کولونوسکوپی چیست؟

وضوعی که همیشه در دوران کودکی به ما یاد آور شده اند این است که پیشگیری بهتر از درمان است و واقعیتی است که نمیتوان آن را نادیده گرفت.بیماری های بسیاری وجود دارند که در بدن به صورت مخفی میمانند و متوجه آن ها نمیشوید و زمانی خود را نشان میدهند که دیگر کار از کار گذشته و بسیار دیر شده است. در این پست نیز قصد داریم ر مورد یک نوع بیماری خاص صحبت کنیم و نحوه درمان آن را توضیح دهیم.

یکی از آزمایشاتی که انجام میشود کولونوسکوپی است که در این پست و مقاله قصد داریم تا در مورد آن صحبت کنیم و به شما دوستان عزیز که نگران سلامتی خود و اطرافیانتان هستید اطلاعات دقیقی بدهیم.کولونوسکوپی یک فرآیند می باشد که در طی آن پزشک معالج با مشاهده روده بزرگ اطلاعاتی درباره آن به دست خواهد آورد که در طی بهبود و تشخیص بیماری فرد بسیار مفید و کاربردی است .

در این مقاله به بررسی کولونوسکوپی می پردازیم . گاهی اوقات انسان ها دچار مشکلاتی در روده بزرگ می شوند و پزشک معالج برای بررسی روده به آزمایش کولونوسکوپی می پردازد تا بتواند قسمتی را که دچار مشکل شده مشاهده کند و برای آن دارو هایی را تجویز کند . شایان به ذکر است که منظور از روده ،روده بزرگ می باشد .

کولونوسکوپی چیست ؟

 کولونوسکوپی به معنای بررسی و مشاهده قسمت انتهایی دستگاه گوارش است. منظور از قسمت انتهایی کولون یا روده بزرگ است.انجام آزمایش کولونوسکوپی روشی بسیار کم خطر است و اطلاعات بسیار کاربردی و مفیدی در مورد کولون یا روده بزرگ فراهم می کند که می تواند به پزشک شما برای درک مشکل گوارشتان کمک شایانی کند . اطلاعات درباره ی راست روده بزرگ شما با روش هایی مانند تصویر برداری و انجام آزمایش های دیگر به دست نمی آید بنابراین باید روش کولونوسکوپی انجام شود .

کولونوسکوپی چگونه انجام می شود؟

این روش  به وسیله دستگاهی به نام کولونوسکوپ صورت می گیرد . برای انجام کولونوسکوپی باید  لوله ای انعطاف پذیر را که  همراه با سیستم تصویر برداری است ، از راه مقعد به روده ی بزرگ وارد شود . به لوله کولونوسکوپ دوربینی متصل می باشد که با استفاده از آن دوربین می توان سر تا سر روده ی بزرگ را دید . انجام این آزمایش ممکن است که از 20دقیقه تا یک ساعت به طول انجامد . در مواردی خاص همراه با  اقدامات درمانی صورت می گیرد .

دلایل انجام کولونوسکوپی چیست؟

انجام آزمایش کولونوسکوپی دلایل متفاوتی دارد و تشخیص این که آیا کولونوسکوپی باید انجام شود یا خیر بر عهده پزشک شما می باشد اما ممکن است بر حسب دلایل زیر پزشک شما مجبور به انجام آن شود:

• تشخیص پولیپ روده بزرگ 
• دفع کردن خون از مقعد و بررسی آن
• تغییرات در حالت دفع بدن مانند اسهال های طولانی مدت
• داشتن کم خونی و کمبود آهن در بدن
• وراثت سرطان روده
• درد در ناحیه شکم
• مشاهده تصویر غیر عادی و مشکوک در هنگام تصویر برداری از روده
• سیاه رنگ بودن مدفوع
• کاهش وزن غیر طبیعی و بسیار شدید

انجام آزمایش کولونوسکوپی

باید قبل از انجام این آزمایش روده ی شما به طور کامل شست و شو  بشود به دلیل آن که پزشک معالج بتواند به راحتی تمام قسمت های روده شما را ببینید و بررسی کند. برای انجام کولونوسکوپی باید از خوردن غذا های جامد حداقل یک روز قبل از انجام آزمایش خودداری کنید و هم چنین 48 ساعت قبل از انجام کولونوسکوپی باید مایعات فراوان مصرف کنید و غذاهای آبکی و غیر جامد میل کنید مانند خوردن آب فراوان و انواع غذاهای آبکی که استفاده می کنید .نحوه شست و شو روده را پزشک معالج به شما بیان می کند و باید طبق گفته های پزشکتان عمل کنید.

برای شست و شوی روده بزرگ پزشک شما از یک مسهل یا ملین قوی استفاده می کند که ممکن است طبق نظر پزشک همه ی دوز مسهل یا ملین را یک شب قبل از کولونوسکوپی استفاده کنید یا این که در دو نوبت استفاده شود که نوبت دوم آن  معمولا چهار تا شش ساعت قبل از انجام آزمایش کولونوسکوپی می باشد .

مسهل ها یا ملین ها معمولاً به شکل محلول هایی ارائه می شود و شما باید بر طبق گفته پزشک خود آن را مصرف نمایید .ممکن است نوشیدن محلول مسهل کمی برایتان سخت باشد پیشنهاد ما به شما این است که آن را در یخچال بگذارید تا سرد شود این کار نوشیدن محلول را برای شما آسان تر خواهد کرد اما از اضافه کردن یخ به آن بپرهیزید و همان طور که ذکر شد طبق دوز گفته شده توسط پزشک معالج آن را مصرف کنید.

دلیل استفاده از این محلول ، مسهل شدن شما می باشد و باید به اسهال آبکی برسید و هم چنین ممکن است بلافاصله بعد از خوردن این محلول ، اسهال در بدن شما رخ دهد ولی گاهی اوقات نیز چند ساعت بعد از خوردن آن ، محلول اثر کرده و اسهال شوید .

نکته بسیار مهم این است که اگر بعد از خوردن محلول دچار حالت تهوع یا استفراغ شدید آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

آیا می توان مصرف دارو های گذشته را تا قبل از انجام کولونوسکوپی ادامه داد؟

پاسخ به این سوال به دارویی که مصرف می کردید و هم چنین نوع داروهایتان و نظر پزشک معالج بستگی دارد اما معمولا داروها تا قبل از انجام کولونوسکوپی قطع نخواهد شد و شما می توانید آن دارو ها را مصرف کنید .

بعد از انجام آزمایش کولونوسکوپی آیا می توان به کار های روزمره رسیدگی کرد ؟

بعد از انجام کولونوسکوپی به دلیل آن که ممکن است به شما دارو های آرام بخش و مسکن تزریق شود بهتر است که در خانه به استراحت خود ادامه دهید. حتما با همراهی شخصی، برای انجام آزمایش به بیمارستان یا مکانی که کولونوسکوپی در آن انجام خواهد شد ، بروید که بعد از انجام آن از شما مراقبت کند و هم چنین بعد از انجام کولونوسکوپی به دلیل تزریق بعضی از داروها مانند داروی مسکن اجازه رانندگی و بازگشت به محل کار را نخواهید داشت.

عوارض انجام کولونوسکوپی :

انجام کولونوسکوپی معمولا عوارض ندارد یا عوارض آن بسیار نادر می باشد اما ممکن است در بعضی از افراد این عوارض اتفاق بیفتند که در زیر به چند نمونه از آن اشاره می کنیم. با ما همراه باشید.

• ممکن است به هنگام نمونه برداری یا خارج کردن پولیپ خون ریزی اتفاق بیفتد ولی به صورت غیر قابل کنترل نمی باشد.
• در هنگام کولونوسکوپی ممکن است دیواره های روده آسیب ببیند و دچار پارگی شود اما نگران کننده نیست به دلیل آن که جزء موارد بسیار نادر می باشد.
• به دلیل آن که انجام کولونوسکوپی همراه با داروهای بیهوشی صورت می گیرد ممکن است بیمار به عوارض داروهای بیهوشی دچار شود.

اگر بعد از انجام کولونوسکوپی دچار عوارض زیر شده اید حتما به پزشک مراجعه کنید :

• اگر دچار درد شدید در ناحیه شکم شده اید ( دل پیچه های خفیف طبیعی می باشد)
• سفت شدگی در ناحیه شکم
• داشتن حالت تهوع و استفراغ
• تب
• ادامه داشتن دفع خون ( البته این مورد نیز حد مجاز خود را دارا می باشد و اگر بیشتر از حد نرمال تعیین شده توسط پزشک بود باید مراجعه شود)

اگر در طی انجام کولونوسکوپی مورد مشکوکی مشاهده شد چه کارهایی باید انجام داد؟

اگر در طی انجام آزمایش کولونوسکوپی یک ناحیه‌ی غیرعادی و مشکوک مشاهده شد ، آن گاه پزشک به ارزیابی و بررسی بیشتری نیاز دارد. بدین منظور یک انبرک بیوپسی از میان یک کانال در کولونوسکوپ عبور داده خواهد شد که از ناحیه‌ی غیرعادی و مشکوک نمونه‌برداری می‌کند. این نمونه به آزمایشگاه پاتوبیولوژی فرستاده می‌شود تا متخصص در زیر میکروسکوپ آن را بررسی و ارزیابی نماید.

• اگر بیمار مشکوک به عفونت در ناحیه ی روده بزرگ بود ، یک نمونه‌برداری برای کشت باکتری‌ ها و ویروس ها یا قارچ ها انجام خواهد شد این نوع کشت را در زیر میکروسکوپ ها بررسی می کنند تا انگل شناخته شود .
• اگر دلیل انجام کولونوسکوپی خون ریزی مقعد باشد ، در این صورت می‌توان محل خونریزی را شناسایی کرده و اگر نیاز بود از بافت و قسمت مورد نظر نمونه برداری کرد و خون ریزی آن ناحیه را با روش‌های مختلفی کنترل کنیم .
• اگر بیمار به پولیپ روده دچار شده بود می توان با انجام کولونوسکوپی آن را تشخیص داده و خارج کنند ( پولیپ روده به معنای توده های خوش خیم می باشد که قابلیت سرطانی شدن را دارند ). برداشتن این پولیپ‌ ها روش بسیار مهمی در پیشگیری از سرطان روده بزرگ و مقعد (کولورکتال) می باشد ، اگرچه بیشتر این پولیپ‌ های به وجود آمده در روده بزرگ خوش‌خیم‌اند و سرطانی نخواهند شد اما برای اطمینان بیشتر باید این کار انجام شود .

معمولا هیچ‌کدام از این موارد ذکر شده باعث ایجاد درد نمی شوند . شایان به ذکر است که نمونه‌برداری از روده شما (بیوپسی) به دلایل مختلفی انجام می‌شود و لزوما به این معنا نخواهد بود که فرد مشکوک به سرطان می باشد .

آیا کولونوسکوپی جایگزین دیگری دارد؟

پاسخ این سوال مثبت می باشد . باید اشاره شود که یکی از جایگزین‌ های آزمایش کولونوسکوپی ،کولونوسکوپی مجازی است.کولونوسکوپی مجازی روشی جدیدی است که در آن از سی تی اسکن برای عکس ‌برداری از روده بزرگ استفاده می‌شود که تصاویری شبیه به  تصاویری کولونوسکوپی که به طور مستقیم از روده بزرگ ارسال می‌شود می‌گیرد.

این تصاویر گرفته شده از روده بزرگ با استفاده از تصاویر سی تی ساخته خواهند شد و تصاویر واقعی نمی باشد ، برای درک بهتر ذکر می کنیم که این تصاویر، مجازی هستند. در این روش نیز مانند کولونوسکوپی باید یک روز قبل از انجام آزمایش روده بیمار شست و شو شود و کاملا تمیز باشد این امر نیز با استفاده از دارو هایی صورت می گیرد که توسط پزشک توصیه شده باشند .

کولونوسکوپی مجازی چگونه انجام خواهد شد؟

درحین انجام معاینه کولونوسکوپی مجازی یک لوله برای تزریق هوا در کولون در درون مقعد برده می‌ شود. پس از آن سی تی اسکن از روده بزرگ گرفته می شود و اسکن‌ها آنالیز خواهند شد تا تصاویر مجازی از کولون ساخته شود.در صورتی که این فرآیند به درستی انجام بگیرد، کولونوسکوپی مجازی می‌تواند مؤثر واقع شود. در این روش می‌توان پولیپ‌ های مخفی در پشت چین و چروک‌های روده بزرگ که گاهی توسط کولونوسکوپ هم تشخیص داده نمی‌شوند را مشخص کرد .

آیا کودکان نیز تحت انجام آزمایش کولونوسکوپی قرار می گیرند؟

کولونوسکوپی برای کودکان نیز انجام می گیرد و گاهی اوقات واجب می باشد.

دلایل اصلی انجام فرآیند کولونوسکوپی برای کودکان به صورت زیر است:

• به علت دل درد های متداوم (معده درد)
• داشتن اسهال و خون ریزی از روده

اگر در روده کودک شما یک پولیپ (یک بافت رشد کرده که شبیه قارچ است و معمولا خوش خیم می باشد ) پیدا شود، بر طبق نظر پزشک معالج احتمالاً باید همزمان با انجام کولونوسکوپی، عمل پولیکتومی (برداشتن پولیپ) نیز انجام شود .

کولونوسکوپی در خانم های باردار :

معمولا انجام کولونوسکوپی برای خانم های باردار خطر آفرین نمی باشد و آن ها نیز می توانند این معاینه را در صورت نیاز انجام دهند. پس از نگرانی خانم های باردار و پزشکان ، تحقیقات بسیار گسترده ایی در این زمینه انجام شد که نشان می‌ دهد احتمال سقط جنین و زایمان زودرس برای زنانی که تحت عمل کولونوسکوپی قرار می‌گیرند بسیار کم است و هم چنین احتمال این که وزن نوزاد در هنگام تولد کم باشد یا نقص‌های مادرزادی پیدا کند نیز کم است.

محققان با توجه به تحقیقاتی که انجام داده اند پی برده اند که کولونوسکوپی در سه‌ماهه دوم بارداری ( از سه تا شش ماهگی ) نسبتاً بی‌خطر می باشد . ولی هنوز این که انجام عمل کولونوسکوپی در دوران بارداری باعث بروز مشکلاتی شود ،اثبات نشده است.

در انجام عمل کولونوسکوپی وضعیت بیمار چگونه می باشد؟

در حین انجام این عمل بیمار را به پهلو می خوابانند و پزشک ، لوله ای انعطاف پذیر را که دوربینی در انتها آن وجود دارد و در قسمت های پیشین ذکر شد ، از طریق مقعد وارد روده می کند. بعد از آن ، برای بررسی و ارزیابی بیشتر ، لوله را حرکت می دهد و تمام قسمت های روده را مشاهده خواهد کرد .

 در آخر :

انجام کولونوسکوپی برای افرادی که دچار مشکلات روده هستند مفید می باشد به دلیل آن که پزشک معالج شما با این روش تشخیص بهتری خواهد داشت و می تواند در بهبود بیماری شما کمک بیشتری داشته باشد. در هنگام تخلیه روده که ممکن است کمی برای بیمار سخت باشد ، فرد باید نکاتی را رعایت کند که برای آن مفید خواهد بود . این نکات به صورت زیر تشریح داده می شود:

• زمانی که از محلول مسهل استفاده شد نزدیک بودن به حمام و یا دستشویی برای استفاده راحت تر از آن ها بسیار کاربردی است .
• در حین تخلیه روده از شلوار ها و لباس های کشی و راحت استفاده شود.
• برای مصرف راحت تر داروهای مسهل می توان دارو را در جای خنک مانند یخچال نگه داری کرد.
• در قسمت باز دهانه مقعد برای کم شدن سوزش می توان از دستمال مرطوب کودک که سازگار با پوست است استفاده کرد.
• اگر مدفوع در نهایت به رنگ زرد یا روشن شد جای نگرانی وجود ندارد و نشان دهنده تمیز شدن روده می باشد.