همه چیز درمورد مرحله بندی سرطان

بیماری سرطان به طور کلی جز بیماری هایی است که دارای مراحل مختلف می باشد و هر مرحله از آن، عوارض و نشانه های خاص خود را دارد. در صورتی که بیماری در فرد دچار سرطان شناسایی نشده و اقدامی جهت درمان او انجام نگیرد، این مراحل می توانند با سرعت های مختلف پیش رفته و فرد را به مرحله نهایی یا به اصطلاح Final Stage بیماری نزدیک تر کند.

پس از انجام آزمایشات مربوط به تعیین مرحله سرطان در بیمار مبتلا، یک عدد برای مشخص کردن مرحله ای از سرطان که بیمار در آن قرار گرفته مشخص می شود که این عدد معمولاً توسط پزشک معالج بیمار تعیین می شود.

عددی که به وسیله آن مرحله سرطان تعیین می شود، نشان دهنده این است که بیماری تا چه اندازه پیشرفت کرده و چه وسعتی از بدن را گرفتار ساخته است. در واقع به کمک این روش، پزشک می تواند شرایط بیمار را سنجیده و بتواند روش درمانی مناسب برای او اتخاذ کند که بعد از انجام درمان، وضعیت بهبود او در مراحل بعدی را با دقت بیشتری ارزیابی کند. این اعداد که بیانگر مرحله یا استیج بیماری سرطان در یک شخص مبتلا به بیماری می باشند در تمام سیستم های بهداشتی درمانی در سراسر کشورهای جهان اعدادی ثابت و یکسان هستند که در همه جای دنیا در مرحله بندی سرطان، معنای یکسانی را خواهند داشت.

کاربردهای مرحله بندی بیماری سرطان :

یکی از موارد استفاده مهم مرحله های بیماری سرطان در بررسی و سنجش دقیق میزان اثر بخشی درمان صورت گرفته برای بیمار می باشد. از طریق تقسیم بیماری سرطان به مراحل مختلف و طبقه بندی هر یک از بیماران بر اساس علائم و شرایط موجود در هر یک از مراحل تعیین شده، پزشک قادر است تأثیر و کارایی روش به کار برده در درمان بیمار را بسنجد و اگر تغییری در علائم او مشاهده نکرد و بیماری همچنان در همان مرحله پیشین قرار داشت و یا حتی وضع او وخیم تر شد، لازم است که نوع درمان را عوض کرده و درمانی را که پاسخ بهتری در بیمار ایجاد می کند را انجام دهد.

کاربرد دیگر این روش در انجام مطالعات و پژوهش هایی در مورد بیماری سرطان، از جمله بر میزان تأثیر درمان های موجود بر بهبود بیماران و یا تأثیر عوامل مختلف بر شدت بروز و گسترش بیماری می باشد. بعد از این که مرحله بیماری مشخص شد، تغییراتی که پس از آن ایجاد می شود نشان دهنده افول سیر بیماری و یا بهبود آن می باشد که با مرحله بندی بیماری سرطان، می توان این کیفیت و حالات بیماری را در یک بازه کمی مشخص ساخت.

مرحله بندی بیماری سرطان در چه زمانی انجام می شود؟

تعیین مرحله بیماری در فرد مبتلا به سرطان معمولاً دو بار صورت می گیرد تا پزشک بتواند از میزان پیشرفت دقیق بیماری آگاهی پیدا کند. اولین مرحله هنگامی انجام می شود که بیمار با علائم بیماری به مرکز درمانی مراجعه کرده و هنوز برای وی هیچ گونه روش درمانی اجرا نشده است. بیمار در این مرحله صرفاً بستری بوده و علائم او تحت نظر می باشد که این تعیین مرحله سرطان در شرایط بالینی فعلی بیمار انجام می شود.

دومین مرحله بندی سرطان زمانی صورت می گیرد که روش درمانی اتخاذ شده برای بیمار، درمان با استفاده از عمل جراحی باشد. در این موارد برای این که ببینند درمان جراحی صورت گرفته چه قدر توانسته سرطان را در فرد کنترل کرده و از عوارض آن بکاهد، برای بار دوم مرحله یا استیج سرطان را در بیمار تعیین می کنند که این بار، تعیین استیج سرطان در شرایط پاتولوژیک برای بیمار انجام می شود

شاخص های تعیین مراحل بیماری سرطان :

اصولاً برای شناسایی مرحله سرطان در بیمار از یک سری مؤلفه هایی استفاده می شود که این شاخص ها در کنار هم نشان دهنده مرحله یا استیج سرطان می باشد. اولین مشخصه، T می باشد که بیانگر میزان تکثیر و رشد تومور ابتدایی در بیمار می باشد.

دومین شاخص را با حرف N نشان می دهند که بیان می کند توده سرطانی چه تعداد از گره های لنفاوی در اطراف ناحیه مورد نظر را گرفتار ساخته و سلول های سرطانی به آن گره ها هم نفوذ کرده اند. سومین مؤلفه هم با M مشخص می شود که نشان می دهد تومور سرطانی موجود در بدن بیمار دچار متاستاز شده و به بافت ها و سایر ارگان های بدن گسترش یافته یا خیر.

مراحل بیماری سرطان

پس از تهیه نمونه از توده های سرطانی بیمار و بررسی های پاتولوژیک بر روی آن ها که در آزمایشگاه ها انجام می شود، پزشک مرحله سرطان در بیمار را تعیین می کند که این مراحل به شرح زیر می باشند:

مرحله صفر

در این مرحله، توده سرطانی که در بدن بیمار تشکیل شده در همان مکانی که در آن جا شکل گرفته باقی می ماند و هنوز به سایر نقاط بدن دست اندازی نکرده است. در واقع تومور هنوز به حالت مهاجم در نیامده و اگر درمان بیماری در این مرحله آغاز شود، احتمال بهبود و بازگشت به سلامتی در بیمار بالاتر خواهد بود و کنترل رشد و تکثیر تومور هم آسان تر انجام خواهد شد. رشد تومور در این مرحله محدود بوده، به گره های لنفاوی اطراف خود گسترش نیافته و به سایر بافت ها هم متاستاز نداده است. (T0 N0 M0)

مرحله یک (I)

در مرحله یک ابتلا به سرطان، اندازه تومور کوچک بوده و میزان رشد آن از مرحله صفر کمی بیشتر شده است اما هنوز به مرحله ای نرسیده که به داخل گره های لنفاوی اطراف خود گسترش پیدا کند. تومور همچنان به فضای مشخصی در بافت مورد نظر محدود بوده و به اعضای اطراف خود دست اندازی نکرده است. از این مرحله به بعد، تومور وارد فاز تهاجمی می شود. (T1 N0 M0)

مرحله دو (II)

در مرحله دوم ممکن است چند حالت مختلف بروز کند:
1. ممکن است تومور به شکل واضح در بافت های بدن مشاهده نشود اما گسترش سلول های سرطانی به گره های لنفاوی را داشته باشیم و هیچ عضو دیگری حاوی این سلول های سرطانی نباشد. (T0 N1 M0)

تومور در بافت مشاهده شده و در این مرحله به گره های لنفاوی اطراف آن گسترش پیدا کرده است اما متاستاز نداریم. (T1 N1 M0)
اندازه تومور از مراحل پیشین بزرگ تر بوده اما متاستاز و دست اندازی به گره های لنفاوی اطراف توده سرطانی مشاهده نشده است. (T2 N0 M0)

مرحله سه (III)

در این مرحله از سرطان، اندازه تومور در مقایسه با مراحل پیشین بزرگ تر بوده و به یک تا سه غده لنفاوی در اطراف آن گسترش پیدا کرده است. (T3 N1 M0)
ممکن است میزان تهاجم به گره های لنفاوی در اطراف توده بیشتر شده و به 4 تا 9 گره هم برسد. (T3 N2 M0)

مرحله چهار (VI)

مشخصه و فاکتور اصلی برای تشخیص این مرحله، متاستاز و گسترش توده سرطانی به سایر اعضای اطراف آن می باشد. اندازه تومورها در این مرحله متفاوت بوده و دست اندازی به گره های لنفاوی هم قابل مشاهده است. این مرحله اکثراً در سرطان هایی دیده می شود که پس از گذشت مدتی از درمان دوباره عود پیدا کرده و علائم بیماری مجدداً ظاهر می شوند. همچنین سرطان هایی که به درمان های موجود برای بیماری پاسخ نمی دهند هم مستعد متاستاز و نفوذ کردن در ارگان های مختلف بدن می باشند.