سرطان چیست؟

بدن انسان از تعداد بسیار زیادی از سلول های مختلف ساخته شده است که هر کدام وظیفه ی خاص خود را دارند. پوست، ماهیچه‌ ها و استخوان های ما از تعداد بسیار زیادی از سلول ها ساخته شده اند که به طور طبیعی تکثیر شده، رشد می کنند و در نهایت می میرند.

اگر این روند به صورت طبیعی ادامه نیابد و برخی از سلول هایمان دچار جهش و یا تغییر شوند، سرطان در بدن ایجاد می شود.به طور کلی سرطان عبارت است از وقتی که سلول های بدن از روند معمول عملکرد خود خارج شده و به صورت غیر طبیعی رشد، تکثیر و یا منتشر می شوند.

سرطان ها متمایل به رشد غیر قابل کنترل و متاستاز هستند. سلول های سرطانی هم در شکل ظاهری خود و هم در عملکرد خود، با سلول‌ های طبیعی بدن تفاوت دارند. فرآیندی که سلول طبیعی را به سلول سرطانی تبدیل می کند، عبارت است از جهش یا تغییر در ماده ی ژنتیکی یا همان دی ان اِی سلول.

نحوه ی شکل گیری سرطان در بدن چگونه است؟

سلول های بدن حاوی هسته ای در خود هستند که آن هسته نیز دارای ماده ای کروموزومی به نام دی ان ای یا ماده ی ژنتیک است. وظیفه ی این ماده ی ژنتیک، هدایت و اداره ی سلول می باشد. ماده ی ژنتیک تعیین کننده ی وظیفه و طول عمر سلول است.

هنگامی که تغییری در ماده ی ژنتیک سلول به وجود می آید، آن سلول از دیگر سلول های مجاور خود متمایز شده و دیگر کار طبیعی خود را انجام نمی دهد. همچنین آن سلول که در واقع تبدیل به سلول سرطانی شده، دیگر نمی داند چه زمانی باید بمیرد.

در واقع سلول سرطانی دیگر از دستوری که سلول های طبیعی مشابه خود عمل می کنند؛ پیروی نمی کند و به صورت مستقل و جداگانه به فعالیت می پردازد. رشد و تکثیر این سلول در کار طبیعی بدن فرد اختلال ایجاد می کند و اینگونه سرطان آغاز می شود.

سرطان بدخیم چیست؟

وقتی سرطان بدخیم می شود که سلول سرطانی در بدن رشد کند و تکثیر شود. به این توده ی سرطانی که از رشد و تکثیر سلول های سرطانی ایجاد می شود، تومور می گویند. این تومور باعث می شود مواد غذایی و اکسیژن به سلول های دیگر نرسد و اینگونه باعث مرگ سلول های طبیعی و سالم بدن می شود.

حال اگر تومور سرطانی رشد بیشتری داشته باشد و بیشتر تکثیر شود، سلول های سالم بیشتری می میرند و در عملکرد طبیعی بدن اختلال ایجاد می شود‌.چیزی که در مورد تومور های سرطانی بیش از همه خطر آفرین است، این است که ممکن است آن ها متاستاز کنند.

اصطلاح متاستاز در مورد این تومور ها به معنی گسترش آن ها در بدن است. تصور کنید که این توده های سرطانی به سایر نقاط بدن نیز منتقل شده و باعث مرگ سلول های سالم بیشتری شوند. اینگونه می شود که سرطان بدخیم شناخته شده و حتی ممکن است در صورت ادامه ی این روند، باعث مرگ فرد شود‌.

انواع مختلف سرطان ها کدام اند؟

سرطان ها به سه نوع کلی تقسیم می شوند. نوع اول کارسینوم نام دارد. کارسینوم نیز خودش شامل سه دسته ی مختلف می شود. اولین دسته وقتی است که سلول های سازنده ی پوست دچار سرطان می شوند. برای مثال می توان از سرطان پوست نام برد.

دسته ی دوم وقتی اتفاق می افتد که سلول هایی که لایه ی داخلی اعضا ی بدن را می پوشانند دچار سرطان شوند. سرطان ریه از همین دسته است. دسته ی سوم نیز مخصوص وقتی است که سلول های سازنده ی غدد دچار سرطان می شوند. همانند سرطان سینه.

نوع دوم سرطان سارکوم نام دارد. سارکوم مخصوص بافت هایی همانند غضروف ها، استخوان ها و ماهیچه هاست. بنابراین سرطان استخوان یا ماهیچه های بدن را از دسته ی سارکوم ها می شمارند‌.

نوع سوم سرطان نیز لوسمی و لنفوم ها است. در این نوع از سرطان، سلول های خونی و سلول های ایمنی بدن دچار سرطان می شوند.

برخی سرطان ها شایع تر از سایرین هستند. از جمله ی آنان می توان سرطان پوست، پروستات، پستان و معده را نام برد.

در دسته بندی دیگری از انواع سرطان، تنها ده نوع از انواع آن را به اختصار نام برده و توضیح می دهیم. لازم به ذکر است که تعداد آن ها بیشتر اما از حوصله ی خواننده خارج است. بنابراین به همین ده مورد اکتفا می کنیم.

۱. سرطان پوست که از جمله ی علل آن می توان از نور خورشید، آرسنیک، مواد معدنی و خال های بدخیم نام برد.

۲. سرطان ریه که کشیدن سیگار، اشعه های رادیواکتیوی و معدنی از جمله علل آن هستند.

۳. سرطان معده که هم می تواند ارثی باشد و هم بر اثر تغذیه ی نامناسب و فست فود ها و عوامل دیگری مانند جنس (زیرا در مردان بیشتر است) و... باشد.

۴. سرطان روده که بر اثر مصرف زیاد چربی های حیوانی و مصرف کم میوه جات و سبزیجات و همچنین به دلایل ارثی در بدن ایجاد می شود.

۵‌. سرطان کبد که بر اثر مصرف الکل و اتانول و انرژی زا ها در بدن به وجود می آید.

۶. سرطان خون که می تواند مادرزادی باشد یا علت های دیگری مثل تشعشع مواد شیمیایی، عفونت ها و... داشته باشد.

۷. سرطان مغز که عموما بر اثر متاستاز سایر سلول های سرطانی بدن به ویژه سلول های سرطانی پستان ایجاد شود.

۸. سرطان پروستات که سیگار، علل هورمونی، ترکیبات نفتی و... باعث آن می شوند.

۹. سرطان رحم و دهانه ی رحم که استروژن زیاد، سیگار، چاقی، ویروس ها و... باعث آن می شوند.

۱۰. سرطان مثانه که از جمله ی علل آن می توان از سنگ مثانه، انگل شیستوزومیا، عفونت‌ ها، دارو ها، مواد شیمیایی و... نام برد.

علل ایجاد سرطان در بدن چیست؟

ایجاد شدن سرطان در هر قسمت از بدن می تواند عوامل و علل متفاوتی داشته باشد که چند تای آنان را برایتان نام بردیم. غم انگیز است اگر بدانید همین سیگار که دارد بسیار در بین جوانان رایج می شود؛ یکی از مهم ترین عوامل ابتلا به سرطان است. سیگار باعث دچار شدن به سرطان های لب، گلو، ریه، معده، روده، پانکراس، کلیه، مثانه، پروستات، رحم و گردن رحم، پستان و... می شود.

از دیگر عوامل ابتلا به سرطان قرار گرفتن در معرض تشعشعات رادیواکتیوی، مواد شیمیایی، فست فود ها و افزودنی های غذایی یعنی رژیم غذایی نامناسب، ارث، اشعه های خورشیدی، چاقی و... است.

چگونه به سرطان مبتلا نشویم؟

• برای پیشگیری از سرطان باید از همه ی موارد سرطان زایی که بسیاری از آنان را هم ذکر کردیم دور بمانید.
• به هیچ عنوان سیگار و دخانیات مصرف نکنید و نکته ی مهم دیگر هم اینکه طبیعت را هم با آن ها آلوده نکنید. چرا که محیط زیست آلوده، خود نیز موجب ابتلا به سرطان می شود.
• نکته ی بعد اینکه به تغذیه ی خود اهمیت دهید. از مواد غذایی آماده که شامل نگهدارنده ها نیز هستند و همچنین مواد غذایی چرب و پرنمک خودداری کنید.
• سابقه ی سرطان در خانواده ی خود را بررسی کنید و آن را جدی بگیرید.
• از دارو ها به صورت خودسر و بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
• سبک زندگی سالم را برگزینید و ورزش کردن را از یاد نبرید‌. با متعهد ماندن به یک برنامه ی ورزشی روزمره، رژیم غذایی سالم و دوری از تجربه ی استرس زیاد در زندگی، خود را در برابر سرطان ایمن کنید.

علائم سرطان چیست؟

سرطان های مختلف علائم متفاوتی نیز دارند، اما از معمول ترین نشانه های سرطان می توان موارد زیر را نام برد.

برای مثال احساس توده یا برآمدگی در هر نقطه از بدن، مشاهده ی تغییر پیش رونده در اندازه یا رنگ خال های بدن، مشاهده ی زخم هایی که خوب نمی شوند، کاهش وزن بدون علت مشخص، خونریزی یا ترشحات غیرعادی و در نهایت تغییر در عادت های دفع ادرار و مدفوع می توانند از علائم سرطان باشند و نیاز به مراجعه به پزشک دارند.

لازم است که بدانید این علائم لزوما نشانه ی بروز سرطان نیستند و می توانند علت های متفاوتی داشته باشند. پس در صورت مواجهه با آن ها نگران نشوید و تشخیص را به پزشک معالج خود بسپارید.

تشخیص سرطان :

آزمایش های متعددی وجود دارند که سرطان را در همان مراحل اولیه شناسایی می کنند. آزمایش هایی مانند آزمایش پاپ اسمیر، ماموگرافی، آزمایش خون، آزمایش های غربال گری مثل سیگموئیدسکوپی، اشعه ی ایکس، سی تی اسکن، اندوسکوپی و... می توانند سرطان را شناسایی کنند.

درمان سرطان :

اگر سرطان در همان مراحل اولیه شناسایی شود، می توان به صورت موثر تری به درمان آن پرداخت.

بعضی از بیماران سرطانی، بیش از اینکه از خود سرطان بترسند؛ عوارض پس از درمان سرطان در آن ها ایجاد ترس می کند. اما باید بدانید که پزشکان عموما تلاش خود را دارند که روشی از درمان را برگزینند که کمترین عارضه را در بیمار ایجاد کند.

روش های مختلفی برای درمان سرطان وجود دارد که پزشک ممکن از یکی از آن ها یا ترکیبی از آن را برای بیمار برگزیند. که این نیز بستگی به سن و وضعیت عمومی خود بیمار، شدت بدخیم یا خوش خیم بودن سرطان، میزان انتشار آن و... دارد.

یکی از این روش ها عمل جراحی است. در عمل جراحی، پزشک سلول های سرطانی را از بدن بر داشته و جدا می کند‌. روش های دیگری که برای درمان سرطان به کار می روند عبارت از شیمی درمانی، پرتو درمانی، مسکن ها، ایمنی درمانی، لیزر درمانی و... هستند.