نشانه های ابتلا به سرطان دهان چیست؟

سرطان هنگامی به وجود می آید که سلول های منطقه ای خاص از بدن شروع به تقسیمات گسترده و غیر قابل کنترلی که قابلیت صدمه رساندن به بافت های اطراف خود را دارد می کنند. سرطان دهان در میان رایج ترین سرطان ها در سراسر دنیا است و در رتبه ششم قرار دارد که با وجود ابداع روش های نوین در علم پزشکی، هنوز هم راه حل قطعی و مطمئنی برای درمان این گونه از سرطان در دسترس نیست و افرادی که به آن مبتلا می شوند معمولا احتمال بقای پایین تری دارند.

سرطان دهان می تواند نقاط مختلفی از فضای دهانی و حلقی را درگیر کند که این محل ها شامل زبان، لب ها، کام های سخت و نرم، مخاط گونه، سقف و کف دهان، حنجره، لثه ها، فضاهای سینوسی یا حتی دندان ها می باشد. منشا توده های دهانی تشکیل شده در دهان می توانند متفاوت باشند اما در اکثر موارد مشاهده شده سرطان از سلول های سنگفرشی ساده در دهان شروع شده اند. 

علائم ابتلا به سرطان دهان

نشانه هایی که می توانند حاکی از ابتلای فرد به سرطان باشند شامل دو دسته علائم اولیه و ثانویه می باشد. علائم اولیه حدودا دو هفته بعد از شروع رشد سرطان در فرد قابل مشاهده اند که این علائم اصولا خفیف و معمولی می باشند به همین دلیل بیمار اغلب آن ها را طبیعی پنداشته و توجهی به آن ها نمی کند. در حالی که اگر در این مرحله به پزشک مراجعه کرده و این نشانه ها را با وی در میان بگذارد، روند درمان خود را بسیار سرعت بخشیده و می تواند خیلی زودتر به بهبودی برسد.

دسته دوم نشانه های ابتلا به سرطان دهان، نشانه های ثانویه می باشند. این علائم اغلب زمانی که سرطان پیشرفت قابل توجهی داشته و تغییرات آشکاری را در وضعیت عمومی فرد و ساختار دهانی وی ایجاد کرده، دیده می شوند و اغلب بیماران در این مرحله اقدام به مراجعه به پزشک و شروع درمان های خود می کنند.

به طور کلی علائمی که ظهورشان در فرد می تواند حاکی از شروع تکثیر غیر طبیعی سلول ها و گسترش سرطان دهان در او باشد شامل موارد زیر است که فرد با مشاهده هر کدام از آن ها باید هر چه سریع تر جهت تشخیص به پزشک مراجعه نماید:

• ظهور لکه های سفید یا قرمز در فضای دهانی که به مدت بیش از چند هفته است  پدیدار شده و بهبودی حاصل نکرده اند

• زخم هایی که دائما حضور داشته و مرتب خونریزی می کنند و با گذشت زمان ترمیم نمی یابند

• تورم و التهاب در مخاط دهان

• سفت شدن توده های موجود در دهان

• زبر و برجسته شدن لکه های از پیش تشکیل شده بر روی مخاط دهان

• ایجاد حالت پوسیدگی و فساد در زخم ها و ضایعات موجود در اطراف دهان

• دردناک و آزار دهنده شدن توده ها پس از مدتی

• از بین رفتن حس مخاط

• وجود درد در نواحی مختلف دهان و صورت

• داشتن احساس حضور توده ای در میانه گلو و پشت حلق

• بروز مشکل در صحبت کردن و دشواری در ادای کلمات

• انقباض و سفتی فک به هنگام حرکت دادن آن

• جاری شدن خون از زخم های موجود در دهان به صورت خود به خود و بدون اعمال هیچ گونه تحریکی

• بروز تغییر آشکار در تون و صدای فرد

• احساس سوزش و خارش در ناحیه حلق و زیر آن

• درد و حساسیت مداوم گلو که به درمان های معمول پاسخی نمی دهد

• کاهش دامنه حرکتی مفاصل و عضلات موجود در صورت و گرفتگی بدون علت در آن ها

• اودینوفاژی (بلع دردناک)

• دیس فاژی (اختلال در عمل بلع)

• احساس درد در گوش یا وزوز آن

• از دست دادن میزان قابل توجهی از وزن بیمار

• سست شدن و بی ثباتی دندان ها و گاه تغییر محل و جا به جا شدن آن ها در فضای دهان

• احساس کسالت و خستگی مداوم در بیمار

• بروز تغییراتی در شکل و حالت لب ها و دهان

• اوتیت مدیا (ایجاد عفونت در گوش میانی)

• دشوار بودن عمل تنفس برای بیمار در اثر تحت فشار قرار گرفتن مجراهای عبور هوا در مسیر تنفسی

• شکایت از احساس درد عمومی در بدن بیمار که با دارو تسکین نمی یابد

• در بعضی موارد مشاهده ی اختلالات بینایی در بیمار

• بزرگ و متورم و گاها تحریک پذیر بودن غدد لنفاوی هنگام لمس آن ها

عوامل خطر ابتلا به سرطان دهان

طبق آمارها و مشاهدات در بیماران سراسر جهان، میزان ابتلا به سرطان دهان در زنان کمتر از مردان بوده که این احتمال با افزایش سن نیز دو چندان می شود. در میان عواملی که می توانند فرد را مستعد ابتلا به سرطان دهان کنند، استعمال دخانیات به خصوص سیگار و همچنین مصرف مداوم و بی رویه الکل در رأس آن ها قرار دارند. تنباکو و فراورده های آن، چه به صورت استنشاقی یا خوردنی مورد استفاده قرار گیرد، می تواند ریسک ابتلا به سرطان های قسمت دهان و لثه ها را تا 6 برابر افزایش دهد.

اگر در خانواده فردی، یکی از اقوام یا بستگان نزدیک او سابقه ابتلا به سرطان های نواحی سر و گردن را داشته باشند، در این صورت آن فرد هم در معرض خطر خواهد بود و باید در طول زندگی خود مراقب علائم و نشانه های هشدار دهنده این بیماری بوده و در صورت مشاهده هر کدام از علائم ذکر شده، بی درنگ به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و پزشک را از این موضوع اگاه سازد. 

یکی از موارد بسیار خطر آفرین و تاثیرگذار در فراهم کردن شرایط مساعد جهت بروز و گسترش سرطان دهان، ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV می باشد. نحوه انتقال این ویروس از طریق تماس های جنسی و همچنین تماس پوست افراد بیمار با سالم می باشد. آن دسته از سرطان های دهانی که در اثر آلوده بودن فرد به این ویروس تشکیل می شود عمدتا در ناحیه زیر زبان، حلق دهانی و در مجاور لوزه های او قابل مشاهده می باشند. گزارشات مختلف از بیماران مبتلا به سرطان دهان ناشی از HPV نشان می دهد افرادی که به واسطه این ویروس دچار بیماری شده اند نسبت به سرطان های ایجاد شده در اثر سایر فاکتورهای خطر، پیش آگهی بهتری داشته، شدت بیماری کمتر بوده و احتمال بازگشت بیماری پس از درمان آن پایین تر است. 

روش های درمانی

ابتدا لازم است که اندازه توده، نوع آن و میزان پیشرفت و گسترش در حفره دهان را مورد بررسی قرار داد. اگر توده سرطانی هنوز به طور گسترده پخش نشده و در ناحیه خاصی متمرکز باشد می توان با استفاده از جراحی کل توده را خارج نمود. پس از این عمل ممکن است بنابر صلاحدید پزشک از پرتو درمانی یا شیمی درمانی جهت جلوگیری از عود مجدد بیماری هم بهره جست.

اما اگر تومور به اندازه ای تکثیر یافته و گسترده باشد که بخش عظیمی از محیط دهان را فرا گرفته باشد، در این صورت باید روش ها و تکنیک های ماهرانه تری در جراحی این گونه تومور ها به کار برد که گاهی ممکن است بیمار به بیش از یک نوبت عمل نیاز پیدا کند. حتی اگر این اعمال موفقیت آمیز هم طی شوند، بیمار همچنان موانعی از قبیل اختلال در بلع، ضعف و سستی، گیجی، عدم ثبات وزن، مختل شدن فرایندهای گفتاری و ... را پیش روی خود خواهد یافت.

به همین جهت ضروری است که پرستار پس از درمان بیمار با اعمال جراحی، برای توان بخشی و تقویت حرکات فک و صورت، برنامه ریزی صحیحی با کمک متخصصان گفتار درمانی و آسیب شناسی پی ریزی نماید.خیریه های سرطانی همواره پشتیبان افرادی هستند که به هر دلیلی به این بیماره مبتلا شده اند و تلاش زیادی در بهبود هرچه سریعتر این افراد می کنند. بهبود هر فرد سرطانی می تواند یک اگهی ترحیم ویک استند ترحیم را کاهش داده و دل خانواده های این افراد را شاد نماید.