سیستوسکوپی چیست؟

سیستوسکوپی برای بررسی و درمان مشکلات مثانه و سیستم ادراری، شامل بی اختیاری و عدم کنترل ادرار، تکرر ادرار، ناتوانی در ادرار، احتباس ادراری، درد یا سوزش هنگام ادرار، وجود خون در ادرار و درد لگن به کار می رود. سیستوسکوپی از یک لوله باریک با یک چراغ و دوربین در انتهای آن، به نام سیستوسکوپ استفاده می کند.این ابزار در داخل مجرای ادراری و سپس در مثانه قرار می گیرد.

از یک سیستوسکوپ منعطف برای مشاهده داخل مثانه استفاده می شود. در صورتی که اورولوژیست نیاز به وارد کردن ابزارهای جراحی کوچک به درون مثانه داشته باشد، مثلا برای برداشتن بایوپسی یا انجام عملیات درمانی، از سیستوسکوپ سخت استفاده می شود.

عارضه هایی که ممکن است به کمک کولونوسکوپی شناسایی و بررسی شوند، عبارت اند از:

عفونت های سیستم ادراری، تنگی یا انسداد مجرای ادراری، مشکلات حالب، پلیپ، بزرگ شدن غده پروستات، سنگ مثانه و سرطان های سیستم ادراری.

سیستوسکوپی چیست؟

آزمایشات و عمل های جراحی مختلفی وجود دارند که برای تشخیص انواع بیماری یا برطرف کردن و درمان آن ها موثر هستند. یکی از این عمل های تشخیصی، سیستوسکوپی نام دارد که در در طول انجام آن مجاری ادرار و مثانه مورد آزمایش قرار می گیرند. معمولاً متخصص اورولوژی این کار را به انجام می‌رساند و تمامی لوله های خارج کننده جریان ادرار از بدن را مورد بررسی قرار می‌دهد.

این عمل به واسطه یک لوله بسیار باریک به انجام می رسد که در راس آن یک لنز وجود دارد. این لوله به مثانه هدایت شده و هر آنچه که لازم به بررسی است بدین وسیله قابل مشاهده می شود. برخی از مشکلات مرتبط با مجرای ادراری و مثانه به وسیله سیستوسکوپی قابل تشخیص، بررسی و درمان می باشند. برای آنکه بدانید سیستوسکوپی چیست؟ و مراحل آن به چه صورت است یا حتی عوارض و خطرات و نتایج آن به چه صورت می باشد بهتر است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

دلیل تجویز سیستوسکوپی چیست؟

معمولا برای بررسی:

• علت به وجود آمدن برخی نشانه ها
• تشخیص بیماری در افراد دارای شرایط خاص مثانه
• و درمان بیماری های مرتبط با مثانه

سیستوسکوپی چگونه انجام می شود؟

وجود خون در ادرار و یا حتی احساس بی اختیاری در کنترل ادرار، احساس سوزش هنگام دفع ادرار یا در مواردی که مثانه پرکار می شود، معمولاً این نوع آزمایش توسط پزشک معالج تجویز می گردد. خیلی از عفونت های مجاری ادرار نیز بدین وسیله قابل تشخیص می باشند .

برای تشخیص و معالجه بیماری هایی مثل سنگ مثانه، التهاب مثانه یا سرطان مثانه نیز از سیستوسکوپی کمک گرفته می شود.سیستوسکوپی حتی می تواند تنگ شدن مجرای ادرار در محلی که از غده پروستات می گذرد را نشان دهد تا اندازه پروستات مشخص گردد.ابزار های مختلفی به واسطه سیستوسکوپ وارد مثانه می شود و برای درمان موارد مختلفی مانند تومور کمک می‌ کنند.

سیستوسکوپی چه خطراتی دارد؟

• عفونت
• خون ریزی
• درد

در موارد بسیار نادری سیستوسکوپی ممکن است باعث عفونت در مجاری ادرار شود. استفاده از آنتی بیوتیک ها پس از انجام سیستوسکوپی و همچنین قبل از آن می ‌تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند که این داروها نیز باید توسط پزشک تجویز شوند.

البته فاکتورهای خطرسازی نیز وجود دارند که در چنین شرایطی سیستوسکوپی می تواند منجر به عفونت مجاری ادراری گردد. مثلاً افراد سیگاری یا دارای سن بالا، همچنین افرادی با آناتومی غیر طبیعی در مثانه یا مجرای ادراری ممکن است به چنین عفونتی دچار شوند.

اگر چه خونریزی شدید به ندرت برای افراد سیستوسکوپی شده اتفاق می‌افتد اما گاهاً کمی خون در ادرار مشاهده می‌شود که جای هیچ نگرانی ندارد.درد شکم یا احساس سوزش هنگام تخلیه ادرار نیز از علائم و خطرات متعادلی است که ممکن است پس از سیستوسکوپی برای افراد ایجاد شود که البته با گذشت زمان این مورد نیز کاهش پیدا خواهد کرد.

انواع مختلف سیستوسکوپی

 اگر بخواهیم به دو نوع سیستوسکوپی اشاره داشته باشیم ، می‌ توان به سیستوسکوپی انعطاف پذیر و یا سفت و سخت اشاره داشت، به این شورت که در نوع اول هیچگونه نیازی به بیهوش کردن شخص  نمی باشد و تنها توسط وسیله سیستوسکوپ باریک و خمیده ای می ‌توان برای درمان شخص اقدام نمود. این در حالی است که در نوع دوم این شیوه درمانی لازم می باشد تا  شخص تحت بیهوشی یا بی حسی موضعی قرار گیرد و از وسیله به نسبت پهن ‌تر که انعطاف‌ پذیر هم نبوده برای معاینه و بررسی مشکلات مثانه فرد بیمار مصرف شود. در ادامه توضیح بیشتری از این موضوع شرح خواهیم داد. 

دو نوع سیستوسکوپی وجود دارد:

سیستوسکوپی انعطاف پذیر

در سیستوسکوپی انعطاف پذیر از سیستوسکوپ نازک (حدود عرض یک مداد) و خمیده استفاده می شود، و در حین انجام آن نیازی به بیهوشی ندارد.

سیستوسکوپی سفت و سخت

در سیستوسکوپی سفت و سخت از سیستوسکوپ کمی پهن تر که خمیده نمی شود، استفاده می گردد، و تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی انجام می شود. اگر هدف از انجام سیستوسکوپی معاینه و بررسی مثانه باشد، ممکن است سیستوسکوپی انعطاف پذیر انجام شود اما اگر هدف درمان و بررسی مشکلات مثانه باشد سیستوسکوپی سفت و سخت انجام می شود.

مراحل انجام سیستوسکوپی

گاهی اوقات سیستوسکوپی در اتاق معاینه و با استفاده از بی حس کننده های موضعی به انجام می رسد که یک عمل سرپایی محسوب می‌شود اما در حالت دیگر کلینیک ها این عمل را به انجام رسانیده و قبل از شروع پروسه نیز به بیماران آرام بخش تزریق می کنند. البته این عمل نیز سرپایی محسوب می شود. گاهی اوقات نیز افراد با بیهوشی عمومی در شرایط آماده به عمل قرار میگیرند.طی یک سیستوسکوپی سرپایی و ساده چند پروسه مختصر به انجام می رسد که حدود ۱۵ دقیقه این عملیات را به طول می انجامد، البته انجام این عمل به واسطه بیهوشی ممکن است تا ۳۰ دقیقه نیز طول بکشد؛

• تخلیه نمودن مثانه

اول از همه از شما درخواست تخلیه مثانه می شود و پس از آن باید بر روی میز مخصوصی به پشت دراز بکشید. در نتیجه به حالتی قرار میگیرید که پاهایتان به کمک طناب هایی رو به بالا قرار می گیرند طوری که زانو هایتان خم شوند.

• انجام بیهوشی یا بی حسی موضعی

شاید نیاز به مسکن و بیهوشی باشد، شاید هم با یک بی هوشی عمومی بتوان کار را به انجام رسانید. اگر قرار به مسکن و بیهوشی باشد یک آرام بخش به شما داده می شود و سپس احساس خواب آلودگی و آرامش می کنید. در این شرایط، حین عمل سیستوسکوپی هوشیار خواهید بود اما اذیت نشده و دردی احساس نخواهید کرد.اما در شرایطی که از بیهوشی عمومی استفاده شود، به طور کامل هوشیاری شما از بین رفته و حین انجام سیستوسکوپی متوجه چیزی نخواهید شد.

• ورود سیستوسکوپ به بدن

سیستوسکوپ لوله ای است که توسط پزشک معالج وارد بدن شما می شود. حین انجام این کار از ژل بی حس کننده استفاده شده و بدین ترتیب، درد کاهش پیدا می‌کند. از باریک ترین سیستوسکوپ ها برای وارد شدن به مجاری ادرار از طریق نوک آلت تناسلی استفاده می‌شود اما برای وارد کردن تجهیزات و ابزار های جراحی به داخل مثانه معمولاً سیستوسکوپ های بزرگتری مورد استفاده قرار می گیرند که قابلیت نمونه برداری از بافت های درونی بدن را نیز دارند.

• معاینه به وسیله سیستوسکوپ

در این مرحله پزشک، مثانه و مجرای ادراری را معاینه می نماید. لنز موجود در سر ابتدایی سیستوسکوپ، بخش درونی مجاری و مثانه را بزرگ نموده و تصاویر لازم را بر روی صفحه نمایش نشان می دهد.

• استریل کردن مثانه با محلول مخصوص

پس از معاینه، مثانه با محلول استریل مخصوصی پر می شود و در این شرایط پزشک می تواند به جزئیات داخلی این اندام نگاه دقیق تری بیندازد‌. به همین دلیل است که پس از انجام سیستوسکوپی معمولاً افراد احساس پر بودن مثانه داشته و اقدام به تخلیه آن می نمایند .

• نمونه برداری کردن از بافت مثانه

در صورت نیاز، پزشک می تواند نمونه برداری از بافت داخلی مثانه را به انجام رسانیده و آزمایش‌های لازم را نیز در همین حین بگیرد.

عوارض سیستوسکوپی چیست؟

همه افراد درگیر عوارض سیستوسکوپی نمی‌شوند اما در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کرد و بدون معطلی با او مشورت نمود، این عوارض عبارتند از:

• عدم تخلیه ادرار
• مشاهده لخته های خون سنگین در ادرار
• حالت تهوع و درد شدید در ناحیه شکم
• تب بالای ۳۸.۵ درجه سانتی گراد
• احساس تب و لرز
• احساس سوزش شدید هنگام تخلیه ادرار

نتایج سیستوسکوپی

معمولا بلافاصله بعد از انجام آزمایش سیستوسکوپی نتیجه اعلام می‌شود اما در صورتیکه آزمایشات و تست های بیشتری مثل تست بیوپسی برای سرطان مثانه از شما گرفته شده باشد، باید تا زمان دریافت نتیجه آزمایشات نیز صبر کنید.

سیستوسکوپی در زنان به چه صورت است؟

سیستوسکوپی برای زنان و مردان تفاوت قابل توجهی با یکدیگر ندارد. در سیستوسکوپی زنان، از طریق دهانه واژن سیستوسکوپ وارد مجاری ادرار شده و بدین وسیله پزشک می تواند معاینه انجام داده و بررسی‌های لازم را صورت پذیرد. بیماری هایی مثل عفونت در مجرای ادراری یا وجود خون در ادرار به همین ترتیب قابل تشخیص هستند.تومور های کوچک موجود در مثانه نیز بدین وسیله قابل شناسایی و حذف هستند.

در حالت کلی بیماری هایی مثل سرطان مثانه یا التهاب و وجود سنگ در این اندام نیاز به سیستوسکوپی دارد.بانوانی که سیستوسکوپی انجام داده‌اند می‌توانند برای تسکین درد، یک تکه پارچه تمیز و مرطوب را گرم نموده و روی ناحیه بیرونی مجرای ادراری قرار دهند یا در صورت موافقت پزشک، دوش آب گرم هم می توانند بگیرند. نوشیدن آب به مقدار کافی برای تخلیه مثانه به صورت مکرر نیز می تواند در کاهش درد موثر باشد.

 چه پارامترهایی بر روی قیمت سیستوسکوپی  تاثیرگذار است؟

همانند سایر فرآیند های پزشکی،نمی توان  برای هزینه سیستوسکوپی  یک عدد ثابت اعلام کرد و شرایط مختلفی نظیر وضعیت کلی بیمار، میزان تخصصص پزشک، شرایط و تجهیزات و امکانات مرکز سیستوسکوپی  می تواند این هزینه را متغیر سازد. نکته قابل ذکر آن است که برای انجام سیستوسکوپی  قبل از هرکاری نیاز هست که مرکزی مجهز و یک متخصص کاربلد را پیدا نمایید و هزینه موردی است که باید در اولویت های بعدی بررسی قرار بگیرد تا بدین صورت از عوارض احتمالی بعد از عمل در امان باشید به سرعت بتوانید روال عادی زندگی خود را در پیش بگیرید.

توصیه های بعد از انجام سیستوسکوپی

در واقع سیستوسکوپی یک روش تشخیصی سرپایی می باشد و شما همان روز به خانه می روید. اگر بعد از سیستوسکوپی کمی سوزش درد مجاری و یا خون در ادرار داشته باشید طبیعی است و ممکن است با احساس پر بودن مثانه تکرر انسداد همراه باشد . اندکی سوزش در طول مجرا یا هنگام دفع ادرار تا چند روز بعد از سیستوسکوپی ادامه خواهد داشت . سایر علائم می بایست در طی چند روز بهبود یابد در غیر اینصورت با پزشک خود تماس بگیرید

بعد از انجام سیستوسکوپی، سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف طبیعی است و با مصرف مایعات از بین خواهد رفت.تو صیه می شود یک نفر همراه داشته باشید.بعد از سیستوسکوپی موقتا ممکن است تخلیه ادرار مشکل و با سوزش همراه باشد و لذا توصیه مشود بعد از تخلیه مثانه محل را ترک کنید.

بعد از سیستوسکوپی، مواردی چون سوزش ادرار، خون در ادرار و درد خفیف، طبیعی می باشد  و با مصرف مایعات از بین می رود. لازم به ذکر است تا زمانی که  سوزش ادرار ادامه دارد، فرد از مصرف غذاهای محرک مثانه پیشگیری نماید.

استفاده از لگن آب گرم، گذاشتن حوله مرطوب گرم در روی مجرا و قسمت خارجی دستگاه تناسلی و گرفتن و نیز دوش آب گرم نیز در روند کاهش درد و عوارش بعد آن تاثیر به سزایی دارد.

لازم به ذکر است  به دلیل دستکاری سیستم ادراری و شلی عضلات ناشی از تزریق داروهای بی حسی ممکن است فرد با اختلال در دفع ادرار مواجه شود و یا حتی دچار احتباس ادراری گردد.

همچنین گاها ممکن است  در مواردی انجام سیستوسکوپی موجب  عفونت مجاری ادراری و یا حتی عفونت بیضه ها گردد. در صورت تب و لرز و یا ادامه مشکلات بالا و یا عدم رفع خونریزی و سوزش ادرار، پس از ۲ تا ۳ روز  به پزشک مراجعه نمایید.

 سیستوسکوپی در بارداری

سیستوسکوپی انعطاف پذیر تحت بی حسی موضعی آزمایشی در در بارداری محسوب می شود . TUR تومور مثانه تحت بیهوشی منطقه ای یا عمومی می تواند در هر زمان از بارداری صورت گیرد. اما در کل سیستوکوپی برای زنان باردار  انتخاب خوبی نمی باشد. اگر فکر می کنید در این مدت به التهاب مثانه مبتلا شده اید، باید از پزشک یا داروساز خود بخواهید که محصول مناسب تری را برای شما معرفی کنند.چنانچه باردار هستید یا فکر می کنید باردار می اشید، به پزشک خود اطلاع دهید.

آماده شدن برای آزمایش سیستوسکوپی

قبل از اقدام به آزمایش سیستوسکوپی باید موارد زیر را به پزشک خود اطلاع بدهید:

• در صورتی که به هر نوع دارو از جمله داروهای بیهوشی حساسیت دارید.
• در صورتی که مشکلات خونریزی دارید یا داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و وارفارین (کومادین) مصرف می‌کنید.
• در صورتی که باردار هستید یا احتمال می‌دهید که باردار باشید.
• بیهوشی مورد استفاده برای این آزمایش می‌تواند از نوع بی‌حسی موضعی، بی‌حسی نخاعی و یا بیهوشی عمومی باشد. بنابراین از پزشک خود بپرسید که کدام روش برای شما بهتر است.
• دستورات پزشک در مورد زمان توقف غذا خوردن و نوشیدن مایعات را به طور دقیق رعایت کنید. زیرا در غیر این صورت ممکن است نوبت آزمایش سیستوسکوپی شما لغو شود.
• اگر پزشک داروی خاصی را برای روز آزمایش شما تجویز کرده است، آن را فقط همراه با یک جرعه آب بخورید. مثانه خود را قبل از شروع آزمایش خالی کنید.
• ممکن است برای جلوگیری از عفونت مجرای ادرار که می‌تواند به علت این آزمایش در شما به وجود بیاید، یک داروی مناسب به شما داده شود.

سخن پایانی

سیستوسکوپی در زنان و مردان تفاوت خاصی با یکدیگر ندارد، هر فرد برای انجام این عمل باید آمادگی های لازمه را اتخاذ کند، مثلاً:

• مصرف آنتی بیوتیک طبق نظر پزشک برای از بین بردن عفونت ها و قارچ ها قبل از انجام سیستوسکوپی
•  پر نگه داشتن مثانه قبل از اعلام تخلیه طبق نظر پزشک ( شاید پزشک بخواهد از شما آزمایش ادرار بگیرد)
• و در نهایت آماده بودن برای بیهوشی
• سعی کنید پس از انجام این آزمایش رانندگی نکنید چرا که عوارض بیهوشی ممکن است برایتان مشکل ساز شود.

 با مطالعه این مقاله و کسب اطلاعات از مراحل انجام این عمل و عوارض و خطرات آن، با خیال راحت می توانید آن را پشت سر گذاشته و مراحل درمانی لازم را طبق نظر پزشک دنبال کنید. شما می توانید با کمک به موسسه های خیریه در تسریع بهبودی بیماران سرطانی نقشی داشته باشید. این همیاری می تواند از طریق اجاره استند تسلیت و تاج گل صورت گیرد.