زنگ خطر سرطان مثانه را بشناسید

سرطان مثانه یکی از سرطان های شایع است که سالانه تقریباً 68000 بزرگسال در ایالات متحده به آن مبتلا می شوند. سرطان مثانه در مردان بیشتر از زنان است و معمولاً افراد مسن را درگیر می کند ، اگرچه در هر سنی ممکن است رخ دهد.این بیماری غالباً در سلولهای داخلی مثانه - اندام عضلانی توخالی در شکم پایین که ادرار (سلولهای ادراری) را ذخیره می کند ، شروع می شود. اگرچه این بیماری در مثانه بیشتر است ، اما این نوع سرطان می تواند در سایر قسمت های دستگاه ادراری نیز رخ دهد.

از هر 10 مورد سرطان مثانه تشخیص داده شده ، حدود 7 مورد در اوایل شروع می شود - زمانی که بیماری بسیار قابل درمان است. با این حال ، حتی سرطان مثانه ، که در مراحل اولیه خود بود ، ممکن است به مثانه بازگردد. به همین دلیل ، افراد مبتلا معمولاً سالها پس از درمان باید آزمایش شوند تا از نظر عود یا پیشرفت سرطان مثانه بررسی شوند.

سرطان مثانه چگونه پیشرفت کرده و منتشر می‌شود؟

دیواره مثانه از لایه های زیادی تشکیل شده است که از سلول های مختلفی تشکیل شده است. بیشتر سرطان ها از لایه اپیتلیوم انتقالی شروع می شوند که قسمت داخلی مثانه را می پوشاند. به این نوع سرطان کارسینوم سلول انتقالی گفته می شود.وقتی سرطان به لایه های دیگر سرایت می کند ، بدتر می شود. با گذشت زمان ، حتی احتمال سرطان به بافتهای اطراف مثانه نیز وجود دارد. سرطان همچنین می تواند به غدد لنفاوی نزدیک مثانه ، کبد ، ریه ها و اندام های دیگر گسترش یابد. اما در سرطان مثانه تومور غیر عضلانی مهاجم به خارج از مثانه گسترش نمی یابد.

علائم و نشانه‌های سرطان مثانه

برخی از مبتلایان علایم خاصی را تجربه می‌کنند و گروهی دیگر از آن‌ها هیچ نشانه‌ی مشخصی دال بر بیماری ندارند. بیمار باید به پزشک متخصص اورولوژیست مراجعه کند، این پزشک متخصص بیماری‌های مجاری ادراری و سیستم تولید مثلی مردان است.

علائم سرطان مثانه عبارتند از:
•    هماچوری (خون در ادرار)  رایج‌ ترین علامت بیماری، بدون درد
•    تکرر ادرار و ادرار ناگهانی
•    درد در هنگام دفع ادرار

وجود خون در ادرار علامت مشخص سرطان مثانه بوده و اغلب بدون درد است. خون در ادرار اغلب با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود. اما اگر خون در ادرار با چشم غیر مسلح دیده شد، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد. حتی اگر وجود خون در ادرار موقتی بوده باشد، باید حتماً توسط پزشک بررسی شود.
تکرر ادرار و درد در هنگام دفع ادرار یا دیزوری کمتر در سرطان مثانه رایج هستند. اما با این همه نباید نادیده گرفته شوند. پزشک احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری و یا دیگر بیماری ‌های جدی ‌تر مانند سرطان مثانه را بررسی خواهد کرد.

زنگ خطر سرطان مثانه را بشناسید

دومین سرطان شایع اورولوژی در مردان (بعد از سرطان پروستات) و اولین سرطان اورولوژی شایع در زنان سرطان مثانه است.

عوامل خطر ابتلا به این بیماری را در ادامه مرور می‌کنیم:

جنسیت: مردان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این سرطان هستند.( ۵/۳ برابر زنان)
سن: با افزایش سن احتمال  ابتلا زیاد می‌شود.
دخانیات: مصرف سیگار و بدتر از آن، مصرف روزانه قلیان با تنباکوهای صنعتی (میوه‌ای) خطر ابتلا به این سرطان را خیلی زیاد می‌کند.
تماس‌ های شغلی: ارتباط پوستی و استنشاقی با مواد شیمیایی خصوصاً در صنایع رنگرزی, لاستیک ‌سازی، چاپخانه‌ ها و همچنین تماس با سموم کشاورزی.
مصرف کم رژیم‌های غذایی حاوی سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین مصرف کم آب طی شبانه ‌روز.
بنابراین پر خطر ترین افراد برای سرطان مثانه، مردان میانسال به بالا با مصرف فراوان سیگار و قلیان و مصرف کم آب هستند.

علائم بیماری

مهمترین علامت ادراری در سرطان مثانه ، که نباید از آن چشم پوشی کرد ، خونریزی واضح ادرار است ، به خصوص با لخته شدن بدون درد. در مراحل اولیه ، خونریزی ممکن است واضح نباشد و فقط در آزمایش ادرار به صورت میکروسکوپی دیده شود. علائم دیگر شامل سوزش و تکرر ادرار و در موارد پیشرفته ، کم خونی ، ضعف و بی حالی و تعریق شبانه است. در صورت داشتن هر یک از علائم فوق ، در اسرع وقت به یک متخصص ارولوژی مراجعه کنید تا پس از گرفتن شرح حال و معاینه ، سونوگرافی را برای بررسی وجود تومور در مثانه درخواست کند.

خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی، در صورت تشخیص به موقع، در اکثر موارد با درمان ‌های غیرتهاجمی و جراحی‌ های آندوسکوپیک مثانه، این بیماری قابل ریشه‌ کنی است که در این روش‌ها با استفاده از لیزر Nd-YAG یا رزکتوسکوپ به درمان بیماری اقدام می شود. در ادامه در صورت لزوم با استفاده از واکسن سل (ب ث ژ) و تزریق هفتگی آن به داخل مثانه بیماری ریشه‌کن خواهد شد. سایر روش‌های درمانی در موارد تومور پیشرفته، شامل جراحی رادیکال سیستکتومی، شیمی درمانی و پرتو درمانی می‌شود .

پس سعی کنید با اجتناب از دود سیگار و قلیان (حتی حضور در فضاهای بسته که بقیه مشغول استعمال دخانیات هستند) و اجتناب از مواد سمی و صنعتی و آلودگی هوا و مصرف فراوان مایعات و سبزیجات و رژیم کم‌ چرب، از بروز این بیماری پیشگیری کنید.

انواع سرطان مثانه

سلول های سرطانی که در مثانه شروع به رشد می کنند به سه نوع تقسیم می شوند:
1. سرطان کارسینوم سلول ترانزیشنال
این سرطان در لایه های درونی پوشش دستگاه ادراری متصل به مثانه رشد می کنند که حالت ارتجاعی دارند .
2. سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی
سلول های این سرطان که شباهت زیادی به سرطان پوست دارد در سلول های سنگفرش ( ظریف و مسطح می باشد) ایجاد می شود . در صورتی که فرد دچار التهاب یا عفونت در طولانی مدت شود به قسمت دستگاه ادراری مثانه سرایت می کند.
3. سرطان آدنوکارسینوم
مثانه دارای سلول های غده ای می باشد که در پوشش دستگاه ادراری مثانه قرار دارد . وقتی سرطان در این سلول ها ایجاد شود این نوع سرطان را به وجود می آورد .

نحوه تشخیص سرطان مثانه

پزشک پس از گرفتن شرح حال و سابقه پزشکی ، بیمار را معاینه می کند. بیمار برای آزمایش بیشتر و تشخیص دقیق تر به اورولوژیست ارجاع می شود.در صورت تشخیص سرطان مثانه ، آزمایشات بیشتری برای تشخیص مرحله سرطان لازم است. این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا بهترین درمان ممکن را برای فرد پیدا کند.

راه پیشگیری از سرطان مثانه

با کنترل چندین عامل خطر می‌توان از سرطان مثانه پیشگیری کرد. اما گروهی از عوامل مانند نژاد، قومیت و جنسیت قابل کنترل نیستند.

با اعمال سه تغییر ساده در سبک زندگی خطر پیشرفت سرطان مثانه کاهش پیدا می‌کند:
•    اگر سیگاری هستید، ترک کنید: پزشکان معتقدند که تنباکو و فرآورده‌های آن دلیل نیمی از سرطان ‌های مثانه است
•    مایعات فراوان بنوشید: با دفع ادرار، مواد شیمیایی مضر و خطرناک بدن از مثانه خارج می‌شوند. نوشیدن مقدار زیادی مایعات به خصوص آب، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
•    سبزیجات و میوه به مقدار زیاد مصرف کنید: تحقیقات نشان داده است که خوردن مقدار زیادی میوه و سبزیجات با برگ های سبز خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان را کاهش می دهد. در صورت استفاده از این مواد خطر ابتلا به سرطان مثانه نیز کاهش می یابد.
•    قرار داشتن در محیط‌ های صنعتی که مواد شیمیایی مانند آرسنیک و آنیلین  (ماده‌ای مشتق از قطران زغال سنگ مورد استفاده در تولید دارو، رنگ‌ و پلاستیک) در آن‌ها استفاده می‌شود
•    مصرف برخی از داروهای بیماری دیابت
•    مصرف برخی مکمل‌های گیاهان دارویی
•    در محیط کار، به تمام توصیه‌های ایمنی عمل کرده و در مورد سایر عواملی که شما را بیش‌تر در معرض ابتلا به سرطان قرار می‌دهد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

درمان سرطان مثانه

روند درمان سرطان گاهی اوقات دشوار و آزار دهنده است ، اما پزشک و کادر پزشکی در تمام مراحل درمان در کنار بیمار حضور دارند. در مورد تمام روش های درمانی موجود با پزشک خود صحبت کنید. آنها اطلاعاتی در مورد خطرات احتمالی و عوارض جانبی درمان بر کیفیت زندگی در اختیار بیمار قرار می دهند.
انتخاب روش درمانی بستگی به شدت بیماری دارد. پس از تشخیص مرحله و درجه تومور و در نظر گرفتن خطرات موجود ، بهترین روش درمانی انتخاب می شود. خطرات بیماری به سه دسته کم ، متوسط و زیاد طبقه بندی می شوند و اینها عواملی هستند که احتمال عود تومور یا پیشرفت بیماری را تعیین می کنند. علاوه بر این ، سن و سلامت عمومی در درمان مؤثر خواهد بود.

درمان سرطان مثانه تهاجمی غیر عضلانی عبارتند از:
•    برش تومور با کمک روش سیستوسکوپی
•    ایمونوتراپی درون مثانه‌ای یا اینتراوزیکال
•    شیمی درمانی درون مثانه‌ای یا اینتراوزیکال
اگر بعد از انجام این روش‌ها سرطان درمان نشود، مثانه به صورت کامل برداشته خواهد شد.

روش برش تومور با کمک سیستوسکوپی

در حین برداشتن تومور ، پزشک سلولهای سرطانی را که قبلاً در طی روش برش تومور مثانه مشاهده کرده بود ، از بین می برد.

روش برداشتن تومور از طریق مجرای ادراری

روش TURBT تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی، در حین سیستوسکوپی و بدون ایجاد برش در شکم انجام می‌شود. برای انجام این روش از سیستوسکوپ سفت و محکم استفاده می شود. یک ابزار سبک بر روی نوک دستگاه نصب شده است و چون بزرگتر است ، ابزارهای جراحی می توانند از طریق آن به راحتی وارد بدن شوند. به این ترتیب پزشک به داخل مثانه نگاه می کند و تومور سرطانی را خارج می کند.

اگر تومور به راحتی قابل مشاهده باشد ، پزشک آن را به همراه سایر بافت های غیر طبیعی از بین می برد. این نمونه ها برای بررسی درجه و سطح به آزمایشگاه ارسال می شوند. گاهی اوقات بعد از این عمل سوند به مثانه وارد می شود تا مثانه بهبود یابد.گاهی اوقات انجام این کار بیش از یک بار ضروری است. در معاینات بعدی ، پزشک اطمینان حاصل می کند که کل تومور سرطانی برداشته شده است.

درمان‌های درون مثانه‌ای

از درمان‌های درون مثانه‌ای چه انتظاری باید داشت؟

در درمان درون مثانه‌ای ، داروها مستقیماً با کاتتر به داخل مثانه وارد می شوند. این دارو برای یک یا دو ساعت در مثانه می ماند و سپس خارج می شود. شیمی درمانی درون مثانه‌ای بلافاصله پس از جراحی استفاده می شود.

ایمونوتراپی درون مثانه‌ای

با کمک ایمونوتراپی، توانایی سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان بالا می‌رود. داروی باسیل کالمِت گوئِرین یا ب ث ژ یکی از داروهای ایمونوتراپی است که برای درمان سرطان مثانه از آن استفاده می‌شود. این دارو به عنوان واکسنی برای بیماری سل هم کاربرد دارد.اولین دوره درمان با داروی ب ث ژ به مدت ۶ ماه ادامه خواهد داشت و معمولاً در مطب پزشک انجام می‌شود و نیازی به مراجعه به بیمارستان و یا اتاق عمل نیست. بیش‌تر از یکبار هم می‌توان داروی ب ث ژ را دریافت کرد.

این دارو از طریق یک کاتتر به داخل مثانه تزریق می‌شود و باعث تحریک دستگاه ایمنی برای حمله به سلول‌های سرطانی می‌شود. این روش درمانی بسیار مؤثر است ولی با این همه برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا علائم خاصی دارند، توصیه نمی‌شود:

عوارض جانبی این روش درمانی عبارتند از:
•    تکرر ادرار
•    درد در هنگام دفع ادرار
•    علایم شبه آنفولانزا
•    درد مفاصل
•    تب و لرز
•    عفونت باکتریایی در کل بدن – در موارد نادر

شیمی درمانی درون مثانه‌ای

معمولاً بلافاصله بعد از جراحی به بیمار شیمی درمانی داخل مثانه داده می شود. در این روش داروهای مؤثر  برای از بین بردن سلولهای سرطانی در مثانه قرار می گیرد. در این نوع شیمی درمانی ، از آنجا که داروها وارد جریان خون نمی شوند ، عوارض جانبی معمول این درمان ، مانند ریزش مو ، رخ نمی دهد. این روش فقط برای درمان سرطان مثانه غیر عضلانی تهاجمی استفاده می شود

داروی میتومایسین سی در این روش استفاده می‌شود و معمولاً بعد از انجام TURBT  اولیه تزریق می‌شود. تزریق این دارو از حرکت سلول‌های سرطانی به نقطه‌ای دیگر و انتشار آن جلوگیری می‌کند. همچنین با انجام این نوع از شیمی درمانی شانس بازگشت دوباره بیماری کاهش پیدا می‌کند. دوره درمان با این دارو هم 6 ماهه است

عوارض جانبی آن عبارتند از:
•    تکرر ادرار
•    ادرار دردناک
•    علایم شبه آنفولانزا
•    جوش پوستی

تکرار درمان درون مثانه ای

در صورت بازگشت سرطان برخی از بیماران باید دوباره درمان‌های درون مثانه ای را دریافت کنند. اگر فرد به سرطان Ta یا T1  و یا حتی Tis  با درجه بالا مبتلا باشد و یا در صورت دریافت داروی ب ث ژ نتیجه‌ای نگرفته باشد، برای درمان سرطان باید راه دیگری را امتحان کند.  در این مورد امکان برداشتن مثانه توسط پزشک بررسی می‌شود.

ثبات و حفظ درمان درون مثانه‌ای

بعد از برداشتن تومور مثانه ، پزشک برای جلوگیری از بازگشت تومورها ، داروهای مشابه را دوباره تزریق می کند. این بیماری سه ماه پس از درمان سرطان آغاز می شود و تا سه سال ادامه دارد. فرد برای دریافت دارو باید هر 6 ماه یک بار و هفته ای دو یا سه بار مراجعه کند.

خارج کردن مثانه

جراحی برای خارج کردن مثانه

اگر بیمار به سرطان مثانه تهاجمی غیر عضلانی مبتلا باشد و درمان‌های درون مثانه‌ای هم موفقیت آمیز نباشد، جراح ناچار است که مثانه بیمار را از بدن خارج کند. اگر احتمال بازگشت دوباره سرطان و انتشار آن هم وجود داشته باشد، هم سرطان خارج خواهد شد. انجام روش سیستوسکوپی برای سرطان‌های درجه بالایی در مرحله T1  و T1 +Cis  و T1 + LVI  پیشنهاد می‌شود.

مشکلات وعوارض جانبی سرطان مثانه، بعد از درمان بیماری چیست؟

پس از درمان و جراحی ، فرد باید مرتباً با پزشک خود در تماس باشد. پزشک از بیمار می خواهد 3 یا 4 ماه پس از پایان درمان برای بررسی وضعیت مثانه مجدداً به مطب مراجعه کند. معاینه دقیق بیمار به پزشک کمک می کند تا در صورت بازگشت تومورها ، درمان را در اسرع وقت از سر بگیرد.

اگر پزشک دریافت که فرد احتمال ابتلا به بیماری کمتری دارد ، باید هر سه ماه یک بار برای معاینه به پزشک مراجعه کند.
اگر احتمال بازگشت سرطان بسیار زیاد است ، باید هر دو ماه به مدت دو سال ، هر شش ماه یک بار برای سه تا چهار سال و سپس هر یک سال به پزشک مراجعه کند. در طی این قرارها ، رادیوگرافی یا سی تی اسکن از بیمار نیز بررسی می شود.

اگر بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد ، روند درمان و بهبودی بیشتر طول می کشد. این زمان برای هر شخص متفاوت است. احساس خستگی و ضعف برای مدتی طبیعی است.این جراحی مانند سایر جراحی ها مشکلات و عوارض جانبی خود را دارد. افراد مسن و بزرگسال بعد از سیستوسکوپی مشکلات بیشتری خواهند داشت.

برای کمک به تسریع فرآیند درمان و کمک به بدن برای کنار آمدن با تغییرات قبل از جراحی باید کارهای زیر را انجام داد
•    ترک سیگار قبل و بعد از جراحی
•    داشتن تغذیه مناسب

برخی مشکلات بعد از درمان سرطان مثانه عبارتند از:
مشکلات گوارشی
انحراف مسیر ادراری
سلامت تولید مثلی
ناتوانی جنسی
کنترل درد

فراموش نکنید که بدن افراد با هم متفاوت است و افراد به شیوه‌های متفاوتی به درمان پاسخ می‌دهند، پس:
•    شیوه‌ی زندگی سالمی در پیش بگیرید
•    ورزش کنید
•    رژیم غذایی متعادلی داشته باشید
•    سیگار نکشید
•    در گروه‌ها و یا در جلسات تک نفره مشاوره شرکت کنید.