روش های درمان سرطان خون در کودکان

یکی از سرطان هایی که به میزان بیشتری در کودکان و خردسالان دیده می شود و باعث بیماری، بستری شدن و تحت درمان قرار گرفتن آنان در سنین پایین می شود، انواع لوسمی ها یا سرطان خون می باشد. سرطان خون معمولاً هنگامی به وجود می آید که در گلبول های سفید خون یا تکامل و تشکیل آن ها نقایص و اختلالاتی به وجود می آید.

محل تولید گلبول های سفید در مغز استخوان های بدن می باشد که در آن جا پس از رشد و بالغ شدن وارد جریان خون می شوند. در بیماری سرطان خون، گلبول های سفیدی که در مغز استخوان قرار دارند به طور کامل رشد نکرده و نمی توانند وظایف خود را همانند یک گلبول سفید طبیعی ایفا کنند.این گلبول های غیر طبیعی به تدریج به داخل جریان خون آزاد شده و جایگزین سلول های سالم می شوند.

به تدریج که تعداد سلول های ناقص از گلبول های سالم موجود در خون پیشی گرفت، بروز علائم سرطان خون در فرد آغاز می شود که احتمال بروز عفونت یکی از مهم ترین آنهاست. به همان اندازه که بروز سرطان خون و عوارض آن در کودکان خطرناک و مهلک می باشد، در صورت شناسایی و تشخیص به موقع بیماری و به دنبال آن شروع درمان های متناسب با نوع و مرحله ای از سرطان که کودک در آن قرار دارد، می توان به میزان زیادی شانس بهبود کودکان از این بیماری را افزایش دهد.

با شناخت سریع علائم و نشانه های کودکان مبتلا به سرطان خون می توان هر چه سریع تر برای درمان آن ها و جلوگیری از وخیم شدن شرایط کودکان اقدام کرد که شایع ترین اقدام برای درمان آن ها، کموتراپی یا شیمی درمانی می باشد. با این حال ممکن است بسته به شرایط به خصوص هر کودک از درمان های متفاوتی استفاده کرد که در ادامه به بررسی این درمان ها می پردازیم. 

انواع درمان های سرطان خون در کودکان

مشاهدات نشان داده اند که در مقایسه با بزرگسالان، روش های درمانی سرطان خون در کودکان خیلی بهتر جواب داده و شانس بقا و بهبودی بالاتری را دارند و این عامل را اصولاً به تحمل و پذیرش بهتر درمان در بدن کودکان در مقایسه با بالغین ربط می دهند. با توجه به نوع سرطان، میزان پیشرفت بیماری، مرحله ای از سرطان که کودک در آن قرار دارد و میزان گسترش سرطان، درمان های مختلفی برای کودکان مبتلا به سرطان خون در نظر گرفته می شود که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر می باشد: 

شیمی درمانی یا کموتراپی

این روش به عنوان شایع ترین و مورد استفاده ترین درمان برای سرطان خون در کودکان می باشد. طی مراحل درمانی در کموتراپی، به کمک داروهای ضد سرطان که ممکن است از راه خوراکی، وریدی، عضلانی یا مایع مغزی نخاعی به بیمار تجویز شوند، با وارد کردن این داروها به جریان خون کودکان و یا گردش این داروها در مایع مغزی نخاعی، آن ها را به نقاط مختلف بدن که سلول های سرطانی به آن جا رسیده اند فرستاده و این عوامل غیر طبیعی موجود در خون را از بین می برند. برای درمان این بیماران با استفاده از داروهای شیمی درمانی اغلب پس از چند جلسه کموتراپی که تعداد این جلسات توسط پزشک معالج تعیین می شود، یک دوره استراحت برای بیمار در نظر می گیرند تا بدن بتواند روند بهبود بافت های تخریب شده و نوتوانی خود را به راحتی طی کند.

معمولاً درمان هایی که برای این بیماران در نظر می گیرند ترکیبی از چند داروی مختلف می باشد تا هم بهترین اثر را در کشتن سلول های سرطانی ایفا کند و هم از عود مجدد بیماری در آینده جلوگیری شود. از مهم ترین عوارض استفاده از روش های شیمی درمانی در درمان سرطان خون در کودکان می توان به عوارض گوارشی مثل اسهال، تهوع و استفراغ و همچنین ریزش موها، ایجاد زخم در مخاط دهان و لثه ها، کاهش اشتها، ریسک بالای بروز عفونت، ضعف و بی حالی که با استراحت کاهش نمی یابد، کبود شدن پوست بدن و خونریزی های متعدد اشاره کرد. 

پرتو درمانی یا رادیوتراپی

در این روش با کمک پرتوهای با انرژی بالا و تاباندن آن ها به سطح بدن، سلول های غیر طبیعی موجود را از بین برده و بسته به زمان تابش پرتوها و دوز به کار رفته، گسترش سرطان به سایر نواحی بدن و اندام های دیگر را محدود می کنند. کاربرد پرتودرمانی در کودکانی که به سرطان خون مبتلا می شوند اغلب در مواردی است که پزشکان احتمال گسترش بیماری به اندام های مهمی از جمله مغز را می دهند یا در حالاتی که ممکن است سرطان در پسرها به بیضه ها گسترش یافته و احتمال ناباروری در آن ها را ایجاد کند، به کمک پرتو درمانی سعی می کنند که تعداد این سلول های غیر طبیعی در خون را تا جای ممکن کاهش داده و جلوی بروز عواقب جبران ناپذیر بیماری را بگیرند. 

در موارد نادری ممکن است که رشد توده های سرطانی و گسترش آن ها در نواحی حلق و گلو در کودکان منجر به تنگ شدن راه های تنفسی آن ها و انسداد مجاری هوایی شود که در این حالت با پرتو درمانی می توانند از تنگی و پیشرفت هر چه بیشتر این توده ها جلوگیری کرده و این فرآیند را به تعویق بیندازند. اما در هر حال شیمی درمانی هنوز هم جز رایج ترین درمان ها در این موارد می باشد چون می تواند اثرات سیستمیک گسترده ای بر سراسر بدن و در مدت زمان کوتاه تری اعمال کند. 

درمان جراحی

در مقایسه با دو روش قبل که پیش از این ذکر شد، از آن جایی که پاسخ کودکان به درمان های دارویی ضد سرطان خوب و مؤثر ارزیابی شده، استفاده از روش جراحی در درمان لوسمی در کودکان کاربرد کمتری دارد و در موارد خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. دلیل محدودیت استفاده از درمان های جراحی هم این است که به دلیل پراکنده بودن سلول های سرطانی در سرطان خون و قرار نداشتن در یک مکان مشخص، نمی توان با اعمال جراحی تمامی گلبول های غیر طبیعی را از بدن بیمار خارج کرد. ممکن است برای تشخیص بیماری سرطان خون با کمک روش های جراحی اقدام به نمونه برداری از غدد لنفاوی و مایع لنفی موجود در آن ها بکنند. 

ایمونوتراپی

یکی از روش های نوین و نسبتاً کم خطرتر برای درمان انواع سرطان ها من جمله سرطان خون، درمان با روش های ایمونوتراپی می باشد. در این روش داروهایی به بیمار داده می شود که باعث می شود سیستم ایمنی خود بیمار تقویت شده و بتواند به گونه ای مؤثرتر و با قدرت بیشتری به جنگ با عوامل مهاجم بپردازد. به این ترتیب خود سیستم ایمنی قادر خواهد بود تا سلول های غیر طبیعی و سرطانی را در بدن شناسایی کرده و با حمله به آن ها، منجر به نابودی این عوامل شود.

از جمله رایج ترین و کاربردی ترین روش های مقابله با سرطان خون توسط ایمونوتراپی که تاکنون شناسایی و به طور گسترده استفاده شده اند می توان به کار گیری آنتی بادی های مونوکلونال و درمان با استفاده از سلول های دفاعی از نوع T را نام برد. خیریه ها به بیماران سرطانی و کودکان سرطانی کمک می کنند.