آمادگی برای دوره ی شیمی درمانی

سرطان به معنای رشد بیش از اندازه سلول های بدن می باشد که به دو دسته خوش خیم و بد خیم تقسیم بندی می شود. درمان سرطان به پزشک معالج بستگی خواهد داشت که از چه درمانی استفاده کند و بیمار خود را چگونه معالجه کند.  لازم به ذکر است که یکی از راه های درمان بیماری سرطان، شیمی درمانی می باشد که در توقف رشد سلول ها و هم چنین از بین بردن سلول های سرطانی بسیار موثر است. اما بسیاری از افراد زمانی که تحت درمان با شیمی درمانی قرار می گیرند، اضطراب دارند و از آمادگی کافی برخوردار نیستند.

برای این که بتوانید در طول شیمی درمانی از آمادگی بسیاری برخوردار باشید و بدون هیچ گونه ترس و نگرانی کار خود را انجام دهید، نیاز دارید که راجب عملی که می خواهید انجام دهید اطلاعات و آگاهی داشته باشید، داشتن اطلاعات کامل و کافی درباره نوع سرطان و بیماری می تواند از استرس های شما کم کند و شما را از ترس و نام سنگین سرطان دور کند. ممکن است برای شما سوالاتی ایجاد شود که در طول دوره شیمی درمانی می توانید از پزشک معالج خود بپرسید در این زمینه اطلاعات کافی را کسب نمایید و ذهن خود را به روی درمان متمرکز نمایید تا بدون هیچ گونه استرس و ترس و نگرانی آمادگی برای شیمی درمانی را در خود ایجاد نمایید. در این مقاله اطلاعات بسیار سودمندی درباره آمادگی قبل از شیمی درمانی را برای شما فراهم کرده ایم. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

 شیمی درمانی چیست؟

«شیمی درمانی» (Chemotherapy) روشی برای از بین بردن سلول های  سرطانی و جلوگیری از رشد سریع سلول‌ها به کمک داروهای شیمیایی است. انکولوژیست‌ها (متخصصان سرطان) این ابزار را همراه با روش‌های دیگر درمانی به کار می‌گیرند تا از رشد غده های بدخیم جلوگیری کنند. نوع و چگونگی ترکیب این روش‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• «مرحله» (Stage) و نوع سرطان
• وضعیت کلی سلامت بیمار
• درمان‌های پیشین فرد دررابطه با سرطان
• محل قرارگیری توده سرطانی
• ترجیح بیمار

آمادگی قبل از انجام شیمی و دور کردن استرس :

شیمی درمانی یکی از مهم ترین قسمت های درمان بیماری سرطان می باشد که داشتن روحیه بسیار مناسب و دور از اضطراب تعیین کننده سلامتی فرد است. بنابراین شما باید با رعایت چند نکته ساده و مهم ،اضطراب را از خود دور کنید و با آرامش ذهن به درمان بیماری بپردازید. جلسه اول شیمی درمانی ممکن است برای افراد استرس آور باشد به دلیل آن که بسیاری از افراد از شیمی درمانی و عوارض اولین جلسه شیمی درمانی اطلاعاتی ندارند. کسب اطلاعات از پزشکان یا پرستاران می تواند برای شما مفید باشد و شما را آماده کند، هم چنین شما می توانید از تجربیات شیمی درمانی بیماران دیگر نیز استفاده کرده و از استرس خود بکاهید. سعی کنید در دوره شیمی درمانی خود، آرامش خود را حفظ کنید تا درمان شما به نحو احسنت پیش برود.

داشتن یک برنامه بسیار منظم برای تکمیل دوره های شیمی درمانی:

از آنجایی که برای اولین بار می خواهید با محیط شیمی درمانی آشنا شوید و هیچ پیش زمینه ای از آن ندارید بهتر است برای بار اول با کسی که با آن، احساس راحتی و نزدیکی بیشتری می کنید به مراکز شیمی درمانی مراجعه نمایید. این یکی از روش هایی است که به شما برای کاهش استرس ناشی از شیمی درمانی کمک شایانی می کند. به دلیل آن که در مرحله اول شیمی درمانی، شما از واکنش بدن خود نسبت به دارو های شیمی درمانی اطلاع کافی ندارید برای این منظور شخصی که بتواند به شما کمک نماید بسیار در روحیه شما می تواند تاثیرات مثبتی بر جای بگذارد. در صورت آشنایی کامل از سیستم بدن خود می توانید در مراحل بعدی شیمی درمانی به تنهایی از عهده این امر بر بیایید.

چرا از شیمی‌درمانی استفاده می شود؟

شیمی‌درمانی عمدتا برای موارد زیر مورد کاربرد دارد:

کاهش تعداد کل سلول‌های سرطانی در بدن

کاهش احتمال گسترش سرطان به نقاط دیگر بدن

کاهش اندازه تومور

کاهش علائم فعلی بیماری در فرد

شیمی‌درمانی برای درمان اختلالات سیستم ایمنی هم کاربرد دارد. در اختلالات سیستم ایمنی بدن، مثل بیماری لوپوس یا روماتیسم مفصلی، دوز بسیار پایین‌تر از آنچه که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد

شیمی‌درمانی برای کشتن سلول‌هایی که به سرعت تقسیم و پخش می‌شوند، استفاده می‌شود. در حالی که سلول‌های سرطانی جزو این دسته هستند، برخی سلول‌های دیگر بدن نیز رفتار مشابهی دارند. سلول‌هایی که در نواحی زیر قرار دارند، می‌توانند در شیمی‌درمانی تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب ببینند:

خون

مو

پوست

دستگاه گوارش

از این رو عوارض جانبی شیمی‌درمانی شامل موارد زیر می‌شود:

کبودی و خونریزی بیش از حد

اسهال

خشکی دهان

زخم‌های دهان

خستگی

تب

ریزش مو

از دست دادن اشتها

حالت تهوع

استفراغ

کاهش وزن

درد ناشی از آسیب به عصب

عفونت

کم‌خونی

یبوست

نوروپاتی

بیماری لیمفیدما

اختلال در حافظه

اختلال در تمرکز

تغییرات پوستی

تغییرات در ناخن

بی‌خوابی

مشکلات جنسی

مشکلات باروری

پزشک می‌تواند با تجویز دارو، راهنمایی‌هایی در مورد شیوه زندگی و … در مدیریت این عوارض جانبی به بیمار کمک کند.

اکثر عوارض جانبی شیمی‌درمانی پس از پایان درمان کاهش پیدا می‌کنند. البته بسته به نوع شیمی‌درمانی، عوارض جانبی ممکن است تاثیرات طولانی‌مدت حتی به مدت چند سال داشته باشند.

عوارض جانبی ناشی از درمان که بر تغذیه فرد اثر می گذارند عبارتند از:

کاهش اشتها

تغییر وزن (کاهش و یا افزایش وزن)

سوزش دهان یا گلو

مشکلات دندانی و لثه ای

تغییر حس چشایی یا بوبایی

تهوع و استفراغ

اسهال

عدم تحمل گوارشی لاکتوز

یبوست

چاقی

افسردگی- خستگی

ممکن است بیمار فقط با تعداد کمی از این عوارض مواجه شود و یا اصلاً با هیچکدام از آنها را نداشته  باشد .

سعی کنید که به موقع در مرکز شیمی درمانی حضور یابید

برای این که اطمینان حاصل نمایید که شیمی درمانی شما با موفقیت همراه خواهد بود شما باید کمی زودتر از موعد مقرر ،در مرکز شیمی درمانی حاضر شوید تا بتوانید مدارکی که برای آمادگی شیمی درمانی لازم است را ارائه دهید. این امر ممکن است کمی طول بکشد. برای این منظور همیشه زودتر در محل شیمی درمانی اعلام حضور نمایید. به موقع انجام دادن شیمی درمانی می تواند در نتایج درمان شما تاثیرات شگرفی را بر جای بگذارد. هم چنین قبل از شیمی درمانی باید از شما خون گرفته شود و به همین دلیل ممکن است کار شما به تاخیر بیفتد. برای جلوگیری از این تاخیر زودتر حاضر شدن شما در مراکز شیمی درمانی امری ضروری است.

پوشیدن لباس های راحت برای رفتن به شیمی درمانی

برای این که بتوانید استرس ناشی از شیمی درمانی را به حداقل برسانید لازم است که شما دارای شرایط راحتی باشید. برای ایجاد یک شرایط به نکات زیر توجه کنید :

• یکی از این موارد پوشیدن لباس های راحت برای رفتن به مراکز شیمی درمانی است. ممکن است قبل از شیمی درمانی نیاز به آزمایش خون داشته باشید برای این منظور لباس شما باید به گونه ای باشد که پرستار بتواند به راحتی کار خود را انجام دهد بدون این که شما را اذیت نماید.
• شما باید سعی کنید که در راحت ترین حالت خود قرار بگیرید و بدون هر گونه دغدغه فکری به مراکز شیمی درمانی مراجعه کنید. لازم به ذکر است که لباس های راحتی می تواند تا حدود زیاد روند درمان را سریع تر نماید و هم چنین شما با استفاده از لباس های گشاد و باز می توانید راحت تر نفس بکشید و احساس خفگی نخواهید کرد. هم چنین پرستارها نیز راحت تر خواهند بود.
• ممکن است بعد از شیمی درمانی دچار سرما و ضعف شوید که این امر بسیار طبیعی است. به دلیل آن که بدن شما در حال مبارزه با سلول های سرطانی است. به همین منظور می توایند برای این که بیشتر احساس گرما نمایید از پتو استفاده کنید. زیرا در حین شیمی درمانی پوشیدن لباس اضافی به احتمال زیاد برای شما دشوار خواهد بود زیرا با وجود تزریق و سرنگ در بدن شما ممکن است اذیت شوید. بنابراین برای رفتن به مراکز شیمی درمانی با خود پتو به همراه داشته باشید.
• می توانید از آبرسان ها و مرطوب کننده های لب و یا لوسیون های بدن استفاده نمایید تا بعد از شیمی درمانی پوست خود را آبرسانی نمایید.
• باید توجه داشته باشید که از عطر و ادکلن پرهیز کنید زیرا حس بویایی شما بعد از شیمی درمانی بسیار حساس می شود و این امر ممکن است باعث اذیت و آزار شما شود. در واقع از مواردی که باعث ایجاد حساسیت در شما می شود تا حد امکان باید جلوگیری نمایید تا بهبودی شما سریع تر صورت گیرد. آمادگی برای شیمی درمانی یکی از اساسی ترین مراحل شیمی درمانی محسوب می شود.

سعی کنید که به نکات ذکر شده بسیار دقت کنید و آن ها را انجام دهید تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید.

همراه داشتن میان وعده های خوراکی با خود

 اگر فکر می کنید که در طول شیمی درمانی ممکن است دچار ضعف شوید و نیاز به خوردن میان وعد دارید می توانید به همراه خود غذا و میان وعده مناسبی را بیاورید تا در حین شیمی درمانی بتوانید آمادگی لازم را برای انجام شیمی درمانی تا آخر کار داشته باشید. اگر از نظر پزشک و پرستار مربوطه در این مورد اشکالی وجود نداشته باشد می توانید به راحتی از موادی استفاده نمایید که آبرسانی کافی را به بدن انجام دهند.

از آنجایی که بعضی از اتاق های شیمی درمانی دارای تعدادی بیمار هستند از این رو بهتر است مواد غذایی را برای مصرف انتخاب نمایید که دارای ارزش غذایی بالا و حدالامکان بدون بو و طعم خاصی باشد. مواردی از غذاهایی را که می توانید به عنوان میان وعده مورد استفاده قرار دهید را می توان به صورت زیر نام برد:

• آجیل(مانند پسته و بادام و ... )
• میوهای فصل
• غلات
• پنیر و غیره

 در واقع از موادی که به بدن شما ویتامین ها و آبرسانی لازم را برساند و باعث تقویت بنیه شما شود می توانید استفاده نمایید.

 غذاهایی که بیماران پس از تزریق به آن بی‌میل می‌شوند

وی توضیح داد: یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در 72 ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی میل است. تنفر از گوشت قرمز بسیار در این بیماران رایج است. اصرار نکنید که پروتئین بدنشان از گوشت قرمز باشد. مواد غذایی چرب و سرخ کردنی حذف شود. در سه روز اول مواد غذایی ای که ادویه دارند حالشان را بدتر می کند. مواد غذایی که بوهای تند مانند سیر و پیاز داغ دارند به ویژه در سه روز اول باید حذف شود چون می‌تواند تهوع و استفراغ را حذف کنند. ماست، حبوبات و غلات می تواند مفید باشد. این افراد تمایل زیادی به خوردن پوره جات می‌توانند داشته باشند. در سه روز اول اصرار نداریم بیمار غذای جامد بخورد زیرا نمی‌تواند از آنها استفاده کند.

برای خود سرگرمی ایجاد کنید

برای این که در حین شیمی درمانی بتوانید حواس خود را از مسائل تنش زا و حاوی استرس دور نمایید استفاده از سرگرمی می تواند در این زمینه به شما کمک شایانی نماید. می توانید با آوردن یک کتاب یا با استفاده از وسایل الکترونیکی یا بازی های سرگرم کننده دیگر روند شیمی درمانی را برای خود مفرح نمایید. شما می توانید به همراه یک دوست و یا یکی از اعضای خانواده خود به مرکز شیمی درمانی مراجعه نمایید تا با در کنار شما بودن حس اطمینان در شما را بالاتر ببرند و به شما در دادن آگاهی های لازم کمک بسیاری نمایند.

نکته بسیار مهم:

داشتن روحیه قوی و پر شور می تواند درمان شما را به خوبی پیش ببرد ،بنابراین برای آن که روحیه بسیار مثبت و مناسبی داشته باشید، می توانید به یک موسیقی مناسب که مورد علاقه تان است گوش فرا دهید و از آن لذت ببرید و مطمئن باشید این گونه اضطراب تان کنترل خواهد شد.

سوالات خود را از پزشک و پرستار مربوطه بدون خجالت بپرسید

برای این که بتوانید اطلاعات کافی در مورد روند شیمی درمانی داشته باشید و یا از دارو هایی که پزشک برای شما تجویز می نماید مطلع شوید باید بتوانید سوالات خود را از مراکز مربوطه بپرسید تا با دید باز شیمی درمانی را انجام دهید. داشتن همراه به شما کمک می کند که سوالاتی را که از کادر پزشکی می پرسید را در خاطر داشته باشند تا در صورتی که شما این اطلاعات را فراموش کردید برای شما بازگو نمایند.

اطلاع داشتن از طول دوره درمان و مراحل انجام شیمی درمانی

یکی از مواردی که شما باید به عنوان آمادگی برای شیمی درمانی بدانید این است که در مورد طول دوره درمان خود آگاهی لازم را داشته باشید و بدانید که درمان شما در چند مرحله و به چه صورت باید انجام پذیرد. شیمی درمانی اغلب در چند مرحله انجام می پذیرد و شما با دانستن این موضوع که مرحله شیمی درمانی بعدی شما چه زمانی است می توانید قبل از موعد مقرر خود را برای آن آماده نمایید و استراحت و انرژی کافی را برای انجام شیمی درمانی بعدی خود داشته باشید. دانستن چرخه شیمی درمانی به شما کمک می نماید تا بتوانید برنامه ریزی دقیقی را برای خود انجام دهید.

درمان چگونه انجام میشود؟

دربرخی موارد ، از شیمی درمانی برای بهبود سرطان استفاده می شود ، به این معنی که سرطان از بین رفته است و دیگر بر نمی گردد.اکثر پزشکان در حوزه تشخیص و درمان سرطان از کلمه درمان برای شیمی درمانی استفاده نمی کنند . بنابراین ، هنگام انجام درمانی که ممکن است شانس بهبود سرطان فرد را افزایش دهد ، پزشک ممکن است آن را به عنوان روشی با قصد درمان توصیف کند.

اگرچه ممکن است هدف در این شرایط درمان باشد و تنها امید بسیاری از افراد مبتلا به سرطان باشد ، اما همیشه به یک ترتیب نتیجه نمی دهد. معمولاً سال ها طول می کشد تا اثبات شود که آیا سرطان فرد واقعاً بهبود یافته است یا خیر.

درباره عوارض جانبی بعد از انجام شیمی درمانی تحقیق کنید

همان طور که می دانید امروزه از انواع روش های شیمی درمانی به جهت درمان سرطان استفاده می شود. این که در هر روش شما چه عوارضی را مشاهده می کنید به فاکتور های متفاوتی بستگی دارد . یکی از مهم ترین فاکتور ها بدن شما است . افراد متفاوت دارای واکنش های متفاوتی نسبت به روش های شیمی درمانی هستند . اما به صورت کلی برخی از عوارض شیمی درمانی در اکثر افراد دیده می شود. البته باید به این نکته اشاره نماییم که ممکن است شما هیچ گاه در طول پروسه این عوارض را مشاهده ننمایید. بهتر است که شما درباره عوارض اولین جلسه شیمی درمانی نیز از پزشک خود سوال کنید و برای آن آماده باشید، به دلیل آن که دانستن عوارض مربوطه می تواند در کنترل کردن این عوارض توسط شما، تأثیر بسزایی بگذارد.

• حالت تهوع
• افت فشار
• ریزش مو
• خستگی

  و غیره

شما در جلسه پیش از شیمی درمانی می توانید از پزشک معالج خود در رابطه با عوارضی که در طول شیمی درمانی تجربه خواهید کرد ، بپرسید . در واقع اطلاع داشتن از عوارض  می توانید در مدیریت استرس و اضطراب شما تاثیر گذار باشد.

چگونه عوارض شیمی درمانی را مدیریت کنیم ؟

پرستار و پزشک شما در طول فرآیند شیمی درمانی و بعد از آن شما را همراه می نمایند و اگر در رابطه با عوارض مطمئن باشند ، داروهایی را به منظور کاهش تجربه عوارض تجویز می نمایند. چنانچه شما پس از انجام شیمی درمانی عوارضی را مشاهده کردید که پیش از آن اطلاعاتی در رابطه با عوارض داده نشده بود سریعا پزشک و پرستار را در جریان بگذارید تا عوارض مشاهده شده بررسی و درمان شوند. از پزشک معالج خود بخواهید که در رابطه با روند شیمی درمانی برایتان توضیح دهد

یکی از راه هایی که می تواند استرس و تنش شما را در طول روند شیمی درمانی به صورت چشمگیری کاهش بخشد ، اطلاع دقیق از پروسه درمانی است . شما باید بدانید که پروسه شیمی درمانی شما به چه شکلی خواهد بود. روش های متفاوتی برای شیمی درمانی وجود دارند در برخی از این روش ها تزریق های وریدی انجام شده و در برخی دیگر قرص و دارو های خوراکی تجویز می شود. بهترین راه برای کنترل تنش شیمی درمانی این است که بدانید چه اتفاقی برای شما در طول روند درمان می افتد.

بازگشت به خانه بعد از انجام شیمی درمانی

شما می توانید بعد از انجام اولین جلسه از شیمی درمانی خود برای استراحت به خانه بروید. شیمی درمانی ممکن است در شما ایجاد خستگی کند از این رو بهتر است بعد از انجام شیمی درمانی به خانه بروید و استراحت نمایید. برای این که زودتر بهبود در حال خود را مشاهده نمایید باید به دستورالعمل هایی که پزشک به شما می دهد با دقت عمل نمایید تا بهبودی شما هر چه زودتر حاصل شود. داروهایی تجویز شده خود را به موقع مصرف نمایید.

در صورت بروز حالت تهوع و سردرد و یا اسهال حتما پزشک خود را از این جریان مطلع نمایید تا به شما کمک نمایند. می توانید سوالاتی را که در ذهن شما ایجاد می شوند را در لیستی یادداشت نماید تا در مراجعه بعدی و مرحله دوم شیمی درمانی از مراکز درمانی که به آن جا مراجعه می نمایید بپرسید. می توانید با پزشک خود در مورد نوع دارو های مصرفی و عوارض و تاثیراتی که بر شما می گذارند نیز صحبت نمایید.در واقع شما باید با آگاهی خود در زمینه شیمی درمانی و پرسیدن سوالات متداول در این زمینه از کادر پزشکی خود در روند بهبود خود نقش اساسی را ایفا نمایید.

برای این منظور باید بدانید که چه دارویی بر روی شما بیشتر تاثیر می گذارد و یا کدام وعده غذایی در بهبودی شما تاثیر بیشتری را دارد. با دانستن این اطلاعات شما حتی می توانید افراد دیگری را که از لحاظ روحی دچار تنش هستند را نیز آرام نمایید و به آن ها کمک کنید تا آمادگی برای شیمی درمانی را در خود ایجاد نمایند تا بتوانند با این بیماری راحت تر بجنگند تا پیروز شوند. آمادگی برای این درمان ممکن است گاها متفاوت عمل کرده و سبب استرس و اضطراب شما شود. اگر شما از جمله کسانی هستید که برای آمادگی برای شیمی درمانی دچار استرس می شوید کافیست با افرادی که تجربه این پروسه را داشته اند صحبت کنید. تجربه این افراد به شما در کنترل استرس و اضطراب کمک خواهد کرد. در نهایت باید بگوییم که آمادگی به جهت انجام این فرایند می تواند به شما کمک شایانی در طول پروسه درمانی نماید.

سخن آخر

ابتلا به بیماری سرطان می تواند افراد را تحت فشار روانی بالایی قرار داده و باعث ایجاد افسردگی شود. یکی از دلایلی که می تواند باعث بروز این ناراحتی شده و افراد را آسیب پذیر کند، ترس هایی بوده که ناشی از عدم اطلاع از نحوه فرایند درمان است. معمولاً بیماران از نام شیمی درمانی وحشت داشته و نمی دانند که طی پروسه درمان چه کارهایی انجام شود.وجود استرس در این بیماران می تواند پیشرفت بیماری را افزایش دهد. بیماری به اندازه کافی فرد را در معرض استرس و تنش های مختلف قرار می دهد، بنابراین بهتر است با روش هایی این استرس را کاهش داد.

پوشیدن لباس راحت، مراجعه به موقع به مرکز و آگاهی یافتن از پروسه کامل درمان می تواند این تنش ها را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش دهد. هزینه های ناشی از شیمی درمانی و سایر پروسه های درمانی، افراد مبتلا را متحمل هزینه هایی خواهد کرد. پرداخت هزینه های مربوط به درمان بسیار سنگین و سخت بوده و بیماران را مجبور به دریافت کمک هایی از جانب موسسه های خیریه خواهد کرد.این انجمن های مردم نهاد یا سازمانی نیز با روش های مختلفی اقدام به جذب سرمایه جهت همدلی با این بیماران روی آورده اند. در بیشتر مراسم های عزاداری از استندهای تسلیت و تاج گل خیریه استفاده شده و بعداً دور ریخته می شود. شما با اجاره این وسایل از انجمن های حمایت از بیماران مبتلا به سرطان می توانید کمک های قابل ملاحظه ای را در درمان این بیماران داشته باشید.