IMRT چیست و چگونه به درمان سرطان کمک می کند؟

سرطان یک بیماری است که در آن بعضی سلول های بدن رشد غیر منطقی دارند. به جهت پیشگیری از رشد و تقسیم بندی بیشتر سلول های سرطانی، درمان سرطان صورت می پذیرد‌. همچنین با درمان سرطان از درگیر شدن سلول های سالم بدن به سرطان جلوگیری می شود.برای درمان سرطان روش های متفاوتی همچون جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

پرتو درمانی یک روش به روز است که امروزه در کشورهای مختلف از جمله ایران مورد استفاده قرار گرفته است.یکی از روش های پرتو درمانی، پرتو درمانی با روش IMRT است. پزشکان در این روش با توجه به کم کردن اثر اشعه بر سلول های سالم، سعی بر از بین بردن سلول های سرطانی می کنند.

IMRT چیست؟

در سال ۱۹۸۰ میلادی روش رادیوتراپی پیشرفته توسط  پروفسور استیو معرفی شد. پروفسور با استفاده از علم ریاضیات، توانست مقدار اشعه لازم برای پرتو درمانی را به دست آورد.در روش پرتو درمانی IMRT اشعه ای همانند تومور به محل سرطانی می تابد و همچنین شدت اشعه متغیر است. در درمان سرطان با IMRT سعی می شود تا حد امکان به سلول های طبیعی که هول تومور سرطانی قرار دارند، آسیبی نرسد.

 IMRT مخفف کلمه ی Intensity-Modulated radiation therapy است.درمان به کمک IMRT را پرتو درمانی با شدت متغیر نیز می شناسند. دستگاه های رادیوتراپی لازم است تا با اسکنرهای دقیق تجهیز شوند. با استفاده از اسکنرها می توان مکان تومور سرطانی را به دقت ارزیابی کرد. اسکنرها همچنین بافت های سالم کناری غده سرطانی را تشخیص داده و مانع از آسیب رسیدن به آن ها می شوند.

IMRT چگونه به درمان سرطان کمک می کند؟

رادیوتراپی با استفاده از IMRT سبب اختلال در DNA سلول می شود. این اختلال مانع از پیشرفت و تقسیم بندی بافت های سرطانی خواهد شد. در نتیجه تومور کم کم از بین می رود و به پیشرفتش در اندام سرطانی ادامه نمی دهد.درمان به کمک IMRT از جمله روش های به روز و با دقت بالا در درمان سرطان است. میزان دوز دقیقی از پرتو را به تومور می تابانند. این عمل توسط شتاب دهنده ها صورت می گیرد.

 همچنین می‌توانند به قسمت های مختلف در داخل بدن دوزهای متفاوتی را اعمال کنند.اساس کار این روش، درمان عکس و توزیع اشعه ی غیر یکنواخت است. در نتیجه پخش دوز مناسب به سمت تومور طبق همین اساس صورت می گیرد. طبق درمان معکوس ابتدا به تنظیم شدت اشعه تابشی به تومور و سلول های اطراف آن پرداخته می شود. سپس همین مقدار با استفاده از روش IMRT با تومور معادل شده و با شدت های مختلف به آن اعمال می شود.

کاهش عوارض درمان سرطان با روش IMRT

 در سرطان افراد بسیار ضعیف می شوند پس از انتخاب روش درمانی که مانع رسیدن بیشتر آسیب به افراد شود بسیار مهم است. درد درمان سرطان با روش IMRT اشعه بر سطح یا داخل تومور اعمال شده و اساساً از رسیدن آسیب به بافت های سالم کناری تومور جلوگیری می شود.

تفاوت درمان با IMRT و اسکن های سه بعدی

در این روش همانند اسکن های سه بعدی، تصاویر سه بعدی به نرم افزارهای طراحی ارسال شده تا قسمتی که درگیر سرطان است تشخیص داده شود. البته این دو روش در میزان و الگوی اشعه که به بدن فرد بیمار می تابد تفاوت دارند.تفاوت دیگر این درمان ها نوع تابش اشعه است: در درمان های اسکن سه بعدی یا 3DCRT الگوی تابیدن اشعه به کامپیوتر داده می شود.

در حالی که در درمان سرطان با روش IMRT دوز لازم برای اعمال به بافت های سرطانی و سلول های سالم اطراف آن توسط پزشک تعیین می شود. سپس فیزیست درمان ها با دادن اطلاعات به برنامه های مخصوصی در کامپیوتر، مراحل درمان را طراحی می کنند که به این روش درمان معکوس نیز گفته می شود.با وجود اینکه درمان با روش IMRT مدت زمان بیشتری را نیاز دارد اما به دلیل رساندن آسیب حداقل به بافت های سالم نسبت به درمان با اسکن سه بعدی بسیار کاربردی تر است.

مزیت های درمان با IMRT

درمان سرطان با آی ام آر تی، در کنار احتمال بهبودی بیشتر، مزیت هایی دارد. از این مزایا می توان به متمرکز بودن اشعه بر تومور و امکان تغییر اشعه متناسب با حرکات بیمار اشاره کرد.در روش IMRT با متمرکز کردن پرتوهای درمانی بر تومور، می توان دوز ورودی یا ابعاد اشعه را تغییر دهیم و همانند تومور سرطانی آن را بر بدن منطبق کنیم.در این روش با تغییر شکل ها و مقدار اشعه سبب سالم ماندن سلول هایی می شود که در کناره های سلول های سرطانی واقع شده اند.

اسکنرها در دستگاه های IMRT بسیار دقیق تمام حرکت های بدن بیمار یا تومور را بررسی می کنند بنابراین از رسیدن آسیب به سایر سلول های سالم کنار سلول های سرطانی جلوگیری می شود.این اسکنرها حتی می تواند به راحتی حرکت اندام های داخل بدن را تشخیص دهند. در نتیجه با تغییر محل تومور سرطانی پرتوها نیز بر روی تومور تمرکز می‌کند و از آسیب رسیدن به بافت های سالم پیشگیری می شود.

از IMRT در درمان چه سرطان هایی استفاده می شود؟

رادیو تراپی با روش IMRT در درمان سرطان هایی که بسیار حساس هستند استفاده می شوند. این روش در درمان سرطان پروستات، تومور موجود در سر یا گردن، سرطان ریه یا دستگاه گوارش، سرطان های زنان تومورهای مغزی و سایر تومورها کاربرد دارد.در اطراف بعضی از اندام های بدن که درگیر سرطان هستند، سلول های حساسی وجود دارند که ممکن است تحت درمان با IMRT آسیب ببینند و مشکلاتی جدی به وجود آورند. این درمان از سلول های سالم مراقبت کرده و شدت بیشتر یا از پرتوها را به سلول های سرطانی اعمال می کند.

افراد سرطانی که تومورهایی در سر یا گردن خود دارند به دلیل حساسیت بافت های اطراف تومور لازم است تا از روش درمان سرطان با IMRT در مورد معالجه قرار گیرند.در بعضی موارد نیز بیماران نیازمند درمان دوباره سرطان هستند. بافت های سالم اطراف تومور در این بیماران ممکن است که آستانه تحمل پایین داشته باشد لذا بهتر است تا با روش IMRT درمان شوند.

تجهیزات لازم در درمان با IMRT

در این روش به شتاب دهنده هایی نیاز است که بتوانند به تصویر برداری از تومورهای سرطانی داخل بدن بپردازند. شتاب دهنده ها باید به دستگاه هایی تجهیز شوند که قادر به تغییر دادن در شکل ها باشند.یکی از انواع شتاب دهنده های مورد استفاده در درمان با روش IMRT می‌توان به شتاب دهنده های خطی اشاره کرد.

بهترین زمان برای درمان سرطان با استفاده از روش IMRT

درمان سرطان با روش IMRT در بعضی از قسمت های بدن سریع تر صورت می گیرد. این اندام ها عبارتند از حنجره، کبد، چشم، مغز، مثانه، معده و روده.زمانی که سرطان خوش خیم است و آنچنان حاد نشده است به راحتی می توان آن را با روش IMRT درمان کرد. در نتیجه پزشکان بهترین زمان برای درمان سرطان را در همان ابتدای ایجاد آن می دانند.زمانی که تومور آن قدر بزرگ شده است که به شیمی درمانی یا جراحی احتیاج باشد، درمان با IMRT نیز کار آسانی نخواهد بود.