حمله ام اس چگونه است؟

بیماری ام اس یک بیماری التهابی پیش رونده است که در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می کند. این اختلال به این صورت است که سیستم ایمنی بدن به سلول های عصبی حمله می کند؛ چون فکر می کند آن ها بیگانه هستند. حمله آن ها پوشش سلول های عصبی موجود در مغز و نخاع را که میلین نام دارند تخریب می کند. درنتیجه پیام های عصبی از مغز به عضلات و برعکس از عضلات به مغز به درستی انتقال نمی یابد و فرد بیمار دچار مشکل در عملکرد اعضای بدن می شود.

این آسیب‌ به پوشش نورون ها (سلول های عصبی) است که توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول برقراری ارتباط هستند را مختل می کند و باعث به وجود آمدن علائم بیماری ام اس در بدن بیمار می شود.

بیماری ام اس چیست؟

بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی با عملکردی اشتباه، به سلول های عصبی ای که پیام را از مغز به عضلات منتقل می کنند، حمله می‌کند و پوشش دور اعصاب (میلین) را تخریب می کند. بیماری ام اس، پیش رونده است و نواحی تخریب شده اعصاب مرکزی (مغز و نخاع)، به صورت پلاک‌هایی در اندازه‌ها و تعداد مختلف خود را در بررسی MRI نشان می دهند.

از بین رفتن پوشش های میلین‌ باعث می‌شود اعصابی که مسئولیت انتقال پیام‌ها را بر عهده دارند، به درستی وظیفه خود را انجام ندهند و پیام ها را منتقل نکنند؛ بنابراین مغز کنترل خود را بر روی حرکت عضلات به طور کامل یا ناقص از دست می‌دهد و ممکن است نتواند عضلات را حرکت دهد و یا این کار را ناقص انجام می دهد.

چه عواملی ابتلا به ام اس را افزایش می دهد؟

به طور قطع نمی توان گفت که دلیل ابتلای افراد به بیماری ام اس چیست اما عواملی هستند که می توانند ریسک ابتلا به این بیماری را بالا ببرند.

عامل سن: این بیماری بیشتر در بین جوانان بین 20 تا 40 سال مشاهده می شود.

جنسیت: زنان بیشتر از مردان درخطر ابتلا به این بیماری هستند.

عفونت های قبلی موجود در بدن

کمبود ویتامین D

عوامل جغرافیایی: برای مثال افراد در نزدیکی خط استوا کمتر به این بیماری دچار می شوند که شاید دلیل آن هم تابش خورشید و ویتامین دی دریافتی از آن باشد.

نژاد

ابتلای به بیماری‌های خود ایمنی دیگر

ژنتیک: البته این عامل به طور کامل اثبات نشده است.

استرس: مهم ترین عامل سطح بالای اضطراب و تنش در زندگی افراد است.

حمله ام اس چگونه است؟

بیماری ام اس در شرایط ابتدایی نشانه ها و علائمی را از خود نشان می دهد که بیمار را درگیر مشکلاتی می کند. این علائم در شرایط عود و پیشرفت بیماری هم خود را نمایان می کنند و ممکن است پس از مدتی از بین برود و یا به طور پیوسته با بیمار همراه باشد.

مشکلات بینایی

مشکلات بینایی از اولین و شایع ترین علائم بیماری ام اس محسوب می شود؛ که در آن سیستم ایمنی بدن به اعصاب چشم ها و بینایی حمله کرده و آن را تخریب می کند. این التهاب در بینایی به صورت دوبینی، تاری دید، دید مه آلود، درد در چشم ها مخصوصاً به هنگام چرخاندن آن ها و در آخر نابینایی خود را نشان می دهد. این مشکلات ممکن است به یک باره رخ ندهد و به تدریج بیمار را متوجه مشکلات جدی خود کند. عموماً این اختلالات یک طرفه بوده و در یک چشم به وجود می آید.

مشکل در عدم تعادل و سرگیجه

یکی دیگر از علائم شایع ام اس، سرگیجه و در ادامه آن عدم تعادل است. سرگیجه ام اس به این صورت است که فرد در حالت ایستاده دچار سبکی سر، چرخش محیط اطراف دور سرش و اختلال در تعادل می گردد. سرگیجه ناشی از تخریب بافت های عصبی در رساندن اطلاعات بینایی و شناخت محیط است. سرگیجه ممکن است باعث اختلال در هماهنگی پاهای بیمار و سخت شدن حرکت او گردد و در نتیجه فعالیت های روزانه او کاهش می یابد.

از طرف دیگر سرگیجه می تواند ناشی از التهاب گوش میانی باشد که باید توسط متخصص بررسی گردد. سرگیجه های ناشی از بیماری ام اس عموماً با دارو رفع می گردند.

گزگز کردن یا بی حسی اعضای بدن

در بیماری ام اس سیستم ایمنی بدن به اعصاب مرکزی مغز و نخاع حمله می کند و باعث می شود پیام هایی که از مغز به اندام ها منتقل می شوند یا اصلاً به مقصد نرسند که باعث بی حسی آن عضو می شود؛ یا به صورت نادرست به عضو مربوطه برسند و عملکرد آن را از حالت طبیعی خارج کنند.

بی حسی و احساس گزگز که در اصطلاح عامه به آن سوزن سوزن شدن هم گفته می شود، یکی از شایع ترین علائم هشدار دهنده ام اس است. این علائم ممکن است به صورت نشانه های اولیه یا در حملات عود ام اس خود را نشان دهند، بیشترین اندامی که در این موارد درگیر می شوند دست ها، پاها، صورت و انگشتان دست هستند.

اسپاسم یا درد عضلات

از علائم بیماری ام اس می توان به درد و اسپاسم عضلانی نیز اشاره کرد. درد مزمن و گرفتگی عضلات به صورت غیرارادی، اغلب ممکن است در قسمت های تحتانی مانند پاها و کمر و همچنین پشت بیمار به وجود بیاید. این اختلالات باعث سفتی عضلات و همچنین حرکات غیرقابل کنترل و دردناک اندام‌ها می شود و راه رفتن را برای بیمار دشوار می کند. طبق تحقیقات انجام شده بیش از نصف بیماران ام اس به این عارضه دچار هستند و از گرفتگی عضلات خود رنج می برند.

خستگی و ضعف عضلات

حدود 80 درصد از بیماران مبتلا به ام اس در مراحل ابتدایی و حتی به صورت دائمی، خستگی و ضعف در اندام ها را تجربه می کنند. این خستگی ناشی از حمله به عصب های ستون فقرات و تخریب میلین های این ناحیه می باشد. خستگی های ناشی از ام اس بدون دلیل خود را نشان می دهند و عموماً چند هفته ای همراه بیمار خواهند بود.

اختلال در عملکرد سیستم گوارشی و مثانه

برخی از مبتلایان به بیماری ام اس درگیر نشانه هایی مانند تکرر ادرار، عدم توانایی در کنترل ادرار، احساس شدید دفع ادرار و عفونت های ادراری هستند. مشکل در بلع مواد غذایی، یبوست، اسهال و یا مشکلات روده ای از علائم دیگر حائز اهمیت این بیماری هستند. البته این علائم گوارشی و مشکلات ادراری قابل کنترل هستند و با مصرف دارو بهبود می یابند.

علائم و اختلالات جنسی

برخی از بیماران دچار مشکلات جنسی می شوند. این مشکلات را می توان به صورت اختلال در برانگیختگی جنسی، کمبود تمایل به ایجاد رابطه یا خستگی در زمان شروع رابطه برشمرد. این علائم شیوع زیادی ندارند و اکثر بیماران ام اس به زندگی جنسی خود ادامه می دهند و به راحتی صاحب فرزند می شوند. در صورت وجود مشکل هم به کمک متخصصین این امر قابل کنترل است.

 مشکلات شناختی و حافظه

نیمی از بیماران مبتلا به ام اس دچار مشکل در عملکرد شناختی خود هستند این مشکل ناشی از آسیب دیدن اعصاب مرکزی می باشد این اختلالات به صورت های زیر خود را نشان می دهند.

مشکل در حافظه و به خاطر سپردن

مشکل در زبان و صحبت کردن، عدم هماهنگی بین کلمات و کاهش سرعت در حرف زدن

مشکل در تمرکز

کاهش و اختلال توجه

اختلال در سازماندهی اطلاعات مغز

مشکل در استدلال و حل مسئله

کلافگی و پریشانی

اختلال در سلامت عاطفی

اختلال در سلامت عاطفی را نمی توان مستقیماً از علائم و حملات بیماری ام اس برشمرد. این مشکل از تبعاتی است که به دنبال تشخیص بیماری ام اس به وجود می آید. فرد بیمار ممکن است بعد از مواجه شدن با بیماری خود، دچار افسردگی، گوشه گیری و ترس از طرد شدن توسط نزدیکان خود شود و این مسئله بیمار را به سمت تغییرات شدید خلق و خو، تحریک پذیری، بی حالی و درنهایت مشکل در برقراری ارتباط متقابل با خانواده خود سوق می دهد. همه این عوامل سلامت عاطفی و احساسی فرد را تهدید می کنند.

در این شرایط خانواده بیمار باید با شناخت صحیح از بیماری و شیوه های درست رفتار با بیمار به خصوص در شرایط اولیه تشخیص بیماری او را حمایت و پشتیبانی کنند.

کلام آخر

بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری خود ایمنی پیش رونده است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های عصبی اعضای بدن حمله می کنند و باعث تخریب پوشش چربی نورون ها (میلین) می شوند. درنتیجه این حمله، انتقال پیام از مغز به اندام های بدن و برعکس با مشکل مواجه می شود و اندام های مربوطه در احساس حرکت و مسئولیت خود دچار اختلال می شود. برای مثال از بین رفتن پوشش بافت عصبی بینایی باعث تاری دید و دوبینی می شود.

بیماری ام اس علائم و نشانه های مختلفی دارد که با مشورت با پزشکان متخصص و استفاده صحیح و روتین از داروهای مناسب می توان آن ها را کنترل و مدیریت کرد.