پیشرفت سرطان روده بزرگ با چه معیاری اندازه گیری می شود؟

دستگاه گوارش از مری، معده، روده ‌باریک و روده بزرگ تشکیل‌شده است. روده بزرگ از انتهای روده باریک شروع‌شده و به مقعد ختم می‌شود. مقعد همان دهانه روده بزرگ است که به خارج از بدن منتهی می‌شود. کولون اسم دیگر روده بزرگ است. زمانی که سلول‌های بدخیم یا سرطانی در روده بزرگ تشکیل شوند، سرطان ایجاد می‌شود. سرطان روده بزرگ به نام‌های سرطان کولون، سرطان کولون و رکتوم یا سرطان کولورکتال هم موسوم است.

سرطان روده بزرگ چیست؟

این بیماری شیوع بالاتری دارد و سن ابتلای آن بسیار پایین آمده است. درگذشته سرطان کولورکتال بین بزرگ‌سالان بیشتر دیده‌شده است درصورتی‌که امروزه افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند رده سنی پایین‌تری دارند.

عوامل ایجاد سرطان روده بزرگ چه هستند؟

سرطان روده بزرگ در اکثر موارد، از پولیپ‌های روده نشأت می‌گیرد که معمولاً علامت بالینی خاصی در بدن ایجاد نمی‌کنند ولی به‌مرورزمان تبدیل به سرطان می‌شوند. پولیپ‌های روده بزرگ، تکه‌های گوشتی برآمده است که از پوشش داخلی روده بزرگ نشأت می‌گیرند. فردی که پولیپ روده دارد ممکن است در ظاهر علامت یا ناراحتی خاصی نداشته باشد. اما این پولیپ‌ها در صورت عدم درمان ممکن است به سرطان تبدیل شوند؛ به‌طوری‌که سرطان کولون تقریباً همیشه از پولیپ‌ها یا ضایعه‌های پیش بدخیم روده منشأ می‌گیرد. لذا باید پولیپ‌ها را از کولون خارج کرد تا از پیدایش سرطان جلوگیری شود.

معمولاً پولیپ‌های روده در همه سنین دیده می‌شوند، اما در سنین بالای 50 سال شایع‌تر بوده و بیشتر می‌توانند خطرآفرین باشند. همچنین بر اساس آمارها تقریباً نیمی از افراد بالای 70 سال ممکن است به پولیپ‌های پیش بدخیم روده مبتلا باشند. البته عوامل زیادی در میزان خطر و بدخیم بودن پولیپ‌ها نقش دارند. به‌طور مثال هرچقدر اندازه پولیپ‌ها بزرگ‌تر و تعداد آن‌ها بیشتر باشد، میزان خطر بدخیمی آن‌ها هم بیشتر می‌شود.

مراحل پیشرفت سرطان روده بزرگ

پس‌ازآنکه فرد با سرطان کلورکتال تشخیص داده شد پزشکان سعی می‌کنند بررسی کنند که آیا توده پخش‌شده است یا خیر. اگر پخش‌شده بود باید بررسی شود تا چه حد پخش‌شده‌اند. این فرایند مرحله نامیده می‌شود. یعنی تومور بیمار تا چه حدی پیشرفت کرده یا در چه مرحله‌ای است. مرحله آنکه چه مقدار سرطان در بدن است را توصیف می‌کند. این کمک می‌کند تا تعیین کنند که چقدر می‌تواند سرطان جدی باشد، بهترین درمان آن چیست.پزشکان همچنین در هنگام صحبت گردن در مورد سرطان فرد این سؤال را می‌پرسند که سرطان در چه مرحله‌ای است؟ مرحله ابتدایی سرطان کلورکتال مرحله Oاست سرطان بسیار زودرس نامیده می‌شود. و سپس از مرحله ۸تا ۴ هست. به‌عنوان یک قاعده هر چه عدد آن کمتر باشد سرطان کمتر گسترش‌یافته است. هر چه عدد آن بیشتر باشد مانند مرحله IV، به این معنی است که سرطان بیشتر گسترش‌یافته است. و در یک مرحله ، مرحله پایانی نیز وجود دارد. اگرچه تجربه سرطان هر فرد منحصربه‌فرد است، سرطان با مراحل مشابه در درمان نیز مشابه‌اند و اغلب به همان روش درمان می‌شوند.

مرحله  پیشرفت سرطان روده چگونه اندازه گیری می شود؟

برای مرحله‌بندی سرطان در مورد سرطان روده بیشتر از سیستم TNM استفاده می‌شود که بر اساس سه فاکتور کلیدی مشخص می‌گردد:

اندازه تومور که با حرف T (اول کلمه تومور) مشخص می‌شود رشد سرطان در دیواره روده بزرگ چقدر بوده است. دیواره روده بزرگ از چندلایه تشکیل‌شده است که به ترتیب از داخل به خارج به این صورت هستند:

لایه داخلی (آستر) که سطح داخلی روده را می‌پوشاند و تقریباً همه سرطان‌های روده ازآنجا شروع می‌شوند. لایه پوشاننده سطح داخلی روده از یک‌لایه ماهیچه‌ای نازک به نام لایه ماهیچه مخاطی (muscularis mucosa) تشکیل‌شده است.

بافت فیبری زیر این لایه ماهیچه‌ای نازک که به آن لایه زیر مخاطی میگویند (submucosa)

لایه ماهیچه‌ای ضخیم (muscularis propria)

لایه‌های نازک بیرونی متشکل از بافت همبند (ساب سروز subserosa و سروز serosa) که بیشتر روده (به‌جز راست‌روده) را می‌پوشاند

سیستم مرحله‌بندی انکینگ چیست؟

سیستم مرحله‌بندی انکینگ Enneking staging system یک روش طبقه‌بندی درجه پیشرفت تومور سرطانی است. پزشک جراح از این سیستم استفاده می‌کند تا مشخص کند در حین جراحی چه اندازه از استخوان را باید از بدن بیمار خارج کند.

سیستم انکینگ بر اساس متغیرهای زیر است

• درجه یا گرید تومور grade G
• محلی که تومور قرارگرفته است T
• آیا تومور متاستاز داده است یا خیر metastases M

در سیستم انکینگ تومورهای سرطانی به سه درجه یا گرید طبقه‌بندی می‌شوند

• تومور خوش‌خیم است G0
• تومور درجه یا گرید پایین دارد G1
• تومور درجه یا گرید بالا دارد G2

در سیستم انکینگ تومورها به سه مرحله یا استیج طبقه‌بندی می‌شوند

• مرحله یک Stage 1 : سرطان درجه یا گرید پایین دارد
• مرحله دو Stage 2 : سرطان درجه یا گرید بالا دارد
• مرحله سه Stage 3 : سرطان متاستاز داده است

علائم بالینی مرتبط با رشد تومور

 علائم انسدادی، خون‌ریزی، درگیری احشاء مجاور و درگیری اعصاب مجاور که باعث درد می‌شود. این علائم زمانی دیده می‌شوند که سرطان پیشرفته شده باشد. در مراحل اولیه که نه خون‌ریزی و نه انسداد داریم، علامتی نداریم؛ پس خیلی وقت‌ها سرطان زمانی به دست پزشک می‌رسد که پیشرفته است . به‌طورکلی علائمی وجود دارند که باید به آن‌ها دقت شود که شامل : اسهال و یبوست، وجود خون در مدفوع، دفع خون در defecation ،باریک شدگی مدفوع، ایجاد کم‌خونی فقر آهن با علت ناپیدا، کاهش وزن، درد شکمی، ضعف و بی‌حالی و خستگی می‌شود. پس می‌تواند شامل علائم گوارشی ، خونی و یا علائم عمومی باشد.

یکی از مهم‌ترین علائم، تغییر habit bowel( عادت اجابت مزاج( است؛ یعنی مثال اگر قبلا دفع روزی یک ‌بار انجام می‌شد، حال دچار تغییر شده. ممکن است با اسهال یا یبوست همراه باشد.  درد در شکم در 44 درصد بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ دیده می‌شود. این دردها ممکن است غیراختصاصی و مبهم باشند و نتوان از سایر علل افتراق حاصل کرد. وجود خون در مدفوع ، تیرگی مدفوع به نفع وجود خون و یا دفع خون روشن از دیگر علائم شایع است. ممکن است علائم ضعف و خستگی دیده شود )حدوداً در 20 درصد بیماران(. آنمی فقر آهن در 11 درصد بیماران دیده می‌شود.

جراحی سرطان روده بزرگ یا کلورکتال به چه صورت انجام می شود؟

سرطان روده بزرگ به‌عنوان یکی از سرطان‌های شایع در بین دستگاه گوارش هست. یکی از دلایلی که علائم این نوع سرطان دیر بروز می‌دهد، خاص بودن وضعیت غدد لنفاوی و حجم اطراف آن هست.یکی از روش‌های درمانی این سرطان، برداشتن کولون هست که این امر توسط عمل جراحی سرطان روده بزرگ انجام می‌شود. در این عمل شکم باز می‌شود و توسط جراحان متخصص لاپاروسکوپی به‌وسیله لاپاروسکوپ انجام می‌شود.مرحله تومور، مهم‌ترین عامل پیش‌بینی عمر بیمار در طول دوره درمان است که توسط جراحی صورت می‌گیرد. از طریق پرتودرمانی_ شیمی‌درمانی انجام می‌شود.در مرحله پیشرفت و عود سرطان می‌توان روش جراحی با لیزر آندوسکوپی را در نظر گرفت. این روش درمانی نیست.

جراحی چقدر می‌تواند در درمان سرطان روده مؤثر واقع شود؟

در مراحل اولیه درمان سرطان روده، جراحی تأثیر بسیار مثبت و مفیدی در درمان فرد دارد. در مرحله‌ی جراحی، پزشک تومورها را از بدن خارج می‌کند. در برخی موارد بزرگی بیش‌ازحد تومورها باعث می‌شود تا همراه تومور بخش‌هایی از روده نیز برداشته شود. چنانچه سرطان پیشرفته شود و ارگان‌های دیگر نیز درگیر باشند با برداشتن تومور بیماری درمان نمی‌شود اما از شدت علائم و مشکلات شخص کم می‌شود.