کلیه پلی کیستیک چیست؟

به وجود آمدن چندین کیسه یا همان کیست در کلیه ها منجر به ایجاد یکی از بیماری های کلیه به نام پلی کیستیک می شود. معمولا افراد بعد از ابتلا به بیماری کلیه پلی کیستیک از نارسایی کلیه و فشار خون بالا رنج می برند. نارسایی کلیه در بین بیماران مبتلا به کلیه پلی کیستیک که سن بالای 60 سال دارند بیشتر مشاهده می شود. این نارسایی کلیه گاهی تا دیالیز و نیاز به پیوند کلیه پیش می رود که می تواند نا خوشایند باشد.

علائم و نشانه های کلیه پلی کیستیک

این بیماری با وراثت اتوزومال غالب بیشتر مشاهده می شود و به طور کلی علائم و نشانه های زیر می تواند ناشی از کلیه پلی کیستیک باشد.

مشاهده خون در ادرار که بعضی وقت ها دیده می شود.
تشخیص پروتئین در ادرار بعد ازآزمایش کشت ادرار.
احساس درد در ناحیه کلیه ها که گاهی یک و گاهی هر دو کلیه را در گیر می کند و دلیل آن نیز بزرگ شدن کلیه ها به دلیل پلی کیستیک بودن آن ها است.
ایجاد سنگ کلیه.
احساس درد در شکم به همراه تورم در این ناحیه.
بالارفتن فشار خون.
عفونت کلیه ها که هر چند وقت یکبار تکرار می شود.

علائم ذکر شده هر کدام به تنهایی و یا چند نمونه آن ها می تواند نشان دهنده وجود کیست در کلیه ها باشد البته این علائم می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد. لذا برای تشخیص دقیق نیاز است فرد به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه نماید تا ضمن تشخیص صحیح بیماری روند درمان را شروع کند.

انواع مختلف کلیه پلی کیستیک

در بیماری کلیه پلی کیستیک اصولا یک یا چند ژن معیوب باعث ایجاد این بیماری می شوند. این بیماری در انواع مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

وراثت اتوزومال غالب (ADPKD): این دلیل یکی از بیشتر دلایل به وجود آمدن بیماری کلیه پلی کیستیک است که به وراثت مربوط می شود و به صورت ارثی با انتقال یک ژن معیوب از پدر یا مادر ایجاد می شود. در این نوع بیماری معمولا علائم و شروع آن در بزرگسالی نمود پیدا می کند.

(همانطور که گفتیم وراثت اتوزومال غالب یکی از شایع ترین دلایل کلیه پلی کیستیک است در این نوع بیماری یک ژن معیوب با ایجاد نقص در غشای سلول های کلیه منجر به تشکیل کیست در این عضو می شود.)

وراثت اتوزومال مغلوب(ARPKD): این نوع از کلیه پلی کیستیک نیز یک نوع وابسته به وراثت است که نسبت به نوع غالب آن بسیار کمتر مشاهده می شود در این بیماری که از بدو تولد مشاهده می شود دو ژن معیوب از پدر و مادر به فرزند منتقل می شود، در واقع پدر مادری که سالم هستند ولی دارای ژن های معیوبی بوده و آن را به فرزندان خود انتقال می دهند منجر به این بیماری می شوند.

کلیه پلی کیستیک بدون وراثت: در این حالت بیماری ارثی نیست و والدین نقشی در ایجاد بیماری ندارند بلکه در خود فرد با ایجاد یک جهش ژنی این مشکل به وجود می آید.

روش تشخیص کلیه پلی کیستیک

وقتی علائم مربوط به کلیه پلی کیستیک مشاهده می شود فرد باید به متخصص اورولوژی مراجعه نماید، پزشک برای تشخیص دقیق بیماری آزمایش و چکاپ های مهم زیر را انجام می دهد.

سنوگرافی کلیه ها.
ام آر آی کلیه.
کشت ادارد یا همان آزمایش ادرار برای تشخیص وجود یا عدم وجود خون و پروتئین در ادرار.
آزمایش خون جهت مشخص شدن نحوه عملکرد کلیه ها.

گاهی قبل از بروز علائم، مشکل کلیه پلی کیستیک به صورت اتفاقی با اسکن کلیه ها به دلایل دیگر و یا وجود سابقه وراثتی مشخص می شود به طور کلی اگر یکی از اعضای خانواده با این مشکل مواجه هستند، بهتر است دیگر اعضا نیز تحت آزمایش قرار بگیرند چرا که این بیماری اصولا وراثتی است.

عوارض کلیه پلی کیستیک

کلیه پلی کیستیک می تواند با عوارضی همراه باشد که در افراد مختلف متفاوت است به طور کلی این عوارض شامل موارد زیر است.

نارسایی کلیوی: گاهی این بیماری منجر به نارسایی کلیوی می شود که در واقع عملکرد ناقص کلیه ها است و در این شرایط کلیه ها به درستی مواد زائد را دفع نمی کنند و گاهی منجر به دیالیز و پیوند کلیه می شود.

بالا رفتن فشار خون: فشار خون بالا یکی از عوارض شایع ابتلا به ADPKD است. در واقع ازآنجایی که کلیه ها در کنترل فشار خون نقش دارند آسیب به آنها می تواند باعث بالا رفتن فشار خون شود. البته نا گفته نماند فشار خون بالا به دلایل دیگری نیز به وجود می آید که به خودی خود نیاز به درمان دارد چرا که منجر به بروز مشکلاتی مانند سکته مغزی می شود.

ایجاد کیست در دیگر قسمت های بدن: در این بیماری کیست بیشتر در کلیه ها به وجود می آید اما یکی از عوارض دیگر آن به وجود آمدن کیست در دیگر قسمت های بدن مانند کبد است. گاهی کیست های کبدی بدون علامت و بدون مشکل هستند ولی گاهی نیز با بزرگ شدن آن درد ناک می شود. این مشکل معمولا در سنین میانسالی تا پیری ایجاد می شود.

آنوریسم در یکی از شریان های مغز: طبق تحقیقات به عمل آمده از هر 10 نفر یک نفر به آنوریسم شریان مغزی دچار می شود. این شرایط به طور معمول مشکلی ایجاد نمی کند ولی در موارد نادر ممکن است باعث پاره شدن رگ مغزی و خونریزی شود. به همین دلیل گاهی نیاز به اسکن مغزی برای کنترل شرایط ضروری است.

پرولاپس دریچه میترال: این عارضه با ایجاد سوراخ در دریچه میترال به وجود می آید. به طور کلی در هر 5 نفر یک نفر با این مشکل مواجه می شود که معمولا خطری ندارد.

درد کلیه ها: یکی از موارد آزار دهنده در کلیه پلی کیستیک درد مزمن و مداوم کلیه ها است که به دلیل بزرگ شدن کلیه ها به وجود می آید.

مسمومیت بارداری: گاهی زنان باردار مبتلا به ADPKD دچار مسمومیت بارداری می شوند البته این مورد شایع نیست و در اغلب موارد مشکلی ایجاد نمی شود.

دیورتیکولی: دیورتیکولی بیماری است که کیسه هایی در روده بزرگ تشکیل می شود، این یکی دیگر از عوارض کلیه پلی کیستیک است. البته در اکثر موارد مشکلی ایجاد نمی کند.

درمان کلیه پلی کیستیک

برای جلوگیری از رشد و به وجود آمدن کیست ها در کلیه ها درمان مشخصی وجود ندارد ولی می توان با روش های مختلف عوارض ناشی از آن را کاهش داده و زندگی فرد را به حالت نرمال بازگرداند. از جمله درمان های زیر را می توان انجام داد.

کنترل فشار خون که کلیه پلی کیستیک اگر با فشار خون بالا همراه باشد باید این فشار بالا کنترل شود تا آسیب به کلیه ها و خطرات ناشی از فشار خون به حداقل برسد.
کنترل نارسایی کلیه ها که توسط پزشک متخصص باید انجام شود تا منجر به پیوند کلیه نشود.
اگر فرد به دیابت مبتلا باشد باید قند و فشار کنترل شود همچنین کلسترول نیز باید تحت نظر باشد و در صورت نیاز با داروهای لازم کنترل شود.
تغییر شیوه زندگی مانند ترک سیگار و الکل، رژیم غذایی سالم، ورزش و فعالیت منظم و..
کنترل وزن مخصوص کاهش سایز دور کمر.
برای تسکین درد های ناشی از بزرگ شدن کلیه ها مسکن تجویز می شود و یا داروهایی برای کنترل درد. در موارد حاد نیاز به جراحی و تخلیه کیست وجود دارد.
اگر به دنبال کلیه پلی کیستیک در قسمت های دیگر بدن نیز کیست تشکیل شود باید تحت بررسی قرار بگیرد و درصورت خطر آفرین بودن درمان شود گاهی نیاز به تخلیه کیست های کبدی است.
درمان عفونت مجاری اداری و کلیوی ضروری است.

توصیه های مفید

برای کنترل بیماری کلیه پلی کیستیک مخصوصا اگر سابقه خانوادگی این بیماری را دارید بهتر است سالی یک بار برای بررسی عملکرد کلیه ها اقدام نمایید به این منظور می توانید اسکن سنوگرافی کلیه یا آزمایش خون انجام دهید.اگر با مشکل کلیه پلی کیستیک مواجه هستید از ورزش ها و فعالیت هایی که امکان ضربه به کلیه شما وجود دارد بپرهیزید.

در صورت مصرف دارو مخصوصا داروهای مسکن احتیاط لازم را به خرج دهید افرادی که مبتلا به ADPKD هستند باید در مصرف داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن دقت نمایند تا باعث وخیم تر شدن اوضاع نشود. همچنین در صورتی که به هر دلیلی به پزشک مراجعه می کنید وی را از بیماری خود مطلع سازید تا داروهای متناسب را تجویز نماید.