پیوند مغز استخوان برای درمان سرطان خون

در این مقاله سعی نمودیم مطالبی در مورد سرطان خون و انواع روش های درمانی آن برای درمان سرطان خون تهیه و تدوین نماییم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید و هر اطلاعاتی که درباره پیوند مغز استخوان می خواهید کسب نمایید را به دست آورید.

پیوند مغز استخوان به تازگی در کشور ما رایج شده است و توسط متخصصان در این زمینه انجام می شود و پیشرفت قابل توجهی داشته است. پیوند مغز استخوان بیش تر برای درمان بیماری های خونی مثل سرطان خون استفاده می شود.

پیوند مغز استخوان چیست؟

در پیوند مغز استخوان، مغز استخوان ناسالم را درمان می کنند و در حقیقت جایگزینی مغز استخوان فرد مبتلا به سرطان خون با مغز استخوان سالم است. پیوند مغز استخوان به روش های مختلفی صورت می گیرد. 

روش‌های پیوند مغز استخوان:

پیوند مغز استخوان با روش های متفاوت و گوناگونی صورت می گیرد. در واقع تفاوت این روش ها در اهداکننده آن است که در ذیل به توضیح برخی از این روش ها می پردازیم.

پیوند مغز استخوان اتولوگ

در این روش اهداکننده خود بیمار است به این صورت که سلول های بنیادی پس از دریافت از بیمار به صورت منجمد شده و پس از درمان فشرده به بیمار داده می شود. این روش زمانی کاربرد دارد که بیما در اثر شیمی درمانی دچار صدمات جبران ناپذیری شده باشد. 

پیوند مغز استخوان آلوژنیک:

در این روش بیمار پیوند را از شخصی که نمونه ژنتیکی شبیهه با بیمار دارد، دریافت می کند. یعنی اهداکننده  از اقوام نزدیک بیمار مانند پدر، مادر، خواهر و برادر نیست یا فردی غریبه است که بافت پیوندی اش با بدن بیمار سازگاری دارد. احتمال درمان و برگشت فرد بیمار در روش آلوژنیگ نسبت به روش اتولوگ کم تر است.

پیوند مغز استخوان سینژنیک:

در این روش درمانی اهداکننده بافت پیوندی دوقلوی مشابه بیمار است. در این روش مغز استخوان بدن بیمار را از طریق داروهای ضد سرطان از بین برده و پس از این که مغز استخوان ناسالم بیمار از بین رفت، از فردی که دوقلوی مشابه بیمار است و شباهت بافتی زیادی با بیمار دارد، مغز استخوان سالم او را جایگزین با مغز استخوان ناسالم فرد بیمار می کنند.

پیوند خون بند ناف:

از این روش درمانی برای بیماران جوان و کم سن و سال استفاده می شود. پس از زایمان نوزاد سلول های بنیادی از بند ناف گرفته می شود. سلول های بنیادی تهیه شده تا زمانی که به آن ها نیاز باشد، شمارش و منجمد می شوند و تا زمان پیوند نگهداری می شوند.

اهدای سلول بنیادی در عمل پیوند مغز استخوان چگونه است؟

برداشت از مغز استخوان:

در این روش اهداکننده بیهوش می شود و تحت عمل جراحی انجام می شود و به همین دلیل اهداکننده هیچ گونه دردی را احساس نمی کند. مغز استخوان از پشت دو استخوان لگن برداشته می شود و مقدار برداشته شده مغز استخوان به وزن فرد دریافت کننده بستگی دارد.

لکوفرز:

در این روش برای افزایش سلول های بنیادی فرد اهداکننده، به او به مدت چند روز دارو تزریق می شود. در این روش سلول های بنیادی فرد اهدا کننده از طریق دستگاه مخصوصی مورد ارزیابی قرار می گیرد تا فقط سلول های بنیادی برداشته شود و گلبول های قرمز خون به بدن فرد اهداکننده وارد شود.

آیا پیوند مغز استخوان سبب بهبودی کامل فرد بیمار می شود؟ در بیماران مبتلا به تالاسمی و کسانی که به نقص سیستم ایمنی دچار هستند، بهبودی این اشخاص قطعی است ولی در بیماران مبتلا به سرطان خون، پیوند مغز استخوان تا ۸۰ درصد بهبود بخشیده است.

اقدامات لازم جهت پیوند مغز استخوان برای بیماران مبتلا به سرطان:
_قبل از انجام عمل پیوند مغز استخوان، تیم پیوند ارزیابی گسترده ای انجام می دهند.
_سایر روش های درمانی را مورد تحقیق و ارزیابی قرار می دهند.
_بیمار را مورد معاینه فیزیکی قرار می دهند و آزمایشات گوناگونی را انجام می دهند تا خون و سایر اعضای بدن بیمار مانند قلب، ریه، کلیه، کبد و ... را ارزیابی کنند.
_بیمار مبتلا به سرطان خون ده روز قبل از انجام عمل پیوند، به مرکز پیوند مراجعه می کند تا از طریق کاتری که در قفسه سینه وی جراحی شده است، فراورده ها و داروها از طریق آن به بیمار داده می شود.

هدف از پیوند مغز استخوان و کاربردهای آن:

از پیوند مغز استخوان برای درمان بسیاری از بیماری ها و سرطان ها استفاده می شود. زمانی که سلول های مغز استخوان بیمار در اثر شیمی درمانی زیاد دچار آسیب شده است، از پیوند مغز استخوان برای جایگزینی مغز استخوان ناسالم با سالم استفاده می شود.به این فرایند عملیات نجات نیز گفته می شود که در آن مغز استخوان غیر فعال را با سالم جایگزین می کنند تا از آسیب های بعدی بدن بیمار جلوگیری شود.

پیوند مغز استخوان برای درمان چه بیماری هایی مفید است؟

_لوسمیا
_کم خونی شدید اپلاستیک
_لنفوم ها
_مولتیپل میلوما
_اختلالات و بیماری های نقص ایمنی

تیم پیوند مغز استخوان:

تیم پیوند مغز استخوان به متخصصانی که در زمینه پیوند مغز استخوان برای درمان بیماران سرطانی همکاری می کنند گفته می شود.
_عرضه کنندگان خدمات و امکانات بهداشتی در زمینه های انکولوژی، خون، پیوند مغز استخوان که در زمینه های ذکر شده دارای تخصص و مهارت می باشند.
_هماهنگ کننده پرستار که مراقبت های لازم در مورد بیمار برای قبل و بعد از پیوند را سازماندهی می کند. 
_مددکاران اجتماعی که به خانواده فرد بیمار در زمینه ی محل اقامت و حمل و نقل، مسائل مالی و... کمک می کنند.
_متخصصان تغذیه افرادی هستند که به فرد بیمار در زمینه تغذیه قبل و بعد از انجام بافت پیوندی کمک می کنند.
_درمانگران فیزیکی: اشخاصی هستند که به فرد بیمار کمک می کنند تا بعد از انجام عمل پیوند، حرکت کند و استقامت داشته باشد. درنتیجه درمانگران سبب می شوند تا فرد بیمار بتواند مستقل باشد و نیاز به کمک کسی برای حرکت و راه رفتن و انجام کارهای خود نداشته باشد.
_تیم ارزیابی فرد بیمار که شامل داروسازان، روانشناسان، متخصصان پوست و گوش، درمانگران تنفسی و ... که بیمار را قبل از انجام عمل پیوند ارزیابی می کنند و حتی در صورت نیاز سایر مراقبت های درمانی را از بیمار می کنند.

مواردی که قبل از انجام عمل پیوند مغز استخوان بررسی می شود:

_سن و سابقه پزشکی فرد بیمار
_میزان تحمل و ظرفیت فرد بیمار نسبت به شیمی درمانی و سایر روش های درمانی
_خصوصیات فرد اهداکننده و میزان دسترسی وی
_میزان و عمق بیماری فرد درگیر
_انتظارات برای دوره بیماری و پیوند

عوارض پیوند مغز استخوان:

_بیمارانی که با روش آلوژنیک پیوند شده اند عوارضی مانند بروز بیماری های کبدی و گوارشی و ... وجود دارد. البته این عوارض در برخی از بیماران مشاهده می شود و برای تمامی بیماران صدق نمی کند ولی از عوارضات شایع که اکثر بیماران با آن مواجه می شوند، انسداد ورید کبدی است گاهی دریافت کنندگان پیوند مغز استخوان طول عمر طبیعی دارند و گاهی ۳ تا ۵ سال عمر می کنند‌.

خطر عفونت:

پس از پیوند مغز استخوان، حتی باکتری های موجود بر روی پوست و یا دستگاه گوارش فرد بیمار ایجاد عفونت می کنند. به همین دلیل پس از انجام عمل پیوند پزشکان برای پیشگیری از ایجاد عفونت در بدن بیمار داروهایی نظیر آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد قارچ، دهان شویه را تجویز می کنند. هم چنین بیمار باید برای پیشگیری از عفونت به صورت روزانه حمام رفته و پزشک متخصصش در زمینه مواد غذایی و چگونگی مصرف آن نیز راهنمایی هایی می کند تا از به وجود آمدن عفونت در بدن فرد بیمار جلوگیری شود.

خطر کم خونی:

کم خونی نیز یکی از عوارض دیگری است که ممکن است فرد بیمار پس از عمل پیوند دچار آن شود. بنابراین باید درصورت مشاهده هریک از علائم خستگی و لرزش و خارش و... به پزشک مراجعه نموده و در صورت نیاز به وی خون اهدا شود.

هزینه های پیوند مغز استخوان:

پیوند مغز استخوان هزینه ای ندارد و برای بیماران به صورت رایگان انجام می شود.

جمع بندی

بنابراین پیوند مغز استخوان برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری سرطان خون به کار برده می شود و روش های درمانی آن و میزان تاثیر آن در سلامت و بهبودی بیماری بستگی به بدن و خود فرد بیمار دارد.

در کشور ما بسیاری از خیریه ها برای کمک به بیماران سرطانی ایجاد شده است که به آن ها در زمینه های مالی کمک می کنند و حمایتشان می کنند تا به دلیل عدم توان مالی تسلیم بیماری سرطان نشود.خرید تاج گل خیریه میتواند کمکی به این بیماران باشد.