غربالگری سرطان برای کدام سرطان ها مفید می باشد؟

غربالگری سرطان یعنی انجام یک تست در افرادی که در معرض ابتلا به یک سرطان خاص هستند که بنابر شرایط مانند سن ، شرایط خانوادگی ، زمینه ژنتیک ، شیوع بیش از حد سرطان در یک خانواده به طور کل غربالگری سرطان را بر اساس شیوع یک سرطان انجام می شود به این نیت که بتوانند از مرگ و میر جلوگیری کنند .

غربالگری با تشخیص زودهنگام سرطان

• افزایش شانس درمان سرطان
• کاهش هزینه درمان سرطان
• افزایش طول عمر مبتلایان به سرطان

البته غربالگری معایبی از جمله خطای نوع دوم یا تشخیص سرطان اشتباه را نیز دارد که در تحقیقات پزشکی به آن پرداخته می‌شود؛ اما توصیه به غربالگری با علم به این موارد انجام شده و سازمان‌های بهداشتی در دنیا (از جمله موسسه جهانی تحقیقات سرطان)، به طور مستمر بر پایه یافته‌های پژوهشی جدید راهنمایی‌های خود را اصلاح می‌کنند.

غربالگری در چه سرطان هایی مرسوم است ؟

غربالگری بیشتر در سه سرطان مرسوم است سرطان سینه در خانم ها ، سرطان روده بزرگ و همچنین سرطان دهانه رحم در خانم ها که با توجه به شیوع آن این غربالگری در تمام دنیا مرسوم می باشد.

انواع سرطان و غربالگری سرطان

سرطان‌های رایج شناخته شده در مردان به ترتیب ابتلا در جهان سرطان ریه، سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ،‌ سرطان لوزالمعده،‌ سرطان کبد، سرطان خون، سرطان مری، سرطان مثانه،‌ سرطان لنفوم غیرهوچکین، و سرطان کلیه هستند. سرطان‌های رایج در بین زنان با کمی تفاوت نسبت به مردان به ترتیب سرطان ریه، سرطان سینه،‌ سرطان روده بزرگ، سرطان لوزالمعده، سرطان تخمدان، سرطان خون، سرطان لنفوم غیره و همینطور ، سرطان رحم، سرطان کبد و سرطان سیستم مغز و اعصاب هستند.

روش‌های غربالگری و سن آغاز غربالگری در هر سرطان متفاوت است. در ادامه روش‌های غربالگری سرطان‌ هایی که غربالگری در بهبود آن‌ها تاثیر بسزایی دارند را بررسی خواهیم کرد.

غربالگری سرطان ریه

سرطان ریه عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان می باشد. اگرچه پیشگیری (ترویج ترک سیگار) نسبت به غربالگری، تاثیر بسیار بیش‌تری در کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان ریه را دارد، با این وجود غربالگری سرطان ریه به وسیله سی‌تی‌اسکن با دوز پایین (Low Dose CT Scan) این پتانسیل را دارد که بار مرگ و میر سرطان ریه را به مقدار قابل توجهی کاهش دهد. از دیگر روش‌های غربالگری سرطان ریه عکس رادیوگرافی ساده‌ی قفسه‌ی سینه (Chest X-Ray) و آزمایش سلولی (سیتولوژی) خلط را می‌توان نام برد، اما به طور کلی در مواردی که علامتی وجود ندارد اما فرد در معرض خطر سرطان ریه است، سی‌تی‌اسکن با دوز پایین پیشنهاد می‌شود.

غربالگری سرطان پروستات

سن شروع غربالگری سرطان پروستات بستگی به عوامل خطر بیمار برای سرطان پروستات دارد. پزشکان از نژاد، سن و سابقه‌ی خانوادگی برای شناسایی احتمال خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان استفاده می‌کنند. در مردان با خطر متوسط ​​سرطان پروستات، غربالگری از سن ۵۵ سالگی آغاز می‌شود. مردان دارای ژن  BRCA1 یا BRCA2 در معرض خطر زیاد تری قرار دارند و سن شروع غربالگری در این افراد ۴۰ سالگی است.

پیشنهاد می‌شود مردان سیاه پوست و مردانی که دارای سابقه‌ی خانوادگی سرطان پروستات هستند، در سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی برای سرطان پروستات غربالگری شوند. آزمایش بررسی سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون به تنهایی مناسب ترین روش برای غربالگری سرطان پروستات می باشد. تکرار این آزمایش به فاصله یک تا دو سال و ادامه‌ی آن تا سن ۷۰ سالگی، پیشنهاد می‌شود.

بیمار با مقادیر PSA غیر طبیعی برای ارزیابی بیش‌تر باید به متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) مراجعه کند. دقت کنید که تفسیر سطح PSA در افرادی که در حال دریافت دارو برای درمان هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) هستند کمی متفاوت است. اگرچه معاینه‌ی انگشتی مقعد (DRE) به عنوان بخشی از غربالگری سرطان پروستات انجام نمی‌شود، اما در صورت لمس توده و یا عدم تقارن پروستات در معاینه‌ی انگشتی مقعد، بدون توجه به نتیجه‌ی PSA مراجعه به متخصص اورولوژی الزامیست.

غربالگری سرطان روده بزرگ

آزمایش‌های غربالگری متعددی برای تشخیص پولیپ‌های آدنوماتوز و سرطان کولورکتال (CRC) وجود دارد. اولین قدم تشخیصی سرطان کولورکتال، آزمایش‌های مدفوعی شامل آزمایش خون مخفی در مدفوع و آزمایش بررسی جهش‌های مولکولی DNA در مدفوع هستند.دیگر روش غربالگری سرطان کولورکتال کولونوسکوپی است. کولونوسکوپی امکان شناسایی و بیوپسی (نمونه برداری) از پولیپ و ضایعات درون روده‌ی بزرگ را فراهم می‌کند. سیگموئیدوسکوپی نیز روده‌ی بزرگ را از راست روده تا خم طحالی در سمت چپ را بررسی می‌کند. بیش‌تر موارد سرطان کولون و رکتوم در سنین بالاتر از ۵۰ سال رخ می‌دهد و با افزایش سن شیوع آن بیش‌تر می‌شود.

به همین خاطر توصیه می‌شود افراد دارای احتمال خطر متوسط ابتلا به سرطان کولون با سن بالای ۵۰ سال باید کولونوسکوپی شوند و در صورت طبیعی بودن نتایج کولونوسکوپی هر ۱۰ سال تکرار شود. افراد دارای سابقه‌ی خانوادگی سندرم لینچ (سرطان ارثی غیر پولیپوزیس کولورکتال [HNPCC]) و پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی (FAP) با خطر بالای ابتلا به سرطان کولورکتال روبرو هستند. در صورت تشخیص سرطان کولون در بستگان درجه یک در سن ۶۰ سالگی، غربالگری به وسیله‌ی کولونوسکوپی در ۴۰ سالگی یا ۱۰ سال قبل از تشخیص سرطان در بستگان درجه یک، هر کدام زودتر باشد، شروع می‌شود و هر ۵ سال تکرار می‌شود. در صورت عدم رضایت بیمار آزمایش خون مخفی مدفوع باید سالانه تکرار شود.

غربالگری سرطان سینه

غربالگری برای آن دسته از بیمارانی که با احتمال بالای ابتلا به سرطان پستان روبرو هستند اعم از خانم‌هایی که سابقه‌ی شخصی ابتلا به سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان داخل صفاقی یا سرطان لوله‌ی فالوپ دارند یا دارای جهش‌های ژنتیکی خاص (مانند BRCA1 یا BRCA2) هستند یا سابقه‌ رادیوتراپی قبلی به سینه بین سنین ۱۰ تا ۳۰ سالگی و یا سابقه‌ی ابتلا به سرطان سینه در بستگان درجه یک دارند، انجام می‌شود. استراتژی‌های غربالگری بر اساس برآورد میزان خطر سرطان پستان متفاوت است. در مورد زنان زیر ۴۰سال غربالگری لازم نیست زیرا شیوع سرطان پستان در این سن پایین است.

در زنان با سن بالاتر از ۴۰ سال غربالگری مطرح می‌شود.غربالگری خانم‌ها با ریسک متوسط به وسیله‌ی ماموگرافی با فاصله زمانی هر دو سال یک بار انجام می‌شود. در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه‌ی ماموگرافی، از سونوگرافی و MRI برای ارزیابی بیش‌تر ​​استفاده می‌کنیم اما نمی‌توان از آن‌ها برای غربالگری سرطان سینه استفاده کرد. اگرچه معاینه توسط خود فرد نیز در غربالگری سودمند است اما کاملا قابل اعتماد نمی‌باشد.

غربالگری سرطان رحم

شواهد زیادی موجود است که نشان می‌دهد غربالگری منجر به کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه‌ی رحم می‌شود. غربالگری سرطان رحم به وسیله‌ی پاپ اسمیر (Pap smear) و آزمایش HPV میسر می‌شود. آغاز غربالگری سرطان رحم برای خانم‌ها از سن ۲۱ سالگی است و باید هر ۳ سال تکرار شود و حداقل تا ۶۵ سالگی ادامه می‌یابد.

زنان علامت دار بدون توجه به نتایج غربالگری‌های قبلی باید آزمایش پاپ اسمیر را انجام دهند. در مورد زنان در معرض خطر متوسط با سن ۳۰ سال که دارای نقص ایمنی هستند و نتایج غربالگری‌های قبلی همگی طبیعی بوده است، توصیه می‌شود همزمان آزمایش پاپ اسمیر و آزمایش HPV هر پنج سال تکرار شود یا هرکدام به تنهایی هر ۳سال یک‌ بار تکرار شود.

انواع غربالگری

غربالگری سرطان کولورکتال

تستهای غربالگری سرطان کولورکتال ( روده بزرگ و مقعد )که باعث کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان شده اند شامل مواردی به شرح ذیل می باشد:

کولونوسکوپی

در کولونوسکوپی کولون و رکتوم از خارج از بدن بررسی می شود. در این روش وسیله میکروسکوپ مانند به نام کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد روده بزرگ شده و به بررسی دقیق ضایعات و پولیپ ها در این قسمت می پردازد. در صورت لزوم و تشخیص پزشک نمونه ای از بافت روده بزرگ یا نواحی اطراف آن برداشته می شود و سپس در محیط آزمایشگاه بررسی می شود.

سیگموئیدوسکوپی

در این روش لوله ای با منبع نور از راه مقعد وارد روده بزرگ می شود و نمونه ای از پولیپ ها و بافت های این ناحیه را در صورت مشکوک بودن به سرطان برمی دارد. این تست برای تشخیص سریع سرطان کولون می باشد.

تست نمونه مدفوع با حساسیت بالا (M2-PK)

این نوع تست با بررسی و اندازه گیری آنزیم M2-PK در مدفوع به بررسی و تشخیص سرطان کولورکتال می پردازد. همه این آزمایشات به جلوگیری از سرطان کولورکتال و کولون کمک می کنند زیرا می توانند رشد کولون های غیر طبیعی (پولیپ ها) را شناسایی کنند که قبل از اینکه به سرطان برسند حذف شوند. طبق نظر متخصصان افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال قرار دارند، در سن 50 تا 75 سالگی قرار داشتند.