بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی

تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی در افراد مختلف معمولا دیده می شود. آنها در بیشتر موارد باعث بروز احساس ناخوشایند در افراد می شوند. حالت تهوع و استفراغ نیز می تواند برای سلامتی افراد دردسر ساز باشد که این امر منجر به بروز انواع دیگر عوارض سلامتی می شود. در اینجا به منظور آشنایی بیشتر با بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی لازم است ادامه مطلب را بررسی کنید تا بتوانید اطلاعات بیشتری در این حوزه کسب کنید.

عوامل موثر در تهوع بعد از شیمی درمانی

در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی، شیمی درمانی می تواند احتمال ابتلا به عفونت ها را افزایش دهد. این امر به این دلیل اتفاق می‌افتد که اکثر داروهای ضد سرطان بر مغز استخوان تأثیر می‌گذارند و ساخت گلبول‌های سفید خون را سخت‌تر می‌کنند، سلول‌هایی که با بسیاری از انواع عفونت‌ها مبارزه می‌کنند. در حین انجام شیمی درمانی، پزشک اغلب تعداد سلول های خونی شما را بررسی می کند. داروهایی وجود دارند که به سرعت بازیابی گلبول‌های سفید خون کمک می‌کنند و زمان کم شدن شمارش سفید خون را کوتاه می‌کنند. این داروها عوامل تحریک کننده کلنی نامیده می شوند. افزایش تعداد گلبول های سفید خطر ابتلا به عفونت جدی را تا حد زیادی کاهش می دهد. بیشتر عفونت‌ها از باکتری‌هایی می‌آیند که معمولاً روی پوست و در دهان، روده‌ها و دستگاه تناسلی شما یافت می‌شوند. گاهی اوقات ممکن است علت عفونت مشخص نباشد.

راه های پیشگیری از عفونت:

در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی نکات زیر را رعایت کنید:

دست های خود را اغلب در طول روز بشویید. حتما آنها را قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از حمام و بعد از دست زدن به حیوانات بشویید.

از افرادی که به بیماری هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، سرخک یا آبله مرغان مبتلا هستند، دوری کنید.

سعی کنید از شلوغی دوری کنید. زمانی به مرکز خرید یا سینما بروید که احتمال شلوغی آنها کمتر است.

از کودکانی که اخیراً واکسن‌های «ویروس زنده» مانند آبله مرغان و فلج اطفال خوراکی دریافت کرده‌اند دوری کنید، زیرا ممکن است برای افرادی که تعداد سلول‌های خونی پایینی دارند مسری باشند.

اگر کاتتر دارید، حتماً مراقب هرگونه علائم تحریک یا عفونت در اطراف محل باشید.

کوتیکول ناخن های خود را نبرید یا پاره نکنید.

مراقب باشید با قیچی، سوزن یا چاقو خود را نبرید یا نیش بزنید.

برای جلوگیری از شکستگی یا بریدگی پوست به جای تیغ از یک ماشین اصلاح برقی استفاده کنید.

هر روز یک حمام گرم (نه داغ)، دوش یا حمام اسفنجی بگیرید. با یک لمس سبک پوست خود را خشک کنید. سخت مالش ندهید.

در صورت خشک شدن و ترک خوردن پوست از لوسیون یا کرم برای نرم کردن و التیام پوست استفاده کنید.

از تماس با جعبه های زباله و زباله حیوانات، قفس پرندگان و مخازن ماهی خودداری کنید.

غذای خام، غذاهای دریایی، گوشت یا تخم مرغ نخورید.

تعداد کم پلاکت ها نیز می تواند ناشی از شیمی درمانی باشد. اگر متوجه خونریزی غیرمعمول، از جمله خون در ادرار، مدفوع، استفراغ، یا خونریزی لثه شدید، به پزشک خود اطلاع دهید. کبودی راحت‌تر یا زمان خونریزی طولانی‌تر پس از بریدگی جزئی طبیعی است. در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی گلبول های قرمز نیز می توانند تحت تأثیر برخی داروهای شیمی درمانی قرار گیرند.

کم خونی زمانی است که شما گلبول های قرمز کافی برای حمل اکسیژن در سراسر بدن خود ندارید. ممکن است احساس خستگی، تنگی نفس، سرگیجه، غش کنید یا اینکه قلبتان خیلی سریع می‌تپد. اگر کم خون هستید سعی کنید تا حد امکان استراحت کنید و میزان فعالیت خود را محدود کنید. مطمئن شوید که وعده های غذایی متعادلی میل کنید و با پزشک خود در مورد اینکه چه نوع رژیمی ممکن است برای شما بهترین باشد صحبت کنید. اگر احساس کردید ممکن است غش کنید، ضربان قلبتان خیلی سریع است یا احساس تنگی نفس دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.

موارد قابل توجه در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی

• خستگی

در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی احساس خستگی و کمبود انرژی، شایع ترین علامت گزارش شده توسط بیماران سرطانی است. علت دقیق مشخص نیست. این می تواند به دلیل بیماری، شیمی درمانی، کمبود خواب، درد، استرس، کم اشتهایی و بسیاری از عوامل دیگر باشد. این نوع خستگی همیشه با استراحت از بین نمی رود. همه به یک اندازه احساس خستگی نمی کنند.

برخی از مواردی که باید سعی کنید به شما کمک کند تا با خستگی مقابله کنید:

روز خود را طوری برنامه ریزی کنید که زمانی برای استراحت داشته باشید.

به جای یک دوره استراحت طولانی، چندین چرت کوتاه یا استراحت داشته باشید.

نسخه‌های ساده‌تر یا کوتاه‌تر از فعالیت‌هایی را که دوست دارید را امتحان کنید.

در صورت امکان، پیاده روی کوتاه یا ورزش سبک انجام دهید. ممکن است متوجه شوید که این به رفع خستگی کمک می کند.

به دیگران اجازه دهید کارهایی را برای شما انجام دهند که معمولاً انجام می دهید. انرژی خود را برای چیزهایی که از آن لذت می برید ذخیره کنید.

• مراقبت از دهان

رسیدگی و حفظ سلامت دهان بسیار ضروری است. در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی، شیمی درمانی می تواند بر سلول های طبیعی که به سرعت در حال رشد هستند، پوشش دهان را تحت تاثیر قرار دهد. اگر اخیراً به دندانپزشک مراجعه نکرده‌اید یا نگران هستید که دندان‌هایتان پوسیدگی داشته باشد، لطفاً به پرستار یا پزشک خود اطلاع دهید. قبل از انجام هر گونه کار دندانپزشکی در طول مدتی که شیمی درمانی می کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

مراقبت از دهان باید حداقل چهار بار در روز بعد از غذا و قبل از خواب انجام شود. شما باید دندان های خود را با استفاده از یک مسواک نرم و خمیر دندان مسواک بزنید. اگر نخ دندان بکشید، معمولاً ممکن است به این کار ادامه دهید. اگر باعث درد، خونریزی یا اگر تعداد پلاکت شما زیر 40000 است از نخ دندان استفاده نکنید. بهتر است از دهانشویه های تجاری با سطوح بالای الکل خودداری کنید.

اگر از دندان مصنوعی استفاده می کنید، مطمئن شوید که آنها را تمیز نگه دارید و در صورت عدم تناسب، آنها را تنظیم کنید. اگر زخم دهان دارید از دندان مصنوعی خود استفاده نکنید. زخم در داخل یا اطراف دهان نشانه یک عارضه جانبی شدیدتر است. اگر آنها ایجاد شدند با پرستار یا پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است یک دهانشویه یا داروی خاص برای کمک به بهبود و یا کاهش درد تجویز شود. گاهی اوقات در صورت داشتن زخم، شیمی درمانی شما تغییر می کند. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که تکه یخ را درست قبل و بعد از شیمی درمانی بمکید تا از زخم های دهان جلوگیری کنید.

• راه هایی برای کاهش سوزش دهان وجود دارد:

دهان خود را با محلول آب نمک گرم (1/2 قاشق چایخوری نمک در 8 اونس آب) هر دو تا سه ساعت بشویید.

از غذاهایی که داغ، تحریک کننده یا تند هستند خودداری کنید

غذاهای نرم، خنک، غیر تند و غیر اسیدی بخورید. اگر دهانتان تحریک شده باشد، خوردن غذاهایی که در مخلوط کن پوره شده اند ممکن است برای شما راحت تر باشد.

درمان تهوع بعد از شیمی درمانی

شیمی درمانی ممکن است باعث تهوع و استفراغ شود. این می تواند از نظر طول و شدت از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و همچنین به داروهایی که دریافت می کنید بستگی دارد. ممکن است داروهای ضد تهوع برای کمک به کنترل آن دریافت کنید. در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی مطمئن شوید که دستورالعمل ها را درک می کنید، زیرا اگر داروهای ضد تهوع به درستی مصرف شوند، اغلب می توان از حالت تهوع جلوگیری کرد یا آن را کاهش داد.

خوردن یک وعده غذایی سبک قبل از درمان شیمی درمانی ممکن است از برخی از حالت تهوع و استفراغ که ممکن است رخ دهد جلوگیری کند. بعد از درمان، اگر چرت بزنید یا فقط آرام استراحت کنید، ممکن است کمک کننده باشد.اگر بوی غذا باعث حالت تهوع می شود، از غذاهای با بوی تند مانند ماهی تن، کلم یا پیاز خودداری کنید. اگر غذا تا زمان سرو در بسته نگه داشته می شود، از شخصی بخواهید قبل از ورود به اتاق، پوشش را بردارد

حالت تهوع ممکن است بیشتر از استفراغ طول بکشد. اگر احساس بیماری می‌کنید، می‌توانید جرعه‌هایی از زنجبیل، آب میوه، چای، آبگوشت و... میل کنید. ادامه نوشیدن مایعات به جلوگیری از کم آبی بدن کمک می کند. حتما طبق دستور پزشک از داروهای ضد تهوع استفاده کنید.

خوردن غذاهای خشک مانند نان تست یا کراکر، به ویژه پس از بیدار شدن در صبح به نظر می رسد برای برخی افراد حالت تهوع را تسکین می دهد. نوشیدنی‌های شفاف سرد مانند نوشابه یا آب میوه نیز ممکن است کمک کنند. تکه های کوچک بستنی، یخ میوه، یا مکیدن تکه یخ ممکن است کمک کننده باشد. اگر زخم دهان دارید، باید از طعم ترش یا مرکبات اجتناب کنید.

برخی از افراد دریافته‌اند که تکنیک‌های آرام‌سازی یا هیپنوتیزم می‌تواند به آنها کمک کند تهوع و استفراغ خود را کنترل کنند. اگر علاقه مند به امتحان هر یک از اینها هستید، از پزشک یا پرستار خود بپرسید.

• اسهال

در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی، اگر مدفوع شل دارید، مقدار کمی از غذاهای پخته و آسان هضم مانند سوپ و ژله بخورید. خوردن غذاهای گرم یا خیلی سرد و آهسته خوردن ممکن است احتمال اسهال را کاهش دهد. همچنین باید مقدار کمی مایعات ( زنجبیل، چای، آبگوشت، آب) بنوشید. نوشیدن هشت لیوان یا بیشتر مایعات در روز هنگام مدفوع مایع بهترین است.

برای اسهال شدید، گاهی اوقات پرهیز از محصولات لبنی مفید است. پزشک ممکن است داروهایی برای اسهال به شما بدهد. مهم است که آنها را طبق دستور مصرف کنید.کاهش فیبر در رژیم غذایی شما ممکن است به کنترل اسهال کمک کند. فیبر معمولا به شما کمک می کند مدفوع نرم تر و منظم تری داشته باشید. با این حال، هنگامی که روده های شما توسط درمان تحریک می شوند، سطوح طبیعی فیبر ممکن است بیش از حد باشد.

غذاهای سرشار از فیبر عبارتند از میوه های خام و سبزیجات خام، سبوس، غلات کامل، نان غلات کامل و ذرت بو داده. ممکن است لازم باشد در حین انجام درمان از مصرف این غذاها اجتناب کنید.اگر در عرض 12 ساعت پنج مدفوع شل داشتید، یا اگر اسهال با گرفتگی عضلات یا خونریزی همراه است، با پزشک خود تماس بگیرید.

نتیجه گیری:

در بروز حالت تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی ممکن است در نتیجه شیمی درمانی، داروهای مسکن، داروهای ضد تهوع یا تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت خود دچار یبوست شوید. یبوست زمانی اتفاق می افتد که دفع مدفوع شما کمتر باشد و برای رفتن به دستشویی مشکل داشته باشید. با افزایش فیبر در رژیم غذایی می توان یبوست را کاهش داد. افزایش مایعات و فعالیت نیز ممکن است به جلوگیری از یبوست کمک کند.

اگر برای دو یا چند روز گذشته مدفوع ندارید، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید. اگر از داروهای مسکن مانند داروهای مسکن مخدر (کدئین، دیلاودید، مورفین) استفاده می‌کنید، ممکن است لازم باشد از ملین‌ها یا نرم‌کننده‌های مدفوع استفاده کنید. سعی کنید روده های خود را به طور منظم در حال حرکت نگه دارید. پزشک به شما توصیه می کند که کدام ملین ها را می توان استفاده کرد.

برخی از داروهای شیمی درمانی روی موها تأثیر می گذارد. گاهی اوقات شیمی درمانی می تواند تمام موهای بدن از جمله ابروها، مژه ها و موهای ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار دهد. از دست دادن معمولاً موقتی است. ممکن است مقداری یا تمام موهای خود را از دست بدهید. ممکن است به تدریج ظاهر شود یا ممکن است یکباره اتفاق بیفتد. ریزش مو می تواند متفاوت باشد، اما معمولاً دو تا سه هفته پس از اولین درمان شما شروع می شود و ممکن است حدود یک هفته طول بکشد تا همه موها ریزش کنند.