درمان سرطان چه تاثیری بر میزان باروری مردان دارد؟

سرطان یکی از بیماری های شایع در تمام دنیا می باشد که همواره افراد بسیاری را درگیر می کند. درمان سرطان از اهمیت بسیاری برخوردار است و اگر فرد دچار سرطان به موقع به پزشک و مراکز درمانی مراجعه نماید، شانس بهبود آن نیز بیشتر خواهد شد. باید اشاره داشت که سرطان ممکن است بر روی باروری افراد تأثیر داشته باشد و قدرت باروری و بچه دار شدن را در افراد کاهش دهد.

به صورت کلی باروری به معنای توانایی داشتن فرزند است. برای مردان قدرت باروری به این معنا می باشد که بتوانند از طریق فعالیت جنسی عادی فرزند خود را به دنیا بیاورند. میزان باروری فرد به عملکرد دستگاه تناسلی آن ها و موارد بسیار مختلف دیگر تأثیر دارد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی تأثیر سرطان و داروهای آن بر روی باروری مردان را مورد بررسی قرار دهیم. بنابراین برای کسب اطلاعات لازم و کافی درباره این موضوع تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

نابارور بودن به چه معناست؟  

نابارور بودن به معنای عدم توانایی باروری می باشد. به صورت کلی باروری به فاکتورهای بسیاری از جمله موارد زیر بستگی خواهد داشت:

 چه موقع، چند مرتبه رابطه جنسی

 وجود هورمون های خاص و ...

زمانی که شخصی نمی تواند فرزند داشته باشد، در این صورت به آن نازا یا نابارور می گویند. به عبارت دیگر می توان اذعان داشت که ناباروری به این معنا است که افراد از طریق رابطه جنسی قادر به بچه دار شدن نیستند. پزشکان معمولا فردی را که بعد از 12 بار فعالیت جنسی منظم، توانایی فرزند داشتن را ندارند، فرد نابارور در نظر می گیرند.

حال باید بیان شود که موارد زیر می تواند بر روی تولید مثل و میزان باروری در مردان اثر گذار باشد:

• پرتو درمانی
• شیمی درمانی
• هورمون درمانی
• ایمونوتراپی یا پیوند سلول های بنیادی

نکته بسیار مهم دیگر این است که مقدار داروهای درمانی نیز می تواند روی بچه دار شدن تأثیر بگذارد. شما به عنوان یک فرد مبتلا به سرطان باید به این نکته توجه داشته باشید که قبل از انجام عمل جراحی یا شروع درمان، با پزشک معالج خود درباره قدرت باروری یا تحت تأثیر قرار گرفتن آن صحبت و مشورت نمایید. این مورد هم باید در نظر داشته باشید که شاید پزشک یا پرستار در مورد مسائل تولید مثل یا باروری و اقداماتی که می خواهید انجام دهید سؤالی نپرسند بنابراین، شما خودتان باید راجع به نگرانی بچه دار شدنتان صحبت کرده و مشورت نمایید و از پرسنل مربوطه کمک بخواهید.

کاهش قدرت باروری با روش های درمانی سرطان:

می توان اذعان داشت که یکی از عوارض جانبی روش های درمانی سرطان کاهش قدرت باروری در افراد به خصوص در آقایان است البته این موضوع به دوز داروها نیز بستگی دارد و نمی توان گفت ناباروری به طور قطع برای همه آقایان اتفاق می افتد.ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که چه درمان هایی می تواند بر قدرت باروری افراد اثر بگذارد یا آن را تحت الشعاع قرار دهد؟

برای پاسخ به این سوال باید بیان شود که اگر این امکان وجود داشته باشد که یکی از روش های درمانی سرطان بر قدرت بارداری شما تأثیر بگذارد، پزشک موظف است شما را در جریان بگذارد تا هم از نظر فیزیکی و هم از نظر روانی برای پذیرش آن آماده باشید.

درمان هایی که می تواند احتمال بارداری شما را کاهش دهد به صورت زیر می باشد:

• شیمی درمانی
• پرتودرمانی
• عمل جراحی

انواع سرطان و تأثیر آن بر باروری مردان:

شایان به ذکر می باشد، هنگامی که اندام تولید مثل مردان بر اثر سرطان هایی خاص و حساس در ناحیه تناسلی دچار آسیب گردیده و هم چنین تولید اسپرم غیر طبیعی باشند، فرد با مشکلات باروری یا ناتوانی در باروری رو به رو خواهد شد.

از انواع سرطان هایی که می تواند بر باروری مردان تأثیر گذار باشد، می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• سرطان پروستات مردان
• سرطان بیضه مردان
• سرطان مثانه مردان

از موارد بسیار مهمی که باید بدانید این است که سرطان بیضه و درمان آن می تواند بر سطح هورمون فرد تأثیر بسزایی بگذارد و هم چنین بر توانایی مردان در تولید مثل اثر گذار باشد. همان گونه که اشاره شد، شما باید قبل شروع درمان با پزشک خود درباره اثرات احتمالی سرطان و درمان دارویی و ناباروری صحبت کنید تا شما را از خطرات ناشی از درمان آگاه سازد. گاهی ممکن است که مردان و پسران در یک بیضه به سرطان مبتلا شوند و بیضه باقی مانده معمولا می تواند تستوسترون کافی را برای فرزند آوری را ایجاد نماید.

در صورتی که هر دو بیضه مردان به سرطان دچار شود تا آخر عمر باید نوعی تستوسترون مصرف نماید. سرطان بیضه می تواند فرد را نابارور سازد و کسی که قصد داشتن فرزند دارد، باید قبل از درمان اسپرم خود را در بانک اسپرم نگه داری کرده تا در صورت نیاز به داشتن فرزند بتواند از اسپرم خود استفاده نماید.

باید به این نکته اشاره کنیم که در سرطان بیضه، به دلیل کم بودن تعداد اسپرم می تواند گرفتن یک نمونه خوب با مشکل رو به رو گردد. در بعضی موارد اگر یک بیضه باقی مانده باشد، ۲ سال پس از قطع شیمی درمانی امکان باروری وجود خواهد داشت.

جراحی ها سرطان ها و تأثیر آن ها بر روی باروری:

همان گونه که می دانید، سرطان هایی که بر روی باروری مردان اثر دارد، سرطان های مربوط به ناحیه تناسلی می باشد. در بسیاری از اوقات پزشک معالج برای درمان سرطان مجبور به عمل جراحی و خارج کردن توده سرطانی می شود. لازم به ذکر است که اگر عمل جراحی تومور در نزدیکی آلت تناسلی، بیضه، مثانه یا روده بزرگ صورت انجام گیرد.

در کنار تمامی این اندام ها ممکن است جراحی در قسمت سیستم عصبی مانند مغز یا نخاع انجام شود. همه این جراحی ها روی باروری یک مرد تأثیر می گذارد و می تواند زندگی افراد را تحت الشعاع خود قرار دهد. در زیر به بررسی تأثیر جراحی هر کدام از سرطان ها بر روی باروری افراد خواهیم پرداخت.

جراحی سرطان بیضه و قدرت باروری در مردان:

می توان اذعان داشت، تا زمانی که مرد بیضه سالم داشته باشد، عمل ساخت اسپرم به خوبی انجام خواهد گرفت اما با برداشتن بیضه یا ارکیکتومی قدرت باروری به خوبی صورت نمی پذیرد و می تواند به شدت کاهش یابد.

برخی از مردان مبتلا به سرطان بیضه باروری ضعیفی دارند، به دلیل آن که باقی مانده بیضه به خوبی کار نمی کند. به همین دلیل بانکداری اسپرم قبل از برداشتن بیضه ها به بیمارن ناتوان به باروری برای حفظ اسپرم راهکار های بسیار مناسبی را پیشنهاد خواهند کرد. به این امر حفظ باروری گفته می شود.

جراحی سرطان پروستات و تأثیر آن بر روی باروری مردان:

شایان به ذکر است که برخی از مردان مبتلا به سرطان پروستات، تومور سرطانی موجود در بدن آن ها به اطراف بافت های دیگر نفوذ پیدا کرده و گسترش می یابد. برای جلوگیری از تولید تستوسترون ممکن است که هر دو بیضه برداشته می شود تا رشد سلول های سرطان پروستات کند تر گردد. به این نوع جراحی ارکیکتومی دو طرفه اطلاق خواهد شد. این مردان نمی توانند بچه دار شوند، جز این که قبل از جراحی اسپرم های خود را در بانکداری اسپرم نگه داری نمایند.

باید اشاره شود، برای مردانی که سرطان پروستات دارند و تومور سرطانی در خارج از غده پروستات گسترش نیافته، جراحی برای برداشتن غده پروستات و وزیکول منی یکی از گزینه های درمانی به حساب می آید. به این عمل پروتز رادیکال گفته می شود. در جراحی غده پروستات را خارج می کنند و مردان نمی توانند مایع منی تولید نماید، این بدان معنا می باشد که مردان با تحریک جنسی هم می توانند به ارگاسم برسند اما مایع منی از آلت تناسلی آن ها خارج نخواهد شد.

از جمله خطراتی که جراحی سرطان پروستات برای افراد به همراه دارد این است که به اعصاب آلت تناسلی آسیب جئی وارد کرده  و باعث اختلال در نعوظ نیز می شود. این امر باعث خواهد شد فرد نتواند در هنگام مقاربت جنسی نعوظ کافی داشته باشد. حتی اگر بیمار بتواند نعوظ را انجام دهد در هنگام ارگاسم مایع منی از آلت تناسلی فرد بیرون نخواهد آمد.

جراحی سرطان مثانه و تأثیر آن بر روی باروری:

می توان اذعان داشت که جراحی برای برخی از سرطان های مثانه بسیار شبیه پروستاتکتومی رادیکال می باشد، به جز این که مثانه به همراه پروستات و وزیکول های منی برداشته و خارج شود. به این روش سیستکومی رادیکال اطلاق می گردد. برداشتن مثانه می تواند به اعصاب آسیب رسانده و باعث اختلال در نعوظ بشود و نتواند نعوظ کافی برای برقراری رابطه جنسی داشته باشد. در این صورت مایع منی برای باروری از آلت تناسلی خارج نخواهد شد.

سرطان های دیگر و قدرت باروری در مردان:

لازم به ذکر است که برخی از سرطان های دیگر در مردان می تواند قدرت باروری را از بین ببرد یا با اختلال مواجه نماید، این سرطان ها مانند موارد زیر می تواند به عصب ها آسیب وارد کند و فرد با مشکل نعوظ یا انزال مواجه شود:

• سرطان روده بزرگ
• سرطان غدد لنفاوی

در این سرطان ها نیز مانند سرطان های بیضه و پروستات و ... ، به هنگامی که عمل ها اعصاب را تحت تأثیر قرار می دهند، ممکن است مایع منی تولید شود ولی در حالت ارگاسم از آلت تناسلی بیرون نمی آید. در عوض می تواند به داخل مثانه به عقب جریان پیدا کند که انزال رتروگراد نامیده می خواهد شد. در انزال رتروگراد، گاهی اوقات مصرف داروها می توانند به انزال طبیعی مایع منی کمک کنند.

درمان سرطان:

دو روش از مهم ترین درمان های سرطان، پرتو درمانی و شیمی درمانی می باشد. این روش ها نیز ممکن است بر روی باروری مردان تأثیرات منفی خود را داشته و مشکلات متعددی را برای آن ها به وجود بیاورد. در زیر به بررسی هر کدام از این روش ها  تأثیر آن ها در باروری مردان خواهیم پرداخت.

تأثیر پرتو درمانی در باروری مردان:

باید بیان شود که در پرتو درمانی از پرتو های پر انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در این درمان پرتوها به طور مستقیم به بیضه ها و یا مناطقی از لگن تابیده می شود. پرتو درمانی با دوز های بالا روی سلول های بنیادی تولید کننده اسپرم اثر گذار می باشد و در نتیجه برای قدرت باروری یک مرد مشکلات بسیار متعددی به وجود می آید. تأثیر پرتو درمانی روی بیضه های فرد ممکن است ناشی به سرطان های دیگر که در ناحیه شکم انجام می شود مانند سرطان روده بزرگ که به تولید اسپرم آسیب جدی خواهد رساند.

لازم به ذکر است که در برخی موارد تششعات به مغز روی غده هیپوتالاموس و هیپوفیز اثر نامطلوب می گذارد. هیپوتالاموس و هیوفیز برای تولید دو هورمون مهم به نام های LH و FCH با یکدیگر کار خواهند کرد. این هورمون ها در جریان خون رها خواهند شد و برای تولید تستوسترون و هم چنین تولید اسپرم به بیضه ها سیگنال می دهند. هنگامی که درمان سرطان شروع می گردد در این دو غده اشکالاتی که وجود می آید که منجر به کاهش تولید اسپرم و قدرت باروری می شود.

در درمان سرطان پروستات از براکی تراپی یا پرتو درمانی داخلی بهره برده می شود که تششع بسیار بالایی به بیضه ها وارد نخواهد شد و بسیاری از مردان بارور باقی خواهند ماند و هم چنان قادر به تولید اسپرم نیز می باشند. با تمام این تفاسیر، دستورالعمل های مهمی را باید در طول درمان و بعد از پرتو درمانی رعایت فرمایید که شامل موارد زیر می باشند:

• اجتناب از مقاربت جنسی
• کنترل تولید مثل و راه های جلوگیری از آن
• محدود کردن تماس جنسی به خصوص با زن باردار یا دارای بچه

البته باید این نکته بسیار مهم را نیز بیان نماییم که در مواردی از پرتو درمانی برای درمان پروستات با وجود محافظت از بیضه ها، به دلیل تششعات دستگاه های خارجی احتمال نازایی دائم نیز وجود خواهد داشت.  

تأثیر شیمی درمانی در باروری مردان:

لازم به ذکر می باشد که در دوران بلوغ بیضه ها شروع به تولید اسپرم می کنند و به طور معمول یک مرد در تمام عمر خود قادر به تولید اسپرم می باشد. با این حال، داروهای شیمی درمانی که در دوران کودکی فرد مبتلا به سرطان داده می شود می توانند به بیضه ها آسیب رسانده و بر توانایی تولید اسپرم تـأثیر منفی بگذارد. در مجموع انواع داروهای شیمی درمانی می تواند بر روی تولید اسپرم اثر گذار باشد و توانایی تولید اسپرم در افراد را به شدت کاهش دهد.

باید اشاره شود که شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی صورت می گیرد و از آنجایی که سلول های اسپرم به سرعت تقسیم می شوند، هدف آسانی برای داروهای شیمی درمانی هستند. ناباروری دائمی در صورتی حاصل خواهد شد که تمام سلول های نابالغ در بیضه ها برای ساخت اسپرم جدید تقسیم شوند. هنگامی که بیضه ها آسیب می بینند دیگر قادر به تولید اسپرم های بالغ نمی باشند. بعد از شیمی درمانی ممکن است تولید اسپرم کند یا به طور کلی متوقف گردد. ممکن است بازگشت اسپرم سال ها به طول بیانجامد یا بعضی اوقات هرگز بازگشتی وجود نداشته باشد. داروهای شیمیایی که مردان را با خطر ناباروری مواجه می کند شامل مواردی است که در زیر به آن ها اشاره می شود:

• بوسولفان
• کربوپلاتین
• کارماسین
• لوکران
• سیس پلاتین
• سیکلوفسفامید
• سیتارابین
• سیتوزین آرابینوزید
• داکتینوماسین
• دوکسوروبیسین و …

برخی داروهای دیگر برخلاف داروهای ذکر شده در بالا خطر کمتری برای ایجاد ناباروری دارند که به صورت زیر می باشند:

• مرکاپتوپورین
• آماسکرین
• بلوماسین
• داکاربازین
• داونوروبیسین
• اتوپوزید
• متوترکسات
• میتوکسانترون
• تیوگوانین

هورمون درمانی و میزان باروری در آقایان:  

برخی از درمان های هورمونی که برای درمان سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد می توانند باعث کاهش تعداد و تولید اسپرم ها شوند. علاوه بر این ، داروهای هورمون درمانی می توانند عوارض جانبی از جمله کاهش میل جنسی، مشکلات نعوظ را برای بیماران در پی داشته باشند. بنابراین هورمون درمانی یکی از روش ها برای آسیب هرچه کمتر به افراد دارای سرطان می باشد که البته باید تحت نظر پزشک انجام شود و در صورت نیاز پزشک معالج این درمان را شروع نماید. این احتمال را هم باید در نظر بگیریم که بعد از قطع داروها، کاهش تولید اسپرم و عوارض جانبی جنسی ناخودآگاه بهبود پیدا خواهد کرد.

پیوند مغز استخوان یا سلول های بنیادی و تأثیر بر روی باروری آقایان:

شایان به ذکر می باشد که پیوند مغز استخوان یا پیوند سلول های بنیادی معمولا شامل دوزهای بالا شیمی درمانی و پرتو درمانی قبل از عمل سرطان پروستات به کل بدن است. در بیشتر موارد این روش ها اثرات دائمی روی اسپرم مرد می گذارد و منجر به تغییرات مادام العمر در باروری مردان می گردد.  

سخن پایانی:

در مورد داروهای شیمیایی دریافتی و خطرات باروری حاصل از آن ها با پزشک خود مشورت کنید. همیشه به یاد داشته باشید که سلامتی تان از هر چیزی مهم تر است و در درمان سرطان خود معطل نکرده و آن را زیر نظر پزشک انجام دهید.