لوسمی لنفوسیتی مزمن CLL

CLL chronic lymphocytic leukemia  سلول B نوعی اختلال بدخیم لنفوسیت‌ها می باشد که علائم  آن گسترش و تجمع لنفوسیت‌های کوچک با منشأ سلول B است. اساساً cll همان لنفوم لنفوسیتی کوچک سلول B در طبقه‌بندی WF . می باشدCLL شایع‌ترین شکل لوسمی در ایلات متحده است و مردان را دو برابر بیش از زنان مبتلا می‌سازد.

هرچند این بیماری در هر ردهٔ سنی مشاهده می‌شود امّا میزان بروز با افزایش سن زیاد می‌شود و بیش از ۹۰% موارد در افراد بالای ۵۰ سال تشخیص داده می‌شوند. علت CLL ناشناخته است. به نظر نمی‌رسد بیماری پایهٔ ژنتیکی داشته باشد و عوامل محیطی نظیر پرتوتابی و تماس با کارسینوژنها مطرح نیستند.

 

شاید برای شما عجیب باشد اگر بدانید که بیش از ۲۵۰ نوع سرطان وجود دارد و این به این معنی است که تعداد زیادی از سلول ها، بافت ها و اندام های بدن ممکن است؛ ابتلا به سرطان گردند. لوسمی لنفوسیتی مزمن cll نوعی سرطان خون است که گلبول‌های سفید خون را درگیر می نماید. افرادی که بالای ۶۰ سال می باشند بیشتر در معرض این نوع سرطان قرار دارند. لوسمی لنفوسیتی مزمن cll در کودکان بسیار نادر می باشد.

 

این نوع سرطان را از لحاظ شیوع می توان دومین سرطان شایع در بین بزرگسالان دانست.اگر مایل هستید که در خصوص این نوع سرطان اطلاعات بیشتری کسب نمایید؛ ادامه مطلب را با ما همراه باشید.سلول های بنیادی مغز استخوان در بدن مسئول تولید سلول های خونی می باشند؛ سلول های خونی که توسط سلول های بنیادی مغز استخوان تولید می شوند شامل گلبول های سفید، پلاکت ها و گلبول های قرمز می باشند؛

 

علاوه بر سلول های بنیادی مغز استخوان سلول های بنیادی لنفاوی گروهی از گلبول های سفید به نام لنفوسیتهای b، لنفوسیت های t و تعدادی سلول کشنده طبیعی که مسئول مبارزه با سرطان ها و بیماری های ویروسی می باشند؛ تولید می نمایند. اگر بنا به دلایلی که هنوز از نظر علمی ناشناخته می باشد؛ این سلول ها به صورت غیر طبیعی تولید شوند سرطان خون را به وجود می آورند.

 

تولید بیش از حد و غیرطبیعی سلول های لنفوسیتی توسط سلول های بنیادی مغز استخوان و سلولهای بنیادی لنفاوی باعث بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن cll می‌شود. به این سلول های غیر طبیعی سلول‌های لوکمیک گفته می شود.

 

 بطور طبیعی، سلول های مغز استخوان که ” بلاست ” نام دارند در طی بلوغ خود به انواع مختلف سلول های خونی که هر کدام وظیفه ای خاص دارند تبدیل می شوند . با گذشت زمان، این ناتوانی می تواند موجب ایجاد طیف وسیعی از مشکلات مانند افزایش خطر ابتلا به عفونت، خستگی مکرر، تورم غدد گردن، زیر بغل و کشاله ران و خونریزی غیرمعمول یا کبودی شود. CLL متفاوت از سایر انواع لوسمی، از جمله لوسمی مزمن میلوئیدی، لوسمی لنفوبلاستی حاد و لوسمی حاد میلوئید می باشد.

 

 در لوسمی مزمن سلول های نئوپلاستیک ظاهرا بالغ می گردند . هر چند سلول های لوسمی مزمن به نظر بالغ می باشد ولی به طور کامل طبیعی نخواهند بود و همانند سلول های سفید خون با عفونت ها مقابله نمی توانند کنند.

 

علت بیماری لوسمی چیست؟

 

علت اصلی بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن cll هنوز مشخص نمی باشد؛ اما دانشمندان در خصوص داشتن ژن های خاص که این بیماری را ایجاد می نماید، حدس هایی می زنند.هنوز در خصوص رابطه سبک زندگی فرد با ظهور این بیماری یافته ای به دست نیامده است.داشتن سابقه خانوادگی، قرار گرفتن در دوران میانسالی از عوامل خطرزا می باشد. منظور از عامل خطرزا این است که این عوامل خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.

 

این بیماری در مردها بیش از زنان، در سفید پوستان بیش از سیاه پوست ها یا رنگین پوستان، و در نژادهای یهودیان اروپای شرقی بیشتر دیده می شود.کلمه مزمن در بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن cll بدین معنی است که این بیماری به کندی پیش می رود.

 

 

علائم لوسمی لنفوسیتی چیست؟

 

این بیماری به احتمال خیلی زیاد بدون هیچ گونه علامت خاصی بروز پیدا می کند؛ به همین سبب پزشکان متخصص انتظار ندارند که این بیماری همراه با علائمی خود را نشان دهد به همین سبب از طریق آزمایش خون وجود این بیماری را تشخیص می دهند.

 

عفونت، خستگی مدام، تورم در غدد گردن، تورم در غدد لنفاوی بدن مانند زیر بغل و کشاله ران، خونریزی غیر معمول، کبودی، تب، درد شکم، عرق شبانه، کاهش شدید وزن، کم خونی، تنگی نفس و درد و احساس پرش زیر دنده از علائم این بیماری می باشد.دقت نمایید که در افراد مبتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن cll تمامی این علائم ممکن است مشاهده نشود؛ زیرا بروز و ظهور علائم به مرحله بیماری و و عوارض بیماری بستگی زیادی دارد.

 

به عنوان مثال یکی از عوارض این بیماری ابتلای فرد به سندروم ریشتر می باشد. سندروم ریشتر نوعی بیماری تهاجمی لنفوم غیر هوچکین است که با علائمی چون تب، درد شکم، عرق شبانه و تورم غدد لنفاوی و کاهش شدید وزن همراه است و این علائم در افرادی که به این عارضه مبتلا نگشته اند به ندرت مشاهده می گردد.از طرفی وجود این علائم در بدن نمی‌تواند به معنای تایید بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن cll باشد و بیمار باید تحت نظر پزشک آزمایشاتی را انجام دهد تا بیماری وی تایید شود.

 

عوارض لوسمی لنفوسیتی مزمن cll چیست؟

 

همانطور که در سرتیتر قبل ذکر شد؛ این بیماری می تواند عوارضی در پی داشته باشد که همین عوارض علائمی را ایجاد نمایند.عفونت، بزرگ شدن کبد، بزرگ شدن طحال، سندروم ریشتر و کم خونی همولیتیک خود ایمنی از عوارض این بیماری می باشند.همانطور که ذکر شد لوسمی لنفوسیتی مزمن cll سرطانی می‌باشد که بر روی لنفوسیت های خون تاثیر گذار می باشد. لنفوسیت ها مسئول ایمنی بدن بوده و با آنتی ژن ها و سایر عوامل بیماری زا مبارزه می نمایند. بدیهی است وقتی این سلول ها به صورت غیر طبیعی و ناقص رشد نمایند؛

 

در سیستم ایمنی بدن اختلال پیش می‌آید و بدن توانایی مبارزه با آنتی ژن ها و عوامل بیماری زا را ندارد؛ به همین سبب بدن دچار عفونت می‌شود این عفونت ناشی از ضعف سیستم ایمنی بدن در اثر لوسمی لنفوسیتی مزمن cll است. کم خونی همولیتیک اتوایمیون یکی دیگر از عوارض لوسمی لنفوسیتی است. این نوع کم خونی می‌تواند ناشی از نوعی ویروس نیز باشد اما علت اصلی آن مربوط به اختلالات سیستم ایمنی بدن است. در این نوع بیماری سیستم ایمنی بدن فرد گلبول های قرمز خون  را عامل بیگانه تلقی کرده و علیه آنها اقدامات ایمنی انجام می‌دهند.

 

در بدن آنتی بادی هایی وجود دارد که این آنتی بادی ها مسئول مبارزه با ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا هستند؛ در صورتی که آنتی بادی های بدن که IgG نوعی از آنها است به گلبولهای قرمز خون حمله ور شده و آنها را از بین ببرد؛ کم خونی همولیتیک خود ایمنی به وجود می آید.در این نوع بیماری غلظت پلاسما کاهش پیدا کرده و طول عمر گلبول های قرمز کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه بدن با کمبود گلبول قرمز مواجه می شود.

تنگی نفس، ضربان شدید قلب، کم خونی، رنگ پریدگی، زردی پوست، اختلال در تمرکز، ادرار تیره، احساس درد در زبان، دردهای عضلانی و سردرد از علائم این عارضه است. در صورت مشاهده این عارضه دکتر با تجویز داروهای استروئیدی این مشکل را درمان می نماید.

 

 درمان عوارض CLL: 

 

یکی از جدی ترین عوارض  CLL تبدیل (ترانسفورماسیون) لوسمی به نوع دیگری از لنفوم تهاجمی غیر هوچکین بنام لنفوم منتشر سلول بزرگ DLBL است. در 5% CLL ها این اتفاق رخ می دهد و سندرم ریختر نام دارد. درمان اغلب مانند لنفوما است، و ممکنست شامل پیوند مغز استخوان هم بشود، زیرا در این موارد درمان اغلب دشوار است.در موارد کمتری CLL به لوسمی PLL لوسمی پرولنفوسیتیک تبدیل میشود. مانند سندرم ریختر، درمان این موارد نیز سخت است. برخی مطالعات پیشنهاد کرده اند که ممکنست داروهای خاصی مانند کلادریبین و آلمتوزوماب کمک کننده باشند.

 

در موارد نادری ممکنست CLL به ALL لوسمی حاد لنفوسیتیک تبدیل شود. اگر این اتفاق بیفتد درمان شیبه درمان ALL است.عارضه نادر دیگر  CLL درمان شده، تبدیل به AML  است. داروهایی مانند کلرامبوسیل و سیکلوفسفامید می توانند به  DNA  سلولهای خون ساز آسیب بزنند. این سلول های آسیب دیده ممکنست سرطانی شوند و منجر به AML شوند که بسیار تهاجمی است و درمان آن دشوار می باشد.CLL می تواند موجب کاهش سلول های خونی و ریسک ابتلا به عفونت شود.

، لنفوم لوسمی درجه پائینی است که اصولاً با سیر طبیعی طولانی و پیشرفت کند در طی چند سال و یا حتی چند دهه مشخص می‌شود؛ متوسط بقای بیماران بیش از ۶ سال است. وسعت بیماری یا مرحلهٔ آن در هنگام مراجعه بهترین عامل پیش‌بینی‌کننده بقای بیمار است.

 

 بیمارانی که دچار پدیده‌های خود ایمنی می شوند نیاز به تجویز کورتیکواستروئیدها دارند و می‌توان از گاماگلوبولین وریدی برای کاهش شیوع عفونت در بیمارانی که دچار هیپوگاماگلوبولینمی شده‌اند استفاده کرد. رشد سریع تودهٔ بزرگ مدیاستن، بروز علایم عمومی (constitutional)، و بالا رفتن LDH سرم، علامت استحالهٔ بیماری به لنفوم سلولِ بزرگ منتشر است که با پیش آگهی بد همراه است.

 

چه پزشکانی "لوسمی مزمن لنفوئیدی CLL" را درمان می کنند؟

 

فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی: پزشک مسئول  درمان شما پزشک فوق تخصصی است که سرطان را با داروهای شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی و پیوند مغز استخوان درمان می نماید و کل برنامه درمانی شما را  برنامه ریزی می کند. گاها در مواردی  از متخصصین دیگر شامل تخصص های زیر نیز در مراقبت از شما سهیم باشند:

 

پرستار، کمک پرستار، مددکار اجتماعی، روانشناس، متخصص تغذیه، ... .

گزینه های درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)  خیلی متغیر می باشد و بستگی دارد به سن، گروه خطری که بیمار در آن قرار دارد، دلیل درمان (بیمار چه علایمی دارد).

گاها افراد زیادی برای مدتی طولانی با CLL زندگی می کنند، ولی در کل  درمان در این بیماری خیلی سخت مشاهده شده  .ضمن اینکه درمان زودهنگام این بیماری به افزایش طول عمر کمک می نماید.

 

تشخیص بیماری لوسمی لنفوسیتی با چه روش هایی صورت می پذیرد؟

 

همانطور که قبلا نیز اشاره شد ممکن است این بیماری به صورت خاموش و بدون علامت بروز پیدا کند؛ به همین سبب نمی‌توان از روی علائم خاصی این بیماری را تایید نمود. به همین سبب از روش‌هایی چون آزمایش خون، بیوپسی مغز استخوان، اسمیر خونی، ایمونوفنوتایپینگ و یا روش های ژنتیکی و تحلیل سیتوژنتیک هماتولوژیست ها و پزشکان متخصص این بیماری را تشخیص می دهند.در آزمایش خون CBC تعداد و ظاهر سلول های خونی از جمله گلبول های سفید، گلبول های قرمز، پلاکت ها، میزان هموگلوبین و درصد گلبولهای قرمز به طور دقیق بررسی می شود. در صورتی که سلولهای لنفوسیت B ظاهر غیر طبیعی داشته باشند و تعداد آنها بیش از حد طبیعی باشد؛ پزشکان لوسمی لنفوسیتی مزمن cll را تایید می نمایند.

 

برای تشخیص نوع لنفوسیتهای درگیر پزشکان از روش فلوسایتومتری جریان یا ایمونوفنوتیپ استفاده می نمایند.

 

به روش نمونه گیری نیز وجود این بیماری تایید می شود. بیوپسی مغز استخوان و بیوپسی گره های لنفاوی دو روش نمونه گیری برای لوسمی لنفوسیتی مزمن cll می باشند. در بیوپسی مغز استخوان سلول‌های سرطانی با میکروسکوپ مشاهده می شوند.برای بررسی ژن های غیر معمول در سلولهای سرطانی، مغز استخوان و نمونه خون فرد بیمار را از نظر ژنتیکی آنالیز می نمایند و پس از آن روش درمانی متناسب با وضعیت بیمار را انتخاب می نمایند.تجمع سلول های  CD5+ در خون، مغز استخوان و گره های لنفاوی می تواند نشانه لوسمی لنفوسیتی مزمن cll باشد.

 

• تست استنشاقی: پزشک یک سوزن نازک را داخل مغز استخوان (معمولا از طریق ران) خواهد کرد تا مقدار کمی از مغز استخوان مایع را بردارد.
• نمونه برداری: پزشک با استفاده از یک سوزن کمی بزرگتر مقداری کمی استخوان، مغز استخوان و خون بر می‌دارد.

 

پزشک هر دو تست را در یک جلسه صورت پذیر می باشد . با بررسی نمونه‌ها زیر میکروسکوپ برای سلول های غیر طبیعی، پزشکتان به شما خواهد گفت که آیا لوسمی لنفوسیتی مزمن دارید و با چه سرعتی در حال پیشرفت می باشد. این نمونه‌ها نکاتی هم در مورد تغییرات ژنتیکی در سلول ها خواهند گفت. این اطلاعات ممکن است به پزشکتان برای برنامه ریزی مناسب درمانی کمک کند.

 

آزمایشات ژنتیکی

 

برای تشخیص بهتر بیماری لوسمی لنفوسیتی مزمن ممکن است آزمایشاتی روی نمونه خون و مغز استخوان بیمار انجام شود تا ژن های غیرمعمول موجود در سلول های سرطانی بررسی شود.شناسایی ژن های غیرمعمول در این سلول ها می تواند به پزشک در تصمیم گیری روند درمانی کمک کند . برخی از درمان های CLL در افرادی که ژن های غیر طبیعی خاصی در سلول های آسیب دیده دارند کاربردی ندارد.

 

ایمونو فنوتیپ

 

آزمایشی به نام فلوسیتومتری جریان یا ایمونو فنوتیپ نوع لنفوسیت های درگیر را مشخص می کند. اگر لوسمی لنفوسیتی مزمن وجود داشته باشد، فلوسیتومتری جریان همچنین ممکن است به تجزیه و تحلیل سلول های لوسمی کمک کند.

 

فلورسانس در هیبریداسیون درجا (FISH)

 

فلورسانس در هیبریداسیون درجا (FISH)، لنفوسیت ها را برای ناهنجاری های ژنتیکی بررسی می کند. پزشکان گاهی از این اطلاعات برای تعیین پیش آگهی بیماری و انتخاب نوع روند درمانی استفاده می کنند.

 

اشعه ایکس

 

پزشک همچنین می تواند آزمایشات تصویربرداری، اشعه ایکس قفسه سینه و سونوگرافی و سی تی اسکن را توصیه کند. این آزمایشات می تواند مشکلات ناشی از CLL مانند غدد متورم یا طحال متورم را بررسی کرده و به رد و یا تایید کردن سایر علل احتمالی بیمار کمک کند.

 

بیوپسی مغز استخوان

 

بعضی اوقات ممکن است پزشک از مغز استخوان بیمار نمونه برداری کند تا سلول های سرطانی تحت میکروسکوپ بررسی شوند.

 

درمان بیماری لوسمی لنفوسیتی با چه روش هایی صورت می پذیرد؟

 

شیمی درمانی، پیوند مغز استخوان، ایمونوتراپی و شیمی درمانی به همراه ایمونوتراپی می‌توانند از روش‌های درمانی لوسمی لنفوسیتی مزمن cll باشد. به طور کلی پزشک متخصص با توجه به پارامترهایی از جمله تغییرات ژنتیکی، موتاسیون، سن بیمار، مرحله بیماری، میزان پیشرفت بیماری، وضعیت سیستم ایمنی بدن فرد روش درمانی را مشخص می نماید.

ایمونوتراپی یک روش درمانی جدید است که می تواند از گسترش بیماری جلوگیری نماید. این روش روشی گران و پیچیده بوده اما نسبت به سایر روش های درمانی عوارض جانبی کمتری داشته و احتمال بازگشت بیماری پس از درمان با ایمونوتراپی نسبت به سایر روش های درمانی بسیار کمتر می باشد.در این روش درمانی به کمک سیستم ایمنی بدن سلول های سرطانی از بین می روند.

 

ایمونوتراپی به دو روش فعال و غیرفعال صورت می پذیرد. در روش فعال سلول های ایمنی بدن فرد تحریک شده و مجدداً به بدن فرد تزریق می شوند؛ این سلول های تحریک شده سلول های سرطانی را از بین برده و بدن را پاکسازی می نمایند.در روش ایمونوتراپی غیرفعال از محصولات ایمنی تولید شده توسط بیوتکنولوژیست ها مانند آنتی بادی مونوکلونال، واکسن dna و با استفاده از روش هایی مانند ایمونوتراپی سلولی و سایتوکاین تراپی بدن را از سلول های سرطانی پاکسازی می‌نمایند.امروز پیوند مغز استخوان نیز از روشهای درمانی برای برخی از سرطان ها مانند لوسمی لنفوسیتی مزمن cll است.

 

در روش درمانی سلول بنیادی خون ساز به بدن فرد بیمار وارد شده و جایگزین مغز استخوان آسیب دیده می شود. سلول های بنیادی به دو صورت پیوند اتولوگ و پیوند آلوژنیک صورت می گیرد. در پیوند اتولوگ از سلول‌های بنیادی سالم خود فرد و در پیوند آلوژنیک از سلول های بنیادی یا مغز استخوان فرد دیگر استفاده می شود. پیوند مغز استخوان اتولوگ موفق تر عمل می نماید.

نوع دیگری از پیوند مغز استخوان وجود دارد که در آن فرد سلول های بنیادی را از قل همسان خود دریافت می نماید؛به این نوع پیوند پیوند سینژنیک گفته می شود.  توجه نمایید که پیوند مغز استخوان فقط یک روش درمانی برای سرطان نمی باشد بلکه در برخی از موارد مانند شیمی درمانی که سلول های بنیادی بدن فرد از بین می روند؛ برای جبران سلول های بنیادی از دست رفته پس از شیمی درمانی و بهبود فرد پیوند مغز استخوان صورت میگیرد.

 

در این روش درمانی سلول بنیادی خون ساز به بدن فرد بیمار تزریق شده و جایگزین مغز استخوان آسیب دیده می شود. سلول های بنیادی به دو صورت پیوند اتولوگ و پیوند آلوژنیک صورت می گیرد. در پیوند اتولوگ از سلول‌های بنیادی سالم خود فرد و در پیوند آلوژنیک از سلول های بنیادی یا مغز استخوان فرد دیگر استفاده می شود. پیوند مغز استخوان اتولوگ موفق تر عمل می نماید.نوع دیگری از پیوند مغز استخوان وجود دارد که در آن فرد سلول های بنیادی را از قل همسان خود دریافت می نماید؛به این نوع پیوند پیوند سینژنیک می گویند. 

دقت نمایید که پیوند مغز استخوان فقط یک روش درمانی برای سرطان نمی باشد بلکه در برخی از موارد مانند شیمی درمانی که سلول های بنیادی بدن فرد از بین می روند؛ برای جبران سلول های بنیادی از دست رفته پس از شیمی درمانی و بهبود فرد پیوند مغز استخوان صورت می پذیرد.امروزه موسسه های خیریه به منظور کمک به بیماران سرطانی تاسیس شده اند تا باری از روی دوش بیمار بردارند.