پیشرفت سرطان با چه معیاری اندازه گیری میشود؟

در بسیاری از مواقع بیماری سرطان بعد از نفود به بافت بدن، ممکن است در مراحل اولیه تشخیص داده شود که تشخیص زود هنگام باعث می شود بیمار درمان را زودتر شروع کرده و مانع از پیشرفت بیماری به سایر بافت های بدن شود.

اما متاسفانه بسیاری از سرطان ها در مراحل اولیه تشخیص داده نمی شوند و وقتی بیماربه وجود این بیماری در بدن خود پی می برد که دیگر خیلی دیر شده و بسیاری از اعضا و بافت های دیگر  بدن درگیرشده اند. پخش شدن سرطان در بدن معمولا به این شکل است که بسیاری از سرطان ها پس از نفوذ به بدن، به سرعت پیشرفت کرده و به غیر از محل درگیری، به دیگر بافت های بدن انتشار می یابد. که در دنیای پزشکی به این پدیده متاستاز گفته می شود.

نحوه درمان بیماری سرطان و نوع مراقبت از فرد بیمار، به نوع تومور سرطانی و درجه پیشرفت آن بستگی دارد.اندازه گیری بیماری سرطان بر اساس دو معیار درجه و مرحله صورت می گیرد.

درجه یا گرید سرطان به چه معنا می باشد؟

به سرعت رشد تومور درجه یا گرید سرطان گفته می شود و با اعداد 1تا 3نمایش داده می شود. برای این منظور از سلول های تومور نمونه برداری می کنند و سلول با میکروسکوپ، مورد بررسی قرار می گیرد.

• اگر سرعت رشد تومور با عدد 1نمایش داده شود به این معنی است که درجه آن پایین و کمی بیشتر از سلول های دیگر است.
• تومور با درجه متوسط با عدد 2نشان داده می شود. این تومور با سرعت بیشتری رشد می کند.
• اگر تومور به درجه 3برسد یعنی بیماری خیلی پیشرفت کرده و با سرعت خیلی زیادی در حال رشد کردن است. هر چقدر درجه رشد تومور بالاتر برود احتیاج به شیمی درمانی نیز بیشتر می شود.

درجه سرطان با مرحله سرطان کاملا با یکدیگر متفاوت هستند اما اغلب اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند.

نمره TNMیکی از شاخصه های تعیین مرحله سرطان به شمار می رود. توصیف گستردگی و انتشار بیماری سرطان نیز با سه نمره نشان داده می شود. میزان رشد تومور با نمره Tنشان داده می شود. سرعت رشد و پیشرفت بیماری سرطان در گره های لنفاوی اطراف، با نمره Nتوصیف می شود. نمره Mنیز مشخص می کند که سرطان به دیگر اعضای بدن نفوذ کرده یا خیر.

مرحله بندی سرطان با استفاده از نمره  TNMو مولفه های دیگر مشخص می شودکه این مراحل توسط پزشک با استفاده از اعداد رومی تعیین می شود. مرحله بندی با اعداد رومی به این شکل است. مرحله صفر (0)، مرحله (1)، مرحله دو(11)،مرحله سه (111)،مرحله چهار(17).

مرحله یا استیج، نشان می دهد که تومور چقدر پیشرفت کرده وچه اندازه بزرگ شده است.که این امر با تصویر برداری از بافت آسیب دیده مشخص می شود.سیستم های مختلفی برای مرحله بندی سرطان های استخوان وجود دارد. انکینگ یکی از سیستم هایی است که در این زمینه کاربرد فراوانی دارد.

یک تومور سرطانی را می توان با بررسی میکروسکوپی درجه بندی کرد که در چه مرحله ای قرار دارد. بنابر این پزشک با آگاهی از درجه یا گرید یک تومور سرطانی، به رفتار و نحوه انتشار آن پی می برد. بسیاری از اوقات نیز سلول های تومورسرطانی در بررسی ها و مطالعات میکروسکوپی کمی غیر طبیعی هستند که نشان می دهد درجه تومور خیلی پایین است. این نوع تومور ها پیشرفت و فعالیت خیلی کمی دارند و احتمال منتشر شدن آن به دیگر بافت های بدن نیز، پایین است.

تومورهای با درجه یا گرید بالا، خیلی زود پیشرفت می کنند و قدرت انتشار بالایی دارند. سلول های این نوع تومور در بررسی و مطالعات ذره بینی و میکروسکوپی به صورت خیلی غیر طبیعی مشاهده می شوند. این سلول ها می توانند در مدت زمان کوتاهی، به تمام بافت های دور دست بدن نفوذ کرده و آن ها را نیز آلوده کنند.

سیستم مرحله بندی انکینگ

به روش طبقه بندی درجه و سرعت پیشرفت یک تومور سرطانی، سیستم مرحله بندی انکینگ گفته می شود. پزشک جراح با استفاده از این سیستم متوجه می شود که تومور تا چه اندازه بزرگ شده است و چه مقدار از استخوان باید برداشته شود.

متغیر بودن سیستم انکینگ به سه عامل بستگی دارد. درجه یا گرید تومور، آیا تومور متاستاز داده یا خیر و محل قرار گرفتن تومور، سه عاملی است که در متغیر بودن سیستم انکینگ نقش دارند.

• در سیستم انکینگ تومورهای سرطانی به سه درجه یا گرید تقسیم بندی می شوند.

1. بد خیم یا خوش خیم بودن تومور
2. درجه یا گرید تومور پایین است
3. درجه یا گرید تومور بالا است

• در سیستم انکینگ تومورهای سرطانی به سه مرحله یا استیج تقسیم بندی می شوند.

1. سرطان درجه یا گرید بالا دارد
2. سرطان درجه یا گرید پایین دارد
3. سرطان متاستاز داده است

به طور معمول تعیین مرحله و استیج بیماری سرطان دو بار در طول درمان انجام می گیرد. مرحله اول در زمان بالینی  که بیماری تازه شروع شده و هنوز هیچ گونه درمانی روی آن صورت نگرفته است انجام می شود.  مرحله دوم نیز زمانی که روش درمانی تنها شامل جراحی باشد، پس از جراحی صورت می گیرد که مرحله پاتولوژیک نامیده می شود.

مراحل 1و2نیزبه دو دسته BوAتقسیم بندی می شود.

مرحله A1: در این مرحله تومور درجه یا گرید پایینی دارد وسلول های تومور، در مطالعات ذره بینی و میکروسکوپی به صورت غیر طبیعی هستند. همچنین در این مرحله تومور کاملا در درون استخوان قراردارد. می توان گفت تومور در داخل دیواره های استخوان محاصره شده ولی هنوز دیواره را پاره نکرده است. در صورت پاره شدن دیواره استخوان، تومور به بیرون از استخوان گسترش می یابد. به این مرحله سرطان استخوانی داخل کمپارتمان نیز گفته می شود.

مرحله :B1 در این مرحله سلول های تومور دیواره های استخوان را پاره کرده و به بیرون از استخوان گسترش می‌یابند. همچنین در این مرحله سلول های تومور در مطالعات میکروسکوپی کمی غیر طبیعی هستند. این مرحله سرطان استخوانی خارج کمپارتمان نیز نامیده می‌شود.

مرحله :A2 می توان گفت در این مرحله سلول های تومور سرطانی در مطالعات ذره بینی و میکروسکوپی بسیار غیر طبیعی هستند و تومور نیز کاملا درون استخوان قرار گرفته است ولی هنوز قادر به پاره کردن دیواره استخوان نشده و به بیرون از استخوان گسترش پیدا نکرده است. این مرحله سرطان استخوانی داخل کمپارتمان هم گفته می شود.

مرحله2 :Bزمانی که سلول های تومور سرطانی، دیواره های استخوان را پاره کرده و به بیرون از استخوان گسترش پیدا کنند، یعنی بیماری خیلی پیشرفت کرده است. به این مرحله، سرطان استخوانی خارج کمپارتمان گفته می شود. همچنین در این مرحله سلول های تومور، در مطالعات میکروسکوپی خیلی غیر طبیعی هستند.

در مرحله سوم سلول های سرطان به مراحل خیلی بالا پیشرفت کرده‌است و تومور از طریق خون به دیگر بافت ها و اندام های بدن نفوذ کرده است. همچنین در این مرحله سلول های سرطان، به بافت های دور دست منتشر شده و در آنجا کاشته شده و رشد می کنند.

 منتشر شدن سلول سرطانی به دیگر بافت های بدن می تواند تومور یا تومور های جدیدی را به وجود آوردکه به این اتفاق متاستاز گفته می شود. شایع ترین محلی که قابلیت بالایی برای متاستاز دارد، تومور های استخوانی ریه هستند و به طور معمول سلول های سرطانی اغلب به ریه می روند.

 بعد از ریه،  دومین و شایع ترین محل متاستاز سرطان، استخوان های بدن است.  البته اگر بیماری زود تشخیص داده شود شاید بتوان با درمان زودهنگام، از تکثیر و پیشرفت بیشتر آن جلوگیری کرد. اگر درمان در مراحل اولیه بیماری شروع شود، بیمار شانس خیلی زیادی دارد تا بیماری را شکست دهد.