متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات چیست؟

یکی از مشکلاتی که درمان سرطان را سخت می‌کند؛ متاستاز سلول های سرطانی می باشد. متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات از موارد شایع متاستاز است.به طور کلی نواحی کبد، ریه و استخوانها مساعد ترین شرایط را برای رشد سلولهای سرطانی فراهم می نمایند؛

به همین سبب این سه ناحیه بیشتر در معرض متاستاز سلول های سرطانی قرار می گیرند.در بین استخوان های بدن، سر استخوان های دراز که حاوی سلول های بنیادی خون ساز می باشند، کمر، قفسه سینه و ستون فقرات بیشترین نواحی درگیر با سلولهای سرطانی می باشند؛ علت این است که این نواحی باعث می شوند تا سلولهای سرطانی تغذیه کرده و به رشد خود ادامه دهند.

متاسفانه یکی از دلایل عمده مرگ بیماران سرطانی متاستاز سلول ‌های سرطانی آنها به ناحیه استخوانها خصوصاً ستون فقرات می باشد.  افرادی که مبتلا به سرطان  پستان، غده تیروئید، پروستات، کلیه، ملانوما، سرطان غده های لنفاوی،کارسینوم و مولتیپل میلوما می باشند؛ اگر سرطان آنها از نوع بدخیم باشد ممکن است به ستون فقرات سلول‌های سرطانی آن ها متاستاز داشته باشد.

علائم متاستاز در ستون فقرات چیست؟

با وجود اینکه سرطان ستون فقرات یک سرطان نادر می باشد اما متاسفانه متاستاز سلول ‌های سرطانی به ستون فقرات رایج می باشد.داده های آماری نشان می دهد که متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات ۱۰ برابر بیشتر از ایجاد تومور اولیه در ستون فقرات است.احساس درد در ستون فقرات، احساس بی حسی در ستون فقرات، احساس ضعف و احساس مشکل در هنگام تخلیه ادرار، کجی ستون فقرات، سوزش و گزگز در دستها و پاها که می تواند ناشی از فشار آوردن سلول های سرطانی بر روی ناحیه نخاع باشد، درد در قسمت پشت و گردن، پیدا کردن مشکل در هنگام ایستادن، شکستگی استخوان، استفراغ و حالت تهوع و احساس گیجی که ناشی از رسوب کلسیم در استخوان است؛ می تواند از نشانه های متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات باشد.

متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات چگونه رخ می دهد؟

اگر مایل هستید در خصوص نحوه متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات بدانید؛ بهتر است قبل از آن کمی در خصوص نحوه ایجاد سرطان در بدن اطلاعاتی به دست آورید.به صورت کلی سرطان به سه مرحله طبقه بندی می شود. در مرحله اول سلولهای طبیعی بدن در معرض عوامل جهش زا که با نام موتاژن از آنها یاد می شود؛ قرار می گیرند. این مواد باعث ایجاد جهش در کروموزوم سلول ها می شود. اگر سیستم ترمیمی بدن جهش به وجود آمده را اصلاح نکند؛ متاسفانه جهش غیرقابل بازگشت شده و می تواند سرطان را در بدن ایجاد نماید.

اگر عوامل محیطی مهیا باشد؛ سلول جهش یافته در پاسخ به تغییرات محیط تکثیر شده و به شدت افزایش پیدا می‌کند.مرحله دوم که مرحله پیشرفت نام دارد؛ عوامل سرطان زا که با نام کارسینوژن شناخته می شوند باعث پیشرفت سرطان در بدن می شوند.در این مرحله پزشکان از روش‌های مختلفی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی، کرایوتراپی و در برخی مواقع جراحی برای درمان استفاده می نمایند.

مرحله پیشرفت تصاعدی یا مرحله رشد نئوپلاستیک مرحله ای از سرطان می باشد که در آن مرحله تغییرات ژنی افزایش چشمگیری پیدا کرده و به دنبال این تغییرات سلول های سرطانی تکثیر غیر قابل کنترلی پیدا می نمایند؛ در این مرحله تهاجم سلولی، مهاجرت یا متاستاز سلول های سرطانی به دیگر اندامها و بافت ها و پیشرفت سریع سرطان اتفاق می افتد.

متاستاز از سه طریق می‌توانند رخ دهد؛ از طریق گردش خون یا هماتوژنوم، از طریق سیستم لنفاوی و ازطریق تنه دیواره به داخل حفره شکم و یا قفسه سینه نفوذ پیدا می کنند.سلول های سرطانی با استفاده از زوایای سلولی خود می توانند به درون ماتریکس نفوذ پیدا کرده و با تخریب غشای پایه سلول ها به درون سلول ها نفوذ پیدا کرده و باعث ایجاد متاستاز شوند.بهتر است بدانید که متاستاز مشخصه بیولوژیک تومورهای بدخیم می‌باشد؛ به تومورهایی که توانایی متاستاز و مهاجرت به دیگر بافت ها و اندام ها را دارند؛ تومورهای متاستاتیک گفته می شود.

تشخیص متاستاز به استخوان با چه روش هایی صورت می پذیرد؟

یکی از راههای تشخیص متاستاز سلول ‌های سرطانی در استخوان استفاده از رادیوگرافی می باشد.برخی از افراد ممکن است از سرطان خود بی اطلاع باشند و در اثر درد استخوان به پزشک مراجعه نمایند؛ پزشک برای جستجوی علت درد از رادیو گرافی استفاده می نماید؛ در رادیوگرافی از استخوان ممکن است مناطق تیره رنگ و یا ممکن است مناطق سفید رنگ مشاهده شوند که هر دوی اینها می تواند نشانه متاستاز سلول ‌های سرطانی در استخوان ها باشد.

علت اینکه مناطقی از استخوان در رادیوگرافی تیره رنگ است؛ این است که سلول های سرطانی در این منطقه باعث تخریب بافت استخوان شده اند در نتیجه این منطقه به صورت تیره رنگ مشاهده می شود.

علت اینکه در رادیوگرافی برخی مناطق سفید مشاهده می شود این است که سلول های سرطانی استخوان سازی نموده‌اند و استخوان سازی سلول های سرطانی به صورت سفید رنگ در رادیوگرافی مشاهده می شود.در برخی از موارد ممکن است ناحیه های سفید رنگ و تیره رنگ توامان با هم مشاهده شوند؛ که می‌تواند نشانه این باشد که برخی سلول‌های سرطانی استخوان سازی و برخی سلول های سرطانی استخوان را تخریب نموده اند.

در صورتی که پزشک معالج متاستاز سلول ‌های سرطانی در استخوان را تایید نماید برای بررسی بیشتر از روشی به نام اسکن رادیوایزوتوپ استفاده می نماید.اسکن رادیوایزوتوپ می تواند به پزشک معالج کمک کند تا تمامی استخوان های درگیر متاستاز را شناسایی نماید.

• سی تی اسکن و ام آر آی نیز از روش های تشخیصی قابل اعتنا می باشند.
• برای بررسی بیشتر وضعیت بیمار آزمایشات خون نیز تجویز می شود.

تومورهای متاستاتیک با چه روش هایی درمان می شوند؟

در صورتی که سرطان به مرحله متاستاز برسد؛ درمان بسیار سخت می باشد. اما با این حال پزشکان تمامی سعی خود را به کار می‌برند تا بتوانند بیمار خود را به زندگی عادی بازگردانند.در صورتی که متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات رخ دهد؛ پزشکان شرایط عمومی بیمار، استخوان های درگیر متاستاز، میزان پیشرفت بیماری، نوع سرطان اولیه، نوع تومورهای رشد یافته در ستون فقرات را به دقت بررسی کرده و سپس روش درمانی مناسب را انتخاب می نمایند.

هدف از درمان تومورهای متاستاتیک کاهش درد در بیماران، از بین بردن عوارض سرطان، ارتقای کیفیت زندگی بیماران، حفظ استقلال بیمار و درمان بیمار می باشد.روشهایی که برای درمان متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات در ایران رایج است شامل پرتو درمانی موضعی، پرتودرمانی سیستمیک، شیمی درمانی، جراحی، کنترل درد با آنالژزیک ها می باشد.از آنجا که درمان متاستاز سلول ‌های سرطانی کار سخت و پیچیده ای است؛ نیازمند این است که  گروه های پزشکی مختلف به صورت تیمی کار درمان را شروع نمایند.

متخصص آنکولوژی، متخصص هماتولوژی، متخصص داخلی و متخصص ارتوپد با همکاری یکدیگر روش های موثر برای درمان این گونه بیماران را انتخاب می نمایند.در ادامه برخی از این روشها به صورت مختصر توضیح داده می شود.

• استفاده از پرتو درمانی برای درمان تومورهای متاستاتیک
• استفاده از پرتو درمانی یکی از روش‌های رایج درمانی برای درمان تومورهای متاستاتیک می ‌باشد.
• پرتو درمانی به دو صورت موضعی و سیستمیک مورد استفاده قرار می گیرد.

در روش پرتو درمانی از پرتوهای یونساز برای از بین بردن تعدادی از سلول های سرطانی، کاهش جمعیت سلول های سرطانی و کوچک کردن تومورها استفاده می نمایند.پرتوهای یونساز می تواند به صورت خارجی و یا داخلی به بدن بیمار تابانده شود.

با توجه به نوع سرطان نوع پرتوی تابانده شده نیز مشخص می شود به عنوان مثال برای درمان سرطان تیروئید از مواد رادیواکتیو خاص مانند ید ۱۳۱ استفاده می نمایند.مواد رادیواکتیو می‌توانند به صورت نوشیدنی، کپسول بلعیدنی، کپسول کاشتنی یا مواد تزریقی به بدن فرد وارد شوند؛ این مواد رادیو اکتیو بر ماده ژنتیکی سلول‌های سرطانی تاثیر گذاشته و سلولهای سرطانی را از بین می برد؛

البته توجه داشته باشید که سلولهای سرطانی در این روش ممکن است کاملاً ریشه کن نشوند ولی تعداد آنها کاهش پیدا می کند؛ با کاهش جمعیت سلول های سرطانی می توان از روش های درمانی دیگری به صورت مکمل استفاده نمود.

درد بیمار پس از حدود دو هفته از پرتو درمانی کاهش پیدا می‌کند و کاهش کامل درد ممکن است چند ماه طول بکشد.از آنجا که پرتو درمانی ممکن است به بافت‌های سالم بدن آسیب برساند؛ پزشکان در قدم اول از شبیه سازی و برنامه ریزی درمانی استفاده می نمایند. با استفاده از این روش بافت های سالم در معرض خطر کمتری قرار گرفته و درمان با دقت بیشتری صورت می پذیرد.در صورتی که سلول های سالم بدن در اثر پرتو درمانی دچار آسیب شوند؛ نگران نشوید زیرا پس از پرتو درمانی سلول های طبیعی بهبودی خود را باز می یابند.

انواع پرتودرمانی

توجه داشته باشید که پرتوهایی که در پرتو درمانی مورد استفاده قرار می گیرند از تنوع بالایی برخوردار می باشند که با توجه به نوع تومور و اندازه محل درگیر مورد استفاده قرار می گیرند؛ به عنوان مثال اگر منطقه کوچکی از استخوان دچار متاستاز شده باشد از پرتوهایی استفاده می نمایند که مناسب این مناطق کوچک باشند؛ مزیتی که این پرتوها دارند این است که به بافت های سالم اطراف حمله ور نشده و سلولهای سرطانی را مورد هجوم خود قرار می‌دهند.

جالب است بدانید که از پرتو درمانی برای پیشگیری از متاستاز نیز استفاده می نمایند؛ به عنوان مثال در حین پرتودرمانی پرتوها به مناطق خاصی از استخوان که هنوز دچار متاستاز نشده اند تابانده می شود؛  این روش پرتودرمانی پیشگیرانه خوانده می شود.

• در صورتی که از یک منبع خارجی برای تاباندن نور به بیمار سرطانی استفاده شود؛ به آن پرتو درمانی خارجی می گویند.
• در صورتی که منبع پرتویی که به بدن بیمار تابانده می شود؛ در داخل بدن نصب شود به آن پرتودرمانی داخلی می گویند.
• در صورت که از مواد رادیواکتیو بدون پوشش برای تاباندن نور استفاده شود به آن پرتو درمانی سیستمیک می گویند.
• با توجه به عوامل مختلفی از این روشها برای بیماری که دچار متاستاز شده است؛ انتخاب می شود.
• وضعیت عمومی بیمار، نوع تومور ها، استفاده یا عدم استفاده از روش‌های درمانی دیگر، میزانی که نیاز است پرتوها به بدن نفوذ پیدا کنند، سابقه پزشکی بیمار، نوع تومور اولیه و نوع پرتوی مورد استفاده از این دست عوامل می باشند.

عمل جراحی تومورهای متاستاتیک

در صورت متاستاز سلول ‌های سرطانی در ستون فقرات ممکن است پزشک معالج روش جراحی را برای درمان در نظر بگیرد.با توجه به اندازه تومور و محل درگیر و وضعیت کلی بیمار و عوارضی که تومور ایجاد کرده است و سایر عوامل این تصمیم اتخاذ می شود.جراحی تومورهای متاستاتیک که ستون فقرات را درگیر کرده است؛ بیشتر با هدف برداشت فشار از روی نخاع انجام می شود؛ زیرا این تومورها بر روی نخاع فشار وارد کرده و ممکن است مشکلات حرکتی و درد های زیاد دست و پا را برای افراد ایجاد نماید.

ممکن است مایع مغزی نخاعی در اثر وجود تومورهای متاستاتیک به خوبی جریان نداشته باشد به همین سبب از روش جراحی برای جریان یافتن طبیعی مایع مغزی نخاعی استفاده می شود.با پیشرفت علم عمل جراحی متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات با روش های غیر تهاجمی صورت می پذیرد؛ که در این روش فرد دوران نقاهت کوتاه مدتی دارد.عمل جراحی می تواند دردهای بیمار را به طور قابل توجهی کاهش دهد؛ بعد از جراحی برای تکمیل درمان پزشکان از روش‌های پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز ممکن است استفاده نمایند.

شیمی درمانی متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات

یکی از روش‌های درمانی برای درمان متاستاز سلول های سرطانی در ستون فقرات شیمی درمانی می باشد.در این روش داروهای شیمی درمانی به شکل قرص یا تزریق داخل وریدی وارد بدن بیمار می شود؛ ممکن است این داروها به مایع مغزی نخاعی فرد درگیر متاستاز در ستون فقرات تزریق شود.

دقت داشته باشید که شیمی درمانی می‌تواند عوارضی چون ریزش مو، ریزش ابرو و مژه، خستگی و بی حالی، کبودی، اسهال و حالت تهوع را به دنبال داشته باشد؛ باید بدانید که این عوارض زود گذر بوده و فرد پس از پایان دوره به حالت عادی باز خواهد گشت؛ برای جبران عوارض ناشی از شیمی درمانی فرد باید تحت حمایت های مختلف از جمله تغذیه درمانی، توانبخشی سرطان و آشنایی با روش های کنترل درد قرار بگیرد.