چگونه عوارض شیمی درمانی را کاهش دهیم؟

شیمی درمانی یکی از رایج ترین درمان های سرطان است. در این روش، سلول‌های خون ساز سالم در مغز استخوان، قلب، کلیه‌ها و مثانه، فولیکول‌های مو، دهان، دستگاه گوارش، دستگاه تناسلی، ریه‌ها و سیستم عصبی گاهی اوقات بسته به شرایط بیمار آسیب می‌بینند.

بیشتر عوارض این روش مدتی پس از شیمی درمانی پایان می یابد، اما ممکن است چندین ماه طول بکشد تا فرد به حالت عادی بازگردد. از این رو در این مقاله از سرطان تا سلامتی، روش های موثر برای مدیریت بهتر عوارض شیمی درمانی ارائه شده است. در مورد استفاده از هر یک از این روش ها حتما با پزشک خود صحبت کنید.

1. خستگی ناشی از شیمی درمانی

پس از شروع شیمی درمانی، اکثر بیماران از خستگی و ضعف عمومی به دلیل کاهش گلبول های قرمز خون و کم خونی شکایت دارند که می تواند فعالیت های روزانه آنها را تحت تاثیر قرار دهد. برای رفع این مشکل توصیه می شود:

یک رژیم غذایی سالم سرشار از پروتئین، مواد معدنی و کالری داشته باشید.
برای افزایش سطح انرژی باید حرکات سبک و کوتاه مانند پیاده روی سبک و تمرینات یوگا در برنامه گنجانده شود.
در طول روز به مدت چند دقیقه استراحت کوتاهی داشته باشید.
انرژی را برای چیزهای بیهوده هدر ندهید.
در صورت لزوم از خانواده، دوستان و آشنایان کمک بگیرید.

2. درمان تهوع و استفراغ در عوارض شیمی درمانی

یکی دیگر از عوارض مهم شیمی درمانی حالت تهوع و استفراغ است که در اثر آسیب به معده و دستگاه گوارش ایجاد می شود. برای جلوگیری از این وضعیت، موارد زیر توصیه می شود:

داروهای ضد تهوع اغلب در ترکیب با داروهای شیمی درمانی استفاده می شود.
از غذاهای چرب و سنگین پرهیز کنید.
به جای سه وعده غذایی بزرگ، پنج یا شش وعده غذایی کوچک را در نظر بگیرید.
بلافاصله پس از صرف غذا از دراز کشیدن خودداری کنید.
مکمل‌های زنجبیل علاوه بر کاهش تهوع و استفراغ، برای مبارزه با سلول‌های سرطانی عالی هستند. این ماده را می توان به روش های مختلف استفاده کرد. به عنوان مثال، یک قاشق غذاخوری ریشه زنجبیل خرد شده را در یک لیوان آب گرم بریزید و بگذارید 5 تا 10 دقیقه بجوشد. کمی عسل و لیموی تازه اضافه کنید و بنوشید.
طب فشاری را در نقطه P. 6 (دو انگشت بالاتر از چین مچ دست) اعمال کنید. این نقطه را به صورت دایره ای برای چند دقیقه فشار دهید. این کار را یک یا دو بار در روز انجام دهید.

3. راه های مقابله با ریزش مو

ریزش مو یکی از شایع ترین عوارض شیمی درمانی است. برای رفع این مشکل روش های زیر پیشنهاد می شود:موهای خود را با یک شامپو و نرم کننده بسیار ملایم مانند شامپو بچه بشویید.
برای شانه کردن موهای خود از یک برس نرم و شانه استفاده کنید.
از رنگ موهای شیمیایی و قوی برای رنگ کردن مو خودداری کنید.
موهای خود را تا حد امکان کوتاه کنید و در صورت لزوم از یک روسری شیک و ساده برای تزیین آن استفاده کنید.
اگر مو در طول شیمی درمانی ریزش کرد، نگران نباشید، اما از پوست سر خود به خوبی مراقبت کنید و برای جلوگیری از آفتاب سوختگی و قرمزی ناشی از آن از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

4. زخم های دهان در طول شیمی درمانی

برخی از انواع داروهای شیمی درمانی می توانند باعث ایجاد زخم در اطراف لب ها و دهان شوند و بلع آنها را دشوار می کند.

روش های زیر برای کاهش چنین عوارضی پیشنهاد می شود:

یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم بریزید و حل کنید و 5 تا 6 بار در روز برای شستشوی دهان استفاده کنید.
از یک مسواک نرم برای مسواک زدن دندان های خود استفاده کنید.
سعی کنید از یک خمیر دندان ساده خانگی برای شستشوی دهان و دندان خود استفاده کنید.
از خوردن غذاهای بسیار گرم، سرد، تند و پرادویه خودداری کنید.
غذا را به قطعات کوچک تقسیم کنید و به آرامی بخورید.
قبل و بعد از هر وعده غذایی دهان خود را کاملاً بشویید.

5. روش های پیشگیری از اسهال

گاهی در طول شیمی درمانی، پوشش داخلی معده و روده آسیب می بیند و باعث مدفوع شل و آبکی می شود. تغییرات بیوشیمیایی را می توان علت اسهال نیز نامید. روش های زیر برای رفع این عوارض پیشنهاد می شود:

برای تسکین اثر داروها و کاهش اسهال، مایعات به خصوص آب زیاد بنوشید.
شیر و محصولات لبنی که هضم آنها دشوارتر است را کمتر مصرف کنید.
غذاها و میوه هایی مانند برنج سفید، موز و پوره سیب را که به راحتی هضم می شوند، بیشتر مصرف کنید.

توصیه های کلی رژیم غذایی

در رژیم غذایی بیماران سرطانی، بر مصرف بیشتر غذاهای پرکالری به ویژه پروتئین تاکید می شود. همچنین ممکن است خوردن یا نوشیدن شیر، خامه، پنیر و تخم مرغ آب پز در مقادیر بیشتر توصیه شود. حتی ممکن است توصیه شود که استفاده از سس های مختلف را افزایش دهید یا روش پخت را با استفاده از کره، مارگارین یا روغن بیشتر تغییر دهید. گاهی اوقات به این بیماران توصیه می شود که کمتر از غذاهای فیبردار استفاده کنند زیرا این غذاها خطر اسهال یا سوزش سر دل را افزایش می دهند.

آمادگی برای شروع درمان

 مثبت اندیشی:

داشتن خلق و خوی خوب، کسب اطلاعات کافی در مورد بیماری و درمان آن و یافتن راه هایی برای مقابله با عوارض جانبی می تواند به کاهش اضطراب و هیجان و در نتیجه افزایش اشتهای شما کمک کند.

رژیم غذایی سالم داشته باشید:

افرادی که مغذی هستند بهتر می توانند با عوارض جانبی درمان کنار بیایند و همچنین دوزهای بالای دارو را به خوبی تحمل می کنند. اگر تغذیه خوبی داشته باشید و کالری و پروتئین کافی در رژیم غذایی خود دریافت کنید، می توانید عوارض جانبی درمان را تحمل کنید.غذاهای جدید را به راحتی بپذیرید و امتحان کنید، زیرا ممکن است برخی از غذاهایی که قبلا دوست نداشته اید در طول درمان طعم خوبی داشته باشند.

 برنامه غذایی خود را برنامه ریزی کنید:

همیشه غذاهای مورد نیاز خود را در مقادیر کم یا غذاهایی که نیازی به تهیه ندارند (مانند غذاهای آماده مانند کره، ماهی تن، پنیر و تخم مرغ) تهیه کنید.
در مورد مشکلات غذایی خود با متخصص تغذیه یا پزشک خود صحبت کنید.

پیگیری مشکلات تغذیه ای در طول درمان

همه درمان‌های سرطان، از جمله جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و درمان بیولوژیکی بسیار مؤثر هستند. در حالی که هدف اصلی چنین درمانی از بین بردن سلول های سرطانی در حال رشد سریع است، برخی از سلول های سالم نیز آسیب می بینند.

در درمان سرطان اغلب سلول‌های سالم و طبیعی که خاصیت تقسیم سریع دارند مانند سلول‌های مخاط دهان و دستگاه گوارش و مو نیز تحت تأثیر این درمان قرار می‌گیرند.تخریب سلول های سالم باعث عوارض ناخواسته و به دنبال آن مشکلات تغذیه ای می شود.

احتمال عوارض جانبی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اندامی تحت درمان، نوع و مدت درمان، و مقدار داروی مورد استفاده.
 موارد زیر را به خاطر بسپارید:

برخی از بیماران برای صبحانه اشتهای بهتری دارند. این افراد باید در این مواقع بیشتر غذا بخورند. اگر نمی‌خواهید زیاد غذا بخورید، وعده‌های غذایی اصلی را در اوایل روز بخورید و بعداً غذاهای مایع بخورید.

اگر اشتهای کافی ندارید و فقط می توانید یک یا دو غذا میل کنید، تا زمانی که می توانید غذاهای دیگر را میل کنید بخورید. برای دریافت پروتئین و کالری بالا، غذاهای پرکالری و پروتئین مایع بخورید.

در روزهایی که احساس می‌کنید نمی‌خواهید غذا بخورید، سعی کنید مقدار زیادی مایعات بنوشید. آب برای واکنش بدن ضروری است.
برای بیشتر بزرگسالان، 6-8 لیوان مایعات در روز مناسب است.

خشکی دهان

 مواد شیمیایی موجود در پرتودرمانی سر و گردن می تواند بزاق را کاهش داده و باعث خشکی دهان شود و جویدن و بلعیدن غذا  را سخت تر کند خشکی دهان حتی می تواند بر طعم غذا تأثیر بگذارد. دستورالعمل های داده شده در رابطه با سوزش دهان و گلو نیز می تواند در این زمینه مفید باشد.

برای خشکی دهان توصیه می شود:

هر چند دقیقه یکبار کمی آب بنوشید تا به قورت دادن کمک کند و راحت تر صحبت کنید. همیشه یک بطری آب با خود بیرون بیاورید.
نوشیدنی ها و غذاهای بسیار ترش یا شیرین بخورید زیرا بزاق شما را تحریک می کند (اگر گلو درد، آلرژی و دهان درد دارید، از این ماده استفاده نکنید زیرا مشکل شما را بدتر می کند)
آب نبات بمکید و آدامس بجوید. همه اینها به ترشح بیشتر بزاق کمک می کند.
غذاهای نرم و پوره ای بخورید که قورت دادن آنها راحت تر است.
همیشه لب های خود را مرطوب نگه دارید (مثلاً با مرطوب کننده لب).
غذا را با سس، عصاره گوشت و آب جوشیده نرم کنید تا قورت دادن آن آسان شود.
اگر دهان شما به شدت خشک شده است، از پزشک یا دندانپزشک خود بخواهید یک مرطوب کننده برای شما تجویز کند. به این مواد بزاق مصنوعی می گویند.

مشکلات دندان و لثه

 پرتودرمانی به دهان در طول درمان می تواند غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث خشکی دهان و افزایش خطر پوسیدگی دندان شود.
 در اینجا چند نکته برای کمک به جلوگیری از مشکلات دندانی وجود دارد:

در صورت داشتن هر گونه مشکل دندانی حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
به طور منظم با دندانپزشک خود مشورت کنید. بیمارانی که عوارض جانبی را در دهان خود تجربه می کنند (مانند پرتودرمانی سر و گردن) ممکن است نیاز داشته باشند بیشتر از حد معمول به دندانپزشک مراجعه کنند.

از مسواک نرم استفاده کنید.

در صورت احساس درد در دهان یا لثه، دهان خود را با آب گرم بشویید.
سوربیتول در بسیاری از غذاهای بدون قند (رژیم های غذایی) جایگزین قند است، اما در بسیاری از افراد باعث اسهال می شود. قبل از خرید غذاهای رژیمی، به اطلاعات روی برچسب محصول توجه کنید و استفاده از این ماده را محدود کنید.

تغییر در طعم و بوی

 مزه یا بو ممکن است در طول درد یا درمان تغییر کند. غذاها، به ویژه گوشت یا سایر غذاهای پر پروتئین، ممکن است طعم تلخ یا فلزی داشته باشند یا بسیاری از غذاها ممکن است فاقد طعم باشند.

شیمی درمانی، پرتودرمانی یا خود سرطان می توانند همه اینها را ایجاد کنند. بیماری لثه و دندان نیز می تواند طعم غذا را تغییر دهد.در بیشتر افراد، تغییرات در طعم و بوی غذا پس از پایان درمان خود به خود از بین می رود.

نکات زیر در این زمینه کمک خواهد کرد:
اگر احساس می کنید گوشت قرمز طعم یا بوی غیرمعمولی دارد، می توانید مرغ،بوقلمون،تخم مرغ،لبنیات یا ماهی را با پروتئین حیوانی مورد نیاز خود جایگزین کنید.
با افزودن آب میوه های شیرین، سس های شیرین و طعم دار یا آب لیمو،طعم گوشت،مرغ یا ماهی را تقویت کنید.
از ادویه هایی مانند رزماری، ریحان و آویشن در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
از پیاز برای طعم دادن به غذا استفاده کنید.

راهکارهایی برای بازگشت به رژیم غذایی عادی:

•    غذاهای ساده و معمولی و  بپزید که به راحتی طبخ شوند.
•    غذای کافی برای ۲ تا ۳ وعده آماده کنید و هر وعده اضافی را برای وعده های دیگر در فریزر نگهداری کنید.
•    می توانید غذاهای آماده را خریداری و مصرف کنید.

تاج گل خیریه

تاج گل خیریه شامل گل هایی مانند گلایول، لیلیوم اورینتال، شیپوری، آلسترومیا، لیزیانتوس، سوسن بزرگ، رز زرد و سفید است که با استفاده از روبان، پایه های چوبی بلند، انواع برگ های بزرگ و غیره تزئین و آماده شده اند.

این تاج گل ها همانطور که از نامش پیداست برای استفاده در مراسم مختلف توسط افراد خیری که مهربانی آنها را در آغوش گرفته است به صورت خیریه تزیین می شود. امروزه موسسات خیریه زیادی راه اندازی شده اند که علاوه بر سیل عظیمی از کارهای بزرگ خود، این روند را در پیش گرفته اند تا از بودجه خود برای کمک به افراد بیشتری استفاده کنند.

تاج گل خیریه در اندازه ها و ابعاد مختلف توسط افراد ماهر تزیین می شود تا مناسب جشن های مختلف باشد. شما می توانید با خرید تاج گل خیریه و استند تسلیت از موسسه های خیریه قدمی خداپسندانه برای بهبودی هر چه بیشتر بیماران سرطانی بردارید.

نتیجه گیری

اولین چیزهایی که با شیمی درمانی به ذهن می رسد عوارض جانبی آن است. شیمی درمانی یک درمان دارویی است و هر دارویی عوارض خاص خود را دارد. عوارض جانبی شیمی درمانی می تواند زندگی روزمره بیماران سرطانی را تحت تاثیر قرار دهد و آن را پیچیده کند و میزان بروز آنها را کاهش دهد و در برخی موارد (بسیار به ندرت) باعث ایجاد انواع جدیدی از سرطان شود.