کاربرد نانو تکنولوژی در سرطان چیست؟

این روزها سرطان جز بیماری های با آمار مرگ و میر بالایی در جهان به شمار میرود و طیف گستردهای از مردم در سنین مختلف و با نژادهای گوناگون را گرفتار میسازد. از روش های معمول و رایج درمان سرطان که اکثراً از آن ها به عنوان روش انتخابی درمان در بیشتر نقاط جهان استفاده می شود میتوان شیمی درمانی و رادیو تراپی را نام برد. با وجود کاربرد گسترده این روش ها، معایب و عوارض بسیاری هم دارند که بیماران را تحت تأثیر قرار میدهند.

هدف دانش پزشکی نوین، به حداقل رساندن این مشکلات و عوارض ناخوشایند برای بیماران مبتلا به سرطان می باشد تا بتوانند دوره بیماری و درمان خود را با درد و آسیب کمتری طی کرده و به پایان برسانند.

در همین راستا، تعدادی از خیریه های سرطان به جمع آوری کمک های مردمی از سراسر نقاط جهان میپردازند تا در امر یاری رساندن و افزایش خدمت رسانی و کاهش محدودیت هایی که بیماران سرطانی با آنها رو به رو هستند پیش قدم شده و از این طریق بتوانند تعداد آگهی ها و استندهای ترحیم که پس از مرگ هر شخصی به دنبال سرطان بر پا می شوند را به حداقل برسانند.

معایب روش های درمان سرطان

از معایب روش های شایع درمان سرطان این است که در این روشها، هم سلولهای سالم و هم سرطانی تحت تأثیر دارو قرار گرفته و دستخوش تغییر میشوند که همین امر باعث میشود تا داروی کافی به سلولهای سرطانی نرسیده و دفع آن داروها نیز افزایش یابد؛ بدین ترتیب لازم است تا میزان تزریق دارو افزایش یابد که این امر از نظر اقتصادی و بسته به وضعیت عمومی و تحمل بیمار امکان پذیر نخواهد بود.

مکانیسم کاربرد نانوتکنولوژی در درمان سرطان ها

در دهه اخیر به دنبال تحقیقات و کسب اطلاعات بیشتر در مورد تومورها و انواع سرطان، روش جدیدی تحت عنوان نانوتکنولوژی برای درمان سرطان ها پیشنهاد شده است. نانوتکنولوژی یکی از راهکارهای مؤثر و کم خطرتر با مزایای بیشتری نسبت به شیمی درمانی و رادیو تراپی برای بیماران مبتلا می باشد که جزء درمان های نوین سرطان به شمار میرود.

در این روش داروهای ضد سرطان بر روی ذرات بسیار ریزی از ترکیبات مهندسی شده ( با اندازه ای در حد نانومتر ) قرار گرفته و به داخل جریان خون هدایت می شوند.

نکته جالب و کلیدی نحوه عملکرد این روش در اینجاست که مواد با رسیدن به مقیاس نانو، رفتار و ویژگی های متفاوتی را از خود بروز میدهند که پیش از این در آنها مشاهده نمیشد و خواص الکتریکی، نوری و ساختمانی منحصر به فردی از خود نشان می دهند که به نفع فرآیند درمانی مورد نظر ما در این روش عمل می کند.

ذرات نانو به گونه ای طراحی می شوند که بتوانند دوز بالاتری از دارو را با خود حمل کرده و به محل مورد نظر که گرفتار سرطان است برسانند. در واقع این ذرات تهدیدی برای سلول های سالم بدن به حساب نمی آیند و تنها بر سلول های سرطانی اثر کرده و آنها را از بین می برند.

این روش نوعی درمان هدفمند به حساب می آید که تنها سلول های هدف خود را مورد حمله قرار داده و به صورت انتخابی عمل می کند. با به کار بردن این روش بر روی تعدادی از بیماران، نتایج مثبت و رضایت بخشی به دست آمده که خود می تواند نوید بخش تحولات بزرگ علم پزشکی در زمینه درمان سرطان به شمار آید.

عملکرد نانو ذرات در روند دارو درمانی انواع سرطان

در کاربرد روش های رایج کنونی که با مقیاس گسترده ای در جهان انجام می شوند، داروهایی را که با هدف از بین بردن سلول های سرطانی منطقه مورد نظر وارد بدن می کنند، ممکن است در مسیر رسیدن به بافت سرطانی از میزان اثر گذاری شان کاسته شده و هنگامی که به محل مورد نظر رسیدند، دوزشان کمتر از میزان مورد تجویز باشد.

به همین دلیل است که دوره های شیمی درمانی و رادیو تراپی باید به طور مداوم برای مریض تکرار شوند تا در هر سری، تعداد بیشتری از سلول های سرطانی مورد حمله قرار گیرند و منهدم شوند.

در عوض اگر نانو ذرات به عنوان حمل کننده دارو به داخل جریان خون راه پیدا کنند، از آنجایی که کاری به سلولهای عادی بدن نداشته و انرژی و دوز داروی موجود خود را بر روی آنها صرف نمی کنند، در نتیجه به طور کامل به محل گرفتار سرطان رسیده و از تمام ظرفیت دارویی خود برای مبارزه و انهدام سلول های سرطانی استفاده می کنند.

این ذرات به گونه ای از داروهای مورد حمل حفاظت می کنند که در جریان رسیدن به منطقه سرطانی دستخوش تغییر نشده و هیچ گونه سمیت و عوارض جانبی در فرد تحت درمان ایجاد نمی کنند.

ذرات نانو با قابلیت عبور از موانع و سدهای زیستی موجود در بدن، دوز دارو را به طور تمام و کمال به منطقه مورد نظر می رسانند. همچنین مدت زمان حضور این ذرات در خون بیمار بیشتر از سایر روشهای درمانی سرطان میباشد.

لذا احتیاجی به مراجعه متوالی جهت دریافت دارو به صورت پی در پی نمی باشد. بدین صورت می توان تأثیر داروها بر درمان سرطان را به میزان قابل توجهی تقویت کرده و افزایش داد.

انواع راهبرد های هدف قرار دادن سلول های سرطانی

دو نوع رویکرد برای رساندن داروهای مورد نظر به توده های سرطانی توسط ذرات نانو وجود دارد که شامل راهبرد های فعال و غیر فعال می باشد.

هدف قرار دادن غیر فعال

این نوع هدف گیری می تواند با توجه به ویژگی و خواص تومورهای گوناگون با در نظر گرفتن شرایط محیط سلول های تومور، PH محیط، فعالیت آنزیمی، تغییرات دمایی و یا از طریق تحویل مستقیم دارو به محل بروز سرطان انجام شود.

عروق خونی در ناحیه اطراف تشکیل تومور، قابلیت نفوذ بیشتری نسبت به شرایط عادی دارند. این شرایط که تحت عنوان EPR یا افزایش نفوذ پذیری تومور شناخته می شود، باعث می شود تا نانو ذراتی که به این محل فرستاده شده اند به راحتی و با عبور ازدیواره عروق، خود را به سلول های سرطانی رسانده و شروع به از بین بردن آنها کنند.

هدف قرار دادن فعال

تفاوت این روش با هدف قرار دادن غیر فعال این است که در این روش، عوامل سلولی فعالی نظیر آنتی بادی ها، پپتیدها و نانو رباتها به مولکول های حمل کننده که همان نانو ذرات هستند چسبیده و به دنبال EPR به محل سرطان راه یافته و در آن جا مستقر میشوند.

با اتصال لیگاندهای متصل به نانو ذرات به گیرنده های قرار گرفته بر روی سطح آنتی ژن سلول های سرطانی، این ترکیب وارد سلول غیر طبیعی شده و شروع به تخریب و انهدام آن می کند. از انواع این گیرنده ها می توان به فولات، ترانسفرین و گالاکتوز آمین اشاره کرد.