تغییر حس بویایی و چشایی در بیماران سرطانی

ما در این مقاله به چگونه تغییر حس بویایی و چشایی که  در بیماران سرطانی اتفاق می‌افتد و راهکارهای مناسب برای درمان آنها می پردازیم.

سرطان چیست؟

سرطان یک بیماری شایع در سراسر جهان است که تا به امروز، افراد زیادی درگیر خود کرده و به عنوان یک بیماری لاعلاج خود را نشان داده است. سرطان در ابتدا از سلول ها آغاز می‌شود. هنگامی که یکی از سلول های بدن در اثر عوامل مختلف دچار رشد غیر طبیعی سلول های  دیگر می‌شود بنابراین گسترش این سلول‌های بی رویه درنهایت منجر به تولید تومور می‌شود و آن قسمت بدن را از کار می اندازد و ممکن است به قسمت های دیگر بدن پیشرفت کند.

بروز بیماری سرطان در همه سنین مختلف وجود دارد ولی با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری سرطان زیاد تر می‌شود. امروزه ۱۳٪ درصد از مرگ و میر در جهان از عوامل سرطان است. عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی،مواد شیمیایی، پرتوها و ... در ابتلا به سرطان نقش دارند. روش های درمانی مختلفی برای مبارزه با بیماری سرطان وجود دارد که با توجه به میزان رشد سرطان متفاوت می‌باشد.

علائم سرطان

بیماری سرطان در ابتدا هیچ نشانه ای از خود  بروز نمی‌دهد. هنگامی که سلول های بی رویه در بدن رشد و پیشرفت کردند, علائم و نشانه های این بیماری ظاهر می‌شود. اکثر این نشان ها بین انواع بیماری های سرطانی یکسان هستند. بعضی از این علائم به طور کلی سیستم بدن را درگیر می‌کنند. برخی از علائم مثل کاهش وزن سریع، تب، خستگی مداوم و...در  اکثر بیماران سرطانی وجود دارد.

علت سرطان

علت های زیادی در به وجود آمدن سرطان نقش دارد. با پیشرفت علم پزشکی تعدادی ازاین عوامل شناخته شده و تعدادی از آنها هنوز شناخته نشده اند. فاکتورهای محیطی که شامل استعمال دخانیات، رژیم نامناسب، عفونت ها، مواد شیمیایی و...که می‌تواند موجب مرگ بیماران سرطانی شوند. 90 درصد این بیماران از طریق فاکتور های محیطی دچار سرطان می‌شوند.

10درصد دیگر  عامل وراثت سبب ایجاد سرطان می‌شود. الکل با داشتن ماده کارسینوژن،  احتمال سرطان کبد و دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد. سرطان های دهان،گلو،حنجره،مری،کبد همگی با نوشیدن الکل مرتبط هستند. قرار گرفتن  در معرض بعضی از مواد شیمیایی باعث ایجاد سرطان می‌شود. بعضی از هورمون ها که موجب القای تقسیم سلولی می‌شوند و در بروز سرطان نقش دارند.

درمان سرطان

درمان سرطان عبارت است از استفاده از جراحی، پرتودرمانی، داروها و سایر درمان ها برای درمان سرطان، کوچک کردن سرطان یا توقف پیشرفت سرطان.
بسیاری از درمان های سرطان وجود دارد. بسته به موقعیت خاص شما ممکن است یک درمان دریافت کنید یا ترکیبی از درمان ها را دریافت کنید. اگر درمان امکان پذیر نباشد ممکن است از درمان های شما برای کوچک کردن سرطان یا کند کردن رشد سرطان استفاده شود تا بتوانید تا حد امکان بدون علائم زندگی کنید.

درمان سرطان ممکن است به شرح زیر استفاده شود:

درمان اولیه. هدف از اولین درمان این است که سرطان را به طور کامل از بدن شما از بین برد از هرگونه درمان سرطان می توان به عنوان درمان اولیه استفاده کرد ، اما شایع ترین درمان اولیه سرطان برای شایع ترین انواع سرطان جراحی است. اگر سرطان شما به پرتودرمانی یا شیمی درمانی حساس است ممکن است یکی از این درمانها را به عنوان درمان اولیه خود دریافت کنید.درمان کمکی. هدف از درمان کمکی از بین بردن سلولهای سرطانی است.

هرگونه درمان سرطان می تواند به عنوان درمان کمکی مورد استفاده قرار گیرد. درمانهای کمکی رایج شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی و هورمون درمانی است.
درمان تسکینی. درمان های تسکینی ممکن است به تسکین عوارض جانبی درمان یا علائم و نشانه های ناشی از خود سرطان کمک کند. جراحی، اشعه، شیمی درمانی و هورمون درمانی همگی می توانند برای تسکین علائم مورد استفاده قرار گیرند. داروهای دیگر ممکن است علائمی مانند درد و تنگی نفس را تسکین دهند. این درمان را می توان همراه با درمان های دیگر انجام داد.

گزینه های درمان سرطان عبارتند از:

عمل جراحی. هدف از جراحی حذف سرطان یا تا آنجا که ممکن است کوچک کردن سرطان است.

شیمی درمانی- در زمان شیمی درمانی دکتر داروهایی را برای بیمار توصیه می کند تا بدین وسیله سلول های سرطانی از بین بروند.

پرتو درمانی- در روش پرتودرمانی از پرتوهای انرژی قوی مانند اشعه ایکس یا پروتون استفاده می شود که هدف از آن از بین بردن سلول های سرطانی است.

درمان اشعه می تواند از دستگاهی خارج از بدن شما (اشعه پرتو خارجی) باشد  یا می تواند در داخل بدن شما قرار گیرد (براکی تراپی).

پیوند مغز استخوان- مغز استخوان شما ماده ای درون استخوان های شماست که سلول های خونی را از سلول های بنیادی خون می سازد. پیوند مغز استخوان که به عنوان پیوند سلول بنیادی نیز شناخته می شود  می تواند از سلول های بنیادی مغز استخوان شما یا از اهداکننده استفاده کند.پیوند مغز استخوان به پزشک اجازه می دهد تا از دوزهای شیمی درمانی بیشتری برای درمان سرطان شما استفاده کند. 

ایمونوتراپی- ایمونوتراپی که به درمان بیولوژیکی نیز معروف است از سیستم ایمنی بدن شما برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. سرطان می تواند بدون کنترل در بدن شما زنده بماند زیرا سیستم ایمنی بدن شما آن را به عنوان یک فرد مزاحم تشخیص نمی دهد. ایمونوتراپی می تواند به سیستم ایمنی بدن شما کمک کند «سرطان» را ببیند و به آن حمله کند.

هورمون درمانی- برخی از انواع سرطان توسط هورمون های بدن شما تغذیه می شوند. به عنوان مثال می توان به سرطان سینه و سرطان پروستات اشاره کرد. حذف این هورمون ها از بدن یا جلوگیری از اثرات آنها ممکن است باعث توقف رشد سلول های سرطانی شود.

درمان دارویی هدف مند بر ناهنجاری های خاص درون سلول های سرطانی تمرکز می کند که به آنها امکان زنده ماندن می دهد

سرمازدگی- این درمان سلول های سرطانی را با سرما از بین می برد. در طی کریوآبلاسیون، یک سوزن نازک و شبیه به چوبدستی (کرایوپروپ) از طریق پوست شما و مستقیما در تومور سرطانی وارد می شود. به منظور انجماد بافت، یک گاز به داخل کریوپروم پمپ می شود. سپس بافت ذوب می شود. فرآیند انجماد و ذوب چندین بار در طول همان جلسه درمان تکرار می شود .

حس چشایی و حس شنوایی 

حس چشایی ارتباط  نزدیکی با حس بویایی دارد. برای اینکه مزه غذا را به طور کامل احساس کنیم به هر دو حس نیاز داریم. درکل حس بویایی با حس چشایی ارتباط مستقیمی دارد. حس چشایی و بویایی به کمک همدیگر طعم غذا را برایتان مشخص می‌کنند. از دست دادن حس چشایی در واقع از دست دادن حس بویایی است. حس بویایی ارتباط نزدیکی با حافظه دارد. حس بویایی براثر عواملی ممکن است گاهی به صورت موقت گاهی به صورت دائم ازبین برود. حس بویایی با افزایش سن  ضعیف تر می شود.

علل تغییر حس بویایی

آنوسمی یعنی به طور کامل حس بویایی را از دست دادن یا تشخیص ندادن هر گونه حس بو. پاروسمی یعنی به حس بویایی آسیب وارد شده است، بوی ناخوشایندی را دائم احساس می ‌ کنی درصورتی که بوی بدی وجود ندارد.هیپو سمی یعنی حس  بویایی  کاهش پیدا کرده است. کمتر طعم غذاها مشخص است.

تغییر حس بویایی و چشایی در بیماران سرطانی

همانطور که گفتیم حس بویایی و چشایی باهم ارتباط مستقیمی دارند. زمانی که این تغییر در بیماران سرطانی رخ می دهد که غذا در دهانشان مزه و طعم کمتری بدهد و یا یک غذا طعم تلخی بدهد. بنابراین، حس بویایی این افراد تغییر می‌کند یا ضعیف تر میشود. حتی  امکان دارد غذا هایی که  دارای بوی مطبوع و طعم خوش مزه ای هستند دیگر این حالت را نداشته باشند چون در حین درمان شیمیایی و پرتو درمانی تغییراتی در حس چشایی و بویایی این افراد اتفاق می‌افتد. اکثرا این مشکلات چشایی و بویایی  پس از پایان درمان، بهبود  می‌یابند. روش های درمان سرطان، مشکلات دندان و یا خود بیماری سرطان در تغییر حس بویایی و چشایی تاثیر دارد.

درمان حس بویایی و چشایی 

‌برای درمان حس بویایی و چشایی افراد سرطانی راه هایی وجود دارد که معرفی خواهیم کرد. این بیماران سرطانی که غذا برای آنها طعم دلپذیری نمی‌دهد و از غذا خوردن لذت نمی‌برند. بایستی در انتخاب غذا دقت کنند از غذاهایی که طعم نا  خوشایندی دارند، پرهیز کنند. مثلا خوردن گوشت قرمز برای این افراد طعم فلز یا تلخی می دهد سعی کنید گوشت بوقلمون جایگزین گوشت قرمز کنید. با طعم دار کردن گوشت بوقلمون از غذا خوردن لذت بیشتری ببرند.غذاهای این بیماران سرطانی را طعم دار کنید. شما می‌توانید با مواد طعم دار سالم مثل آب میوه ها، سس سالاد و... استفاده کنید تا گوشت مرغ و ماهی طعم بهتری بدهد.

طعم غذاها را شیرین تر کنید. غذاهایی که مزه شوری یا اسیدی دارند با استفاده از شیرین کننده های طبیعی به آنها طعم شیرینی بدهید.دندان و دهانتان را تمیز نگه دارید. تغییر  حس بویایی و چشایی بیشتر از مشکلات دهان و دندان است. برای رفع این مشکل، بهداشت را رعایت کنید از مسواک و نخ دندان استفاده کنید تا موقع غذا خوردن از طعم و مزه غذا لذت ببرید.از گیاهان معطر در غذا استفاده کنید. با اضافه کردن سبزیجات معطر مثل ریحان، پونه، رزماری و...غذاها را طعم دار کنید. همیشه مقداری سیر و پیاز به غذاها اضافه کنید.

ترکیبات مناسبی از غذاها برای بیماران سرطانی انتخاب کنید. سعی کنید در برنامه غذایی آنها حداقل دو سوم غذای گیاهی و یک سوم پروتئین حیوانی تشکیل شده باشد.مصرف بعضی از دمنوش های گیاهی پرخاصیت به افزایش حس چشایی و بویایی  در بیماران کمک می‌کند.نوشیدن آب و سایر مایعات می توانند غلظت عوامل سرطان زا بالقوه در بدن را کاهش بدهند.

روش پخت و پز غذا اهمیت فراوانی دارد. سرخ کردن و کباب کردن گوشت باعث بالا رفتن مواد شیمیایی می‌شود که خطر بیماری را افزایش می‌دهد. بنابراین از روش های ملایم یا بخارپز استفاده کنید و مقداری سبزی سالم و معطر به آن بیفزایید تا طعم بهتری بدهند. 

اهمیت تغذیه در بیماران سرطانی

در بیماران سرطانی ایمنی بدن ضعیف می‌شود یکی به دلیل خود بیماری سرطان و دیگری بخاطر روند شیمی درمانی، سیستم بدن این بیماران ضعیف شده. بنابراین در انتخاب درست و سالم مواد غذایی برای تغذیه در بیماران سرطانی اهمیت زیادی دارد. از سوی دیگر عوارض ناشی از شیمی درمانی بر روی دستگاه گوارش تاثیر گذار است.از این رو رژیم غذایی بیمار سرطانی بایستی زیر نظر پزشک متخصص تغذیه باشد. به طور کلی تغذیه سالم و مناسب بر همه جنبه های زندگی بیمار سرطانی تاثیر گذار است و موجب افزایش امید به زندگی در این بیماران میشود.

در طول روز از میان وعده ها ی غذایی در حجم کم و  دفعات زیاد برای این بیماران  توصیه می‌شود.
نوشیدن آب و خوردن مایعات در برنامه غذایی آنها باشد.
مصرف پلو با انواع حبوبات مثل عدس، لوبیا و...
در رژیم غذایی بیماران سرطانی بجای غلات تصفیه شده از غلات سبوس دار استفاده کنند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات رنگ روشن که رنگدانه های زیادی دارند اهمیت زیادی  در درمان سرطان دارد.
از غذاها ی پروتئین دار مثل شیر و تخم مرغ در برنامه غذایی این بیماران استفاده شود.
مصرف غذاها بیشتر به صورت بخارپز و آب پز، برای بیماران سرطانی باشد
بیماران سرطانی  بایستی روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش سبک و پیاده روی داشته باشند.

جمع بندی

امروزه موسسه خیریه برای حمایت از بیماران مبتلا به سرطان تاسیس شده است.این بیماران نیاز به حمایت مالی دارند تا بتوانند از روزهای زندگی خود لذت ببرند. متاسفانه هر روز شاهد مرگ عزیزان سرطانی هستیم که می توانیم به جای سفارش تاج گل های تسلیت و استندهای تسلیت، با حمایت مالی به آنها زندگی ببخشیم.