سرطان و مصرف نوشابه های قندی

هر چیزی که خوشمزه است برای بدن ضرر دارد. شاید شما هم این جمله را بارها و بارها از اطرافیان و حتی کودکان  شنیده باشید. هر چیز خوشمزه ضرر دارد. مواد غذایی مانند: شیرینی، غذاهای چرب، سوسیس، کالباس، دلستر و نوشابه جزء آنهایی هستند که پزشکان سفارش می کنند یا اصلاً مصرف نشوند یا این که سعی کنیم این مواد را کمتر در رژیم غذایی بگنجانیم.

ولی بسیاری از افراد همچنان به مصرف این مواد غذایی تمایل دارند و نمی دانند که قند استفاده  شده برای این نوشیدنی عوارض فراوانی دارد، نوشابه مینای دندان را از بین می برد و باعث چاقی مفرد و بیماری های بسیار دیگر از جمله سرطان می شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

مردم جهان و به ویژه ایران ( با توجه به آمارهای پراکنده‌ای که در مورد میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار و انرژی‌زا در ایران وجود دارد، متأسفانه به‌ نظر می‌رسد مصرف این محصول مضر در کشور ما حدود 2 تا 4 برابر میانگین‌های جهانی است) مصرف نوشابه های قندی را همچنان ادامه می دهند و این نوشیدنی جزو جدانشدی سفره ها به ویژه در مراسم ها و مهمانی هاست. 

همچنین افرادی که اکثر مواقع به خاطر شغل خود و یا مسائل دیگر فرصت پخت غذای خانگی را ندارند و مجبورند از غذاهای فست فودی استفاده کنند، در کنار این غذاها صد در صد از نوشابه نیز استفاده می کنند.

 با بعضی از اشخاص که در مورد ضررهای نوشابه های قندی صحبت می شود آنها می گویند از نوشابه های بدون قند استفاده می کنند در حالی که باید بدانند حتی نوشابه‌های زیرو، لایت و رژیمی هیچ برتری خاصی بر نوشابه‌های معمولی ندارند به تمام نوشابه‌های گازدار برای  این که بتواند مشتری های زیادی جذب کند و طعم مطلوبی داشته باشد، یک ماده قندی اضافه می‌شود. این مواد قندی می‌توانند شیرین‌ کننده‌هایی مانند: ساکارز و گلوکز یا شیرین‌ کننده‌های مصنوعی باشند.

احتمال دارد شیرین‌ کننده‌های مصنوعی همچون قندهای طبیعی، باعث افزایش چشمگیر دریافت کالری نشوند، اما می‌توانند به مرور زمان، باعث تغییر ذائقه و حس چشایی فرد شده و به‌ صورت پنهان، زمینه ی مصرف قند و شیرینی را در برنامه غذایی افراد فراهم کنند، بنابراین نمی توان گفت که مصرف نوشابه‌های رژیمی، لایت و زیرو از نوشابه‌های معمولی بهتر است و زیاده‌روی در مصرف آنها، عوارضی نخواهد داشت. در ضمن مصرف طولانی‌ مدت برخی شیرین‌ کننده‌های مصنوعی و محصولات غذایی حاوی آنها، می‌تواند آثار سرطان‌زایی هم در بدن داشته باشد.

قبل از پرداختن به ضررهای نوشابه های قندی بهتر است در ابتدا به مضرات شکر( که از ترکیبات مهم نوشابه ها است) بپردازیم.

دلایلی که باعث شده شکر به ماده خطرناک تبدیل شود :   

-  مصرف نوشابه های رژیمی چربی های ناحیه ی شکم را افزایش می دهد.

قند هر قوطی نوشابه گازدار، برابر با 10 قاشق غذا خوری شکر است. به طور قطع نوشیدن آن همه شکر در نوشابه‌های معمولی باعث چاقی می شود. همانگونه که اشاره شد حتی نوشابه های رژیمی هم چاق‌ کننده‌اند. طبق تحقیقات به عمل آمده، افرادی که هر روز بیش از 2 نوشابه‌ی رژیمی مصرف می‌ کنند ۵۰۰ درصدی دور کمرشان افزایش می یابد ( یعنی پنج برابر! )

تحقیق دیگری که توسط همین محققان روی موش‌ها انجام شد این احتمال را مطرح می‌کند که اسپارتام  (Aspartame)  عامل افزایش قند خون است و منجر به افزایش وزن می‌شود. وقتی کبد ما با قند زیاد در خون مواجه شود اضافه‌ی آن را به چربی تبدیل می‌کند.

رنگ کاراملی سرطان زا -

مرکز غیرانتفاعی علم در خدمت منافع عمومی، واقع در واشنگتن، در سال۲۰۱۱، دادخواستی را به اداره‌ی غذا و دارو تقدیم کرد تا استفاده از رنگ کاراملی مصنوعی که در کوکاکولا، پپسی و سایر نوشابه‌های کولای قهوه‌ای رنگ رواج دارد را ممنوع کند. دلیل این امر وجود دو ماده‌ی آلاینده در این رنگ بود ( ۴-متیل‌ ایمیدازول و ۲- متیل ‌ایمیدازول ) که در نمونه‌های حیوانی ایجاد سرطان می‌کنند. تهدیدی که باعث شد این مرکز با توجه به این که رنگ دادن به نوشابه‌ها صرفاً جنبه‌ی زیبایی دارد، استفاده از این مواد خطرناک را غیرضروری بدانند.

در فهرست مواد سرطان‌زای کالیفرنیا، اجتناب از ۶۵ ماده‌ی شیمیایی اکیداً سفارش شده است؛ تنها ۱۶ میکروگرم مصرف روزانه‌ی ۴- متیل ‌ایمیدازول برای احتمال ابتلا به سرطان در یک فرد کافی است. این در حالی است که اغلب نوشابه‌های قهوه‌ای، چه رژیمی و چه معمولی، در یک بطری نیم‌ لیتری حاوی ۲۰۰ میکروگرم از این ماده است.

- اختلال هورمون ها

ضررهای نوشابه نه تنها به خود نوشابه بلکه به ظروف نگهدارنده‌ی آن نیز ارتباط دارد؛ تمامی قوطی‌های آلومینیومی نوشابه‌ها دارای نوعی رزین اپوسکی به نام بیسفنول آ، است که برای جلوگیری از واکنش اسید نوشابه‌ با فلز قوطی‌ به‌ کار می‌روند. نقش بیسفنول آ در ایجاد اختلال غدد درون‌ریز شناخته شده است و با انواع مختلفی از بیماری‌ها از نازایی گرفته تا چاقی و دیابت و برخی انواع سرطان‌های دستگاه تولید مثل ارتباط دارد.

طبق تحقیقات میدانی به عمل آمده، بعضی از مردم علاقه ی خاصی به مصرف این نوشیدنی سمی و مضر دارند. مطلب جالبی که باید در مورد نوشابه های قندی دانست این که به آنها عمداً کافئین افزوده می شود تا باعث ایجاد اعتیاد و وابستگی در مصرف کنندگان خود شود. مسأله ی تأسف برانگیز این که کافئین موجود در نوشابه های گازدار نسبت به دیگر نوشیدنی های حاوی کافئین همچون قهوه و چای سریع تر جذب بدن می شود.

 در هر لیوان نوشابه ٣۵ تا ۵۵ میلی گرم کافئین وجود دارد که سبب بی خوابی و افزایش تپش قلب می‌شود و همانگونه که ذکر شد نوشابه نوعی اعتیاد ایجاد می‌کند. رنگ‌های غیراستاندارد استفاده شده در بعضی از نوشابه‌ها با تجمع در کبد به مرور زمان باعث ایجاد نارسایی در این عضو می‌شوند.

به خاطر مصرف بالایی که داخل این نوشیدنی‌ها به کار رفته، بیماری‌های مزمنی را در بدن به وجود می آورد، بیماری‌های قلبی، کبدی و دیابت نوع 2 از شایع‌ترین بیماری‌های حاصل از نوشیدن مستمر و زیاد نوشابه شیرین است و حتی طبق تحقیقات به عمل آمده در آمریکا و ایتالیا، نوشابه های قند دار باعث بروز سرطان نیز می شوند. ارتباط احتمالی بین سرطان و نوشیدنی های شیرین شده با قند به عواملی نظیر سن، موقعیت اجتماعی – اقتصادی و سابقه ی خانوادگی ابتلا به سرطان هم ارتباط دارد.

طبق تحقیقات پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا، نوشابه های قندی بر سلول‌های بدن انسان تأثیر نامطلوب می گذارد. طبق نظر پژوهشگران بخشی به نام تلومر در DNA وجود دارد که محافظ آن در برابر آسیب ‌دیدگی است.

وظیفه ی تلومر‌ها این است که باعث می‌شوند تقسیم‌های سلولی در بدن انسان زودتر اتفاق بیفتد و سلول‌های جوان بیشتری تولید شوند. اما اگر این بخش از DNA  خیلی کوچک شود، تقسیم سلولی توقف یافته و سلول‌های بدن پیر شده و از بین می روند.

زمانی که طول تلومر‌ها  کاهش پیدا کند، این امر سبب می شود تا بدن در ابتلا به بیماری‌های قلبی، کبدی، دیابت و حتی سرطان آسیب پذیر شود. پژوهشگران با آزمایش هزاران نفر به این نتیجه رسیده‌اند که نوشیدن افراطی نوشابه‌های شیرین موجب کاهش طول تلومر‌ها می‌شود. پوکی استخوان، کم خونی و نارسایی‌های کلیوی عوارض دیگر نوشیدن زیاد نوشابه‌های شیرین گازدار است.

همچنین این نوشیدنی باعث ایجاد بیماری چاقی در بدن می‌شود. برای سوزاندن میزان قندی که با یک لیوان نوشابه وارد بدن می‌شود، نیاز به یک ساعت پیاده روی است. همچنین شکر و نوشیدنی های فرآوری شده، مانند داروهای سخت بر مغز تأثیر میگذارند.

علاوه بر تحقیقاتی که در دانشگاه کالیفرنیا صورت گرفته است. محققان دانشگاه ایالتی لوئیزیانا نیز در این زمینه تحقیقات جامع ای انجام داده اند. ایشان داده های مربوط به مصرف نوشیدنی های شیرین، نوشیدنی های با طعم میوه، آبمیوه های شیرین شده، نوشیدنی های ورزشی، نوشیدنی های انرژی زا، چای و قهوه های شیرین شده و سایر نوشیدنی های شیرین شده با ماده قندی را که مربوط به ۲۲,۱۸۲ فرد بزرگسال بود بررسی کردند.

 آنها سابقه ی این افراد را از لحاظ مبتلا به سرطان، سیگار کشیدن و وضعیت چاقی  نیز بررسی کردند و مشخصات جمعیت شناختی نظیر سن، جنسیت، نژاد، سطح تحصیلات و نسبت فقر/درآمد را نیز مد نظر قرار دادند. نتایج به دست آمده نشان داد تأثیر مصرف نوشیدنی های شیرین شده با قند بر اساس نوع سرطان فرق می کند و می تواند به سن افراد نیز بستگی داشته باشد.

ملیندا ساترن، عضو تیم تحقیق، در این زمینه می گوید: «هدف این مطالعه، ارزیابی دقیق فاکتورهای پرخطر مصرف قند ناشی از نوشیدنی های شیرین حاوی قند در بین افراد بازمانده از سرطان و افرادی که هنوز مبتلا به سرطان تشخیص داده نشده اند بود. شواهد اخیر نشان دهنده رابطه بین مصرف نوشیدنی حاوی قند و ریسک ابتلا به سرطان لوزالمعده و رحم و همچنین خطر عود مجدد سرطان روده و مرگ در بین بازماندگان سرطان است ».

طبق مطالعات  به عمل آمده، نوشیدن روزانه یک لیوان کوچک نوشابه شیرین (100ml یا حدود یک سوم یک قوطی نوشابه) با افزایش ۱۸ درصدی ریسک ابتلا به هر نوع سرطان و افزایش ۲۲ درصدی ریسک ابتلا به سرطان سینه ارتباط دارد. حتی مصرف روزانه مقدار کم آبمیوه یا نوشابه گازدار خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. 

در احتمال ابتلا به سرطان همانگونه که در مطالب قبل نیز گفته شد، به دلیل مصرف نوشیدنی های قندی، عوامل دیگری نظیر سن و جنسیت هم دخیل است در خیلی از تبلیغاتی که برای آب میو ه ها انجام می شود شنیده ایم که می گویند 100 درصد طبیعی در حالی که چنین چیزی امکان ندارد. همین آب میو ه ها هم ارتباط مستقیمی با افزایش ابتلا به سرطان دارند.

رنگ کاراملی نوشابه با سرطان ها ربط دارد؛ رنگ قهوه ای مصنوعی در نوشابه فرآیندی شیمیایی است که از شکر سوخته درست نشده است. به وسیله ی واکنش قند با آمونیاک و سولفیت زیر فشار بالا و دما درست شده است. این واکنش های شیمیایی منجر به شکل گیری 2-  2 MI )و 4- (   ( 4 MIمی شوند که منجر به سرطان ریه، کبد، یا سرطان خون، تیروئید در موش های آزمایشگاهی می شود.

عوارض جانبی دیگر مصرف نوشابه:

علاوه بر ایجاد سرطان، نوشیدن نوشابه های قند دار مضرات و عوارض جبران ناپذیر دیگری برای بدن دارند. نوشیدن نوشابه های قند دار می تواند عملکرد کلیه ها را کاهش دهد، ریسک ابتلا به دیابت را بالا می برد، قوطی نوشابه حاوی (بی پی ای)است، که از بیماری های قلبی گرفته تا چاقی و مشکلات تولید مثل، ارتباط دارد. 

مصرف روزانه نوشابه یا نوشیدنی های قندی احتمال چاقی را بیش از ۶۰ % را افزایش می دهد. نوشابه باعث خشکی بدن می شود. نوشابه کالری زیادی دارد، بنابراین برای سوزاندن کالری اضافه که با مصرف نوشابه وارد بدن شده، باید متوسط حدود یک ساعت پیاده روی کرد.

نوشابه خطر بیماری های قلبی در مردان را افزایش می دهد. نوشابه ها حاوی فسفریک اسید است و مقادیر زیادی از کلسیم استخوان را کاهش می دهد. نوشیدن نوشابه متابولیسم را تغییر می دهد و مانع از کاهش وزن می شود. نوشیدن بیشتر از یک نوشابه روزانه خطر بیماری قلب، سندروم متابولیک را افزایش می دهد، خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش می دهد، نوشابه ها و هر نوشیدنی شیرین دیگر با بیماری کبد چرب مرتبط است.

نوشابه ها حاوی مهار کننده های قارچی است، آنها بنزوات سدیم یا بنزوات پتاسیم دارند و در تمام نوشابه ها مورد استفاده قرار می گیرد. این مواد شیمیایی توانایی آسیب شدید به دی ان ای در میتوکندری را دارند تا به طور کامل آن را غیر فعال کنند، طبق تحقیقات به عمل آمده ثابت شده است، مصرف نوشابه باعث آسیب به ریه و افزایش ریسک ابتلا به آسم می شود. 

از دیگر عوارض نوشیدن نوشابه سردرد است. همچنین نوشیدن این نوشیدنی خوشمزه اما مضر، فشار خون را بالا می برد، نوشابه شامل مقدار زیادی سدیم است، که می تواند سطح فشار خون را افزایش دهد. تنها در یک قوطی، ۵۷ میلی گرم سدیم وجود دارد.

چگونه می توان مصرف نوشیدنی های شیرین را کاهش داد :

حال که با ضررهای جبران ناپذیر نوشابه آشنا شدید. باید گفت می توان این عادت را با کاهش درست مصرف نوشابه ترک کرد. حذف فوری نوشابه شاید کمی سخت باشد،  به خاطر همین باید میزان مصرف را به تدریج کم کرد و به جای آن نوشیدنی های سالم استفاده کرد. نوشیدنی هایی همانند: آب، لبنیات، دوغ بدون نمک و گاز،‌ نوشیدنی‌های تهیه ‌شده از عرقیات سنتی و عصاره‌های گیاهی که بدون گاز و قند فراوان است و می تواند جایگزین‌های مناسبی برای نوشابه‌های قندی باشند.