ارتباط خطر ابتلا به سرطان معده و نمک چیست؟

در میان علل مختلف مرگ و میر در کشور ما، سرطان عامل سوم می باشد که در بین انواع سرطان های شایع، سرطان معده رتبه سوم را به خود اختصاص می دهد. سرطان معده یک بیماری چند عاملی است که در نتیجه تداوم آسیب های ناشی از مواجهه مداوم با عوامل سرطان زا ایجاد می شود. سرطان معده می تواند در موارد شدید که در شناسایی سرطان تاخیر وجود داشته و بیماری در مراحل اولیه شناسایی نشود، منجر به وخیم شدن شرایط بیمار و مرگ او گردد.

تحقیق و بررسی هایی که در زمینه عوامل موثر در ابتلا به سرطان صورت گرفته است نشان می دهند که یکی از علل برجسته ابتلا به سرطان معده، مصرف بی رویه نمک در غذاها می باشد که این موضوع توسط محققان بسیاری و همچنین سازمان بهداشت جهانی صریحا بیان شده است.

علل بروز سرطان معده

سرطان معده می تواند به دلایل مختلفی بروز کند که از میان آن ها می توان به عادت های نادرست غذایی، غذاهای بسیار شور مثل آجیل های شور، نمک بیش از حد، عفونت با باکتری هلیکو باکتر پیلوری، غذا ها و گوشت های نمک سود شده، تنقلات شور یا ترش، استعمال سیگار و دخانیات، مصرف الکل، سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان معده، ماده نیترات موجود در مواد غذایی و سایر عوامل آسیب زا اشاره کرد.

مصرف نمک و شیوع سرطان معده

تحقیقات انجام گرفته در زمینه ارتباط ابتلا به سرطان معده و مصرف نمک نشان داده اند که میزان 24 درصد از موارد ابتلا با مصرف روزانه بیش از 6 گرم نمک ارتباط معناداری را نشان می دهد. گفته می شود که ابتلا به سرطان معده در مردان بیشتر از زنان مشاهده می شود که این میزان در مردان 31 درصد و زنان 12 درصد می باشد.

مصرف نمک در کشور ما به میزان ۱۰ تا ۱۵ گرم درروز یعنی ۲ تا ۳ برابر مقدار توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت برآورد شده است. مصرف بیش از اندازه نمک علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به سرطان معده می تواند مشکلات دیگری از جمله پوکی استخوان، فشارخون بالا و به دنبال آن نارسایی های کلیوی و بیماری های قلبی عروقی برای انسان ایجاد کند که به همین دلیل، نمک را به عنوان سمی برای سلامتی بدن انسان می شناسند.

بر اساس آخرین آمارهای موجود، سالانه 870 هزار مورد جدید سرطان معده گزارش می‌شود که در حدود 10% آن ها، موارد جدید ابتلا به سرطان ها را در بر می گیرد. میزان کشندگی سرطان معده درصد بالایی می باشد و بیش از 628 هزار مورد و معادل 12% کل مرگ و میرها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان را شامل می شود.

اگر چه به طور کلی میزان بروز سرطان معده در جهان به خصوص در کشورهای غربی، چین و سایر کشورهای شرق آسیا در دهه های گذشته کاهش داشته است، اما در سایر کشورها این روند رو به افول مشاهده نمی شود؛ بلکه در این کشورها سن بروز سرطان معده کاهش نیز یافته است که نشان دهنده جدی بودن این مسئله در این مناطق می باشد.

آیا نمک تنها در غذاهای شور یافت می شود؟

وقتی از مصرف نمک به میزان زیاد صحبت می کنیم، منظورمان تنها نمک سفید سر سفره غذا نیست، بلکه درصد بالایی از نمک دریافتی ما از نمک پنهانی که در مواد غذایی وجود دارد یافت می شود.

یکی از منابع دریافت نمک از غذاهای مورد استفاده ما نان می باشد که جز جدایی ناپذیر وعده های غذایی، خصوصا در میان مردم ما می باشد. کاهش مصرف نمک در جامعه به عنوان یک راهکار اساسی با هزینه اثر بخشی بالا جهت پیشگیری از همه گیری بیماری های قلبی عروقی در کشورهای صنعتی و در حال توسعه شناخته شده است.

برای کاهش دریافت نمک از این طریق بهتر است میزان نمک در نان مصرفی که مهمترین منبع نمک دریافتی مردم است کاهش یافته و فرهنگ سازی برای کاهش نمک مصرفی درحین طبخ غذا انجام شود.

همچنین حذف نمکدان از سر سفره ها ، عدم استفاده از تنقلات شور و در کنار آن ها جلوگیری از تبلیغات محصولات غذایی تهدید کننده سلامت می توانند راهکارهای مناسبی برای کنترل و کاهش مصرف نمک در بین افراد و خانواده ها باشند.

سبب شناسی ارتباط بین مصرف نمک و ابتلا به سرطان معده

تحقیقات بسیاری به بررسی دلیل بروز این عارضه در صورت مصرف نمک زیاد پرداخته اند که نتایج حاصل از آن ها ارتباط بین مصرف زیاد نمک و عفونت های هلیکو باکتر پیلوری را نشان داده اند که به عنوان عامل ایجاد صدمه در سلول های مخاط معده، افزایش ترشح اسیدها و آنزیم های معده ای و سرطان معده شناخته شده اند.

ارتباط میان مصرف نمک و عفونت هلیکو باکتر پیلوری، یک مکانیسم بسیار مهم در بروز سرطان معده توسط دریافت نمک بالا می باشد که اگر این دو عامل به طور همزمان اتفاق بیفتند، احتمال ایجاد این سرطان به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. نمک نه تنها شانس ابتلا به عفونت هلیکو باکتر پیلوری را افزایش می دهد، بلکه در افزایش التهاب ناشی از این عفونت نیز سهم بسزایی دارد.

با توجه به وجود تفاوت های نژادی و جغرافیایی قابل توجه موجود در احتمال بروز سرطان معده در نواحی مختلف، می توان این گونه نتیجه گرفت که خطر این سرطان به میزان بالایی به عوامل محیطی گوناگون از جمله عادات غذایی، عوامل مربوط به رژیم های غذایی افراد و همچنین عفونت ناشی از هلیکو باکتر پیلوری بستگی دارد و به شدت تحت تاثیر آن ها قرار می گیرد. 

بررسی ها نشان داده اند که کاهش مصرف نمک در حین مراحل آماده سازی و پخت غذا، استفاده کمتر از روش های مبتنی بر نمک و به جای آن ها استفاده از یخچال و روش های مدرن نگهداری مواد غذایی از جمله عوامل کاهش ابتلا به سرطان های معده بوده اند.

گر چه مکانیسم دقیق چگونگی تاثیر نمک در بروز سرطان معده به درستی شناسایی نشده است، اما با این حال گفته می شود که دریافت مقادیر زیاد نمک باعث تحریک و آسیب لایه های موکوسی معده شده و با ایجاد التهاب و تحلیل مخاط معده، منجر به افزایش ساخت DNA و تکثیر سلولی در این لایه ها می شود که می تواند زمینه ساز بروز سرطان در معده شخص شود.