ همین علت این داروها را نمی ‌توان به‌صورت خوراکی به بیمار داد.

از راه تزریق عضلانی:

برخی داروهای ضد تومور هنگامی بهتر اثر می‌ کنند که در عضله تزریق می‌ شود به دلیل آن که دارو آهسته آهسته جذب جریان خون می‌شود.

از راه تزریق وریدی:

در این روش دارو را یا به ‌طور مستقیم یا به‌طور قطره‌ای از راه سرم وارد رگ می ‌کنند. با این نوع تزریق دارو سریعاً وارد جریان خون شده به محل تجمع سلول ‌های بدخیم می‌ رسد.

دوره درمان در شیمی درمانی چه مدتی طول می‌ کشد و بین درمان چقدر فاصله است ؟

مدت درمان و فاصله بین درمان‌‌ ها بستگی به نوع تومور و نوع دارو و واکنش بدن شما دارد. شیمی درمانی ممکن است به ‌صورت روزانه و هفتگی یا تزریقات ماهانه انجام شود. معمولاً داروها را به ‌ترتیبی می ‌دهند که در فاصله دو تزریق فرصت کافی برای رشد و ترمیم بافت ‌ها و سلول ‌های طبیعی آسیب دیده باشد و بدن بتواند تاب و توان طبیعی خود را از نو به‌‌ دست آورد.

این فاصله درمانی را پزشک شما متناسب با واکنش‌ های بدن‌ تان تنظیم می ‌کند. توجه داشته باشید که اگر بخواهید درمان شما به نتیجه مطلوبی برسد، رعایت این برنامه تنظیم شده الزامی است.

عوارض شیمی درمانی تا چه زمانی در بدن فرد باقی می ماند ؟

بسیاری از اثرات جانبی به سرعت از بین می روند, اما برخی ممکن است ماه ها و یا حتی سال ها طول بکشند تا کاملاً نابود شوند، گاهی اوقات اثرات جانبی می تواند یک عمر طول بکشد, مانند زمانی که شیمی درمانی موجب آسیبی طولانی مدت به قلب, ریه ها, کلیه ها و اندام های تناسلی می شود.

بعضی از انواع شیمی درمانی گاهی منجر به اثرات تاخیری می شوند, مانند سرطان دوم  که ممکن است سال ها بعد ظاهر شود، مردم اغلب از این که درمان آن ها چقدر طول می کشد و یا عوارض جانبی که دارند دلسرد می شوند، اگر این مورد را احساس کردید, با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید، شاید بتوانید دارو یا برنامه درمانی خود را تغییر دهید، آن ها هم چنین ممکن است راه هایی برای کاهش درد و ناراحتی شما داشته باشند.

راه ‌های مراقبت از پوست و مو در شیمی ‌درمانی :

عوارض پوستی آزار دهنده هستند و باید کنترل شوند اما چگونه می‌ توان عوارض داروهای شیمی ‌درمانی را به حداقل رساند؟ به این چند راه‌حل توجه کنید:

• داروهای شیمی‌درمانی در برخی از نقاط بدن بیشتر عارضه ایجاد می‌ کنند و عوارض آن ها بستگی به نوع دارویی دارد که برای بیمار تجویز می‌شود، مثلا داروی سیکلوفسفامید ریزش موی زیادی ایجاد می‌کند. پس نوع دارو در ایجاد نوع و شدت عارضه موثر است.
• وقتی خشکی پوست و پوسته ‌ریزی وجود دارد، بیمار باید پوست را مرطوب نگه دارد. استفاده از صابون‌های ملایم، مرطوب‌کننده‌ها و آب ولرم هنگام شستشو مهم است.
• بیمارانی که رادیوتراپی می ‌شوند قبل از انجام رادیوتراپی نباید از داروهای ضد عرق استفاده کنند. مردان هم باید مراقب باشند که هنگام اصلاح صورت روی پوست خراش ایجاد نشود.
• میزان مصرف مایعات و انواع سبزی تمیز و ضد عفونی ‌شده باید بیشتر شود. این مواد به شادابی پوست کمک می‌کنند.
•  ناخن‌ها باید تمیز نگه داشته شوند و بهتر است هنگام شستشو از دستکش استفاده شود. گاهی ناخن‌ها دچار پارانشیا یا عفونت می‌شوند که در این مواقع احتمال بروز عفونت‌ های قارچی نیز زیاد است. رطوبت ناخن رشد قارچ‌ ها را در ناحیه افزایش می‌دهد.
• برای مشکل اصلی بیماران یا همان ریزش مو که در خانم ‌ها هم بسیار ناراحت‌ کننده است، راهکارهایی وجود دارد، ولی هیچ‌ کدام از آن ها قطعی نیست، مثلا یکی از راه‌ ها این است که بیماران سر را خنک نگه دارند. وقتی دارو وارد گردش خون می‌شود با سرد نگه داشتن سر مثل گذاشتن کمپرس یخ، جریان خون آهسته می‌شود و داروی کمتری به موها می‌رسد و کمک می‌کند تا موی بیمار کمتر بریزد. گاهی هم توصیه می‌شود سر با روسری محکم بسته شود. این کار نیز جریان خون پوست سر را کمتر می‌ کند. هرچه جریان گردش خون در 24 ساعت بعد از تزریق داروی شیمی ‌درمانی کمتر شود، احتمال ریزش مو هم کمتر خواهد شد ولی این کار قطعی، صد در صد و همیشگی نیست.
• بیماران حتما از ضدآفتاب استفاده کنند و در ساعاتی از روز (10  صبح تا 5 بعدازظهر ) که خورشید اشعه زیادی دارد از منزل بیرون نروند. بهتر است از لباس‌های آزاد، آستین‌بلند و پوشیده استفاده کنند.
• بیماران در صورت ایجاد عفونت یا زخم و تاول و عوارض غیرطبیعی در پوست حتما باید به متخصص پوست مراجعه کنند.

چند نکته زیر را به خاطر داشته باشید:

برخی از بیماران در وعده  صبحانه اشتهای بهتری دارند. این افراد باید در این زمان ها غذای بیشتری بخورند. اگر تمایل زیادی به خوردن ندارید غذای اصلی را در ابتدای روز میل کنید و غذاهای مایع را دیرتر بخورید.اگر اشتهای کافی ندارید و فقط یک یا دو نوع ماده غذایی مناسب در زمان شیمی درمانی را می توانید میل کنید، تا زمانی که بتوانید سایر غذاها را نیز به راحتی میل کنید همان ها را مصرف کنید.

برای دریافت پروتئین و کالری زیاد از غذاهای پرکالری و پروتئین مایع استفاده کنید. روزهایی که احساس می کنید میل به خوردن ندارید سعی کنید مایعات زیادی بنوشید. آب برای انجام واکنش های بدن ضروری است.برای اکثر بالغین 8-6 لیوان مایعات در روز مناسب است.

مدت زمان شیمی درمانی:

مدت زمان انجام شیمی درمانی به نوع شیمی درمانی بستگی دارد و متغیر است. بسیاری از افراد این سوال برای شان پیش می آید که شیمی درمانی چند جلسه است؟برای پاسخ به این سوال باید بیان شود که ین موضوع بستگی به نوع سرطان و میزان پیشرفت سرطان در بدن افراد دارد و هم چنین پزشک معالج شما در این باره تصمیم خواهد گرفت.

سخن آخر:

خیریه های بسیاری وجود دارد که در امر کمک به بیماران سرطانی فعالیت می کنند، شما می توانید با سفارش تاج گل و استند گل ، به بیماران سرطانی کمک کنید