تومور مغزی چیست؟

علائم تومور مغزی بستگی به محل و اندازه تومور دارد. بعضی تومورها با آسیب رساندن به بافت مغزی باعث آسیب مستقیم می‌شوند و برخی دیگر از تومورها، باعث فشار بر بافت اطراف مغز می‌شوند.

سرعت رشد تومور مغزی در انواع تومور مغزی می‌تواند تا حد بسیار زیادی متفاوت باشد. سرعت رشد و همینطور محل تومور مغزی تعیین کننده چگونه تحت تأثیر قرار گرفتن عملکرد سیستم عصبی می باشد. گزینه‌های درمان، علائم و علت‌های تومور مغزی بستگی به نوع ، اندازه آن و محل آن دارد. ما در این مقاله با علت و علائم تومور مغزی و همینطور توضیحی دقیق درمورد تومور مغزی چیست؟ شما را بیشتر آشنا می‌کنیم.

انواع تومور مغزی:

• نوروم آکوستیک
• استروسیتوما
• متاستاز مغزی
• کارسینوما
• گلیوبلاستوما
• تومور‌های امبریونال
• گلیوما
• مدولوبلاستوما
• منینگیوما
• تومور‌های مغزی کودکان
• مننژبوم
• تومور‌های هیپوفیز

علائم تومور مغزی چیست؟

علائم مربوط به تومور مغزی به موقعیت و اندازه تومور بستگی دارد. تومورها با حمله به بافت مغز و افزایش فشار وارد شده بر آن، باعث آسیب ‌دیدگی مستقیم مغز می‌شوند. در واقع علائم مشهود این نوع تومورها هنگامی مشخص می‌شود که تومور در حال رشد بر روی بافت مغز است و به مغز فشار وارد می‌کند.

سردرد  یکی از شایع‌ترین علائم تومور مغزی می باشد. علائم سردردهایی که بر اثر تومورهای مغزی ایجاد می‌شود، می‌تواند شامل موارد زیر باشند:

• صبح‌ها در هنگام برخاستن از خواب شدیدتر است.
• در حین خواب هم اتفاق می‌افتد.
• در هنگام سرفه کردن، عطسه کردن یا ورزش کردن ، شدت آن بیشتر می باشد.

علاوه بر سردرد امکان دارد شما علائم زیر را هم داشته باشید:

• استفراغ
• تاری دید یا دوبینی
• سرگیجه و پریشانی
• تشنج (بخصوص در بزرگسالان)
• ضعف و بی‌حسی در اندام‌های تحتانی یا قسمتی از صورت
• تغییر در فعالیت‌ها و توانایی‌های ذهنی

دیگر علائم شایع، ناشی از تومورهای مغزی عبارتند از:

• ناشیگری و ناتوانی در کار کردن با دست
• از دست دادن حافظه
• مشکل در نوشتن یا خواندن
• تغییر در توانایی شنوایی، چشایی یا بویایی
• کاهش هوشیاری و چابکی که می‌تواند به صورت خواب‌آلودگی و از دست رفتن هوشیاری باشد.
• مشکل در بلعیدن غذا
• سرگیجه
• بروز مشکلاتی در چشم‌ها از قبیل افتادگی پلک‌ها و نابرابر شدن اندازه مردمک چشم
• ناتوانی در کنترل حرکات بدن و اندام‌ها
• لرزش دست‌ها (رعشه)
• بی‌تعادلی
• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• بی‌حسی یا گز گز در یک طرف از بدن
• اختلال در تکلم و یا ناتوانی در درک سخن دیگران
• تغییر در حوصله، شخصیت، احساسات و رفتارهای شخصی
• مشکل در راه رفتن
• ضعف عضلات در ناحیه صورت، دست‌ها یا پاها

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که علائم و نشانه‌های که ذکر شده در شما پدیدار شود و ادامه داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

تومور‌های مغزی ای که از مغز شروع میشوند:

تومور‌های مغزی اولیه، در خود مغز و یا در بافت‌های نزدیک مغز مانند غشا‌های پوشش دهنده آن، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غدد پینال ایجاد میشوند. این تومور‌ها وقتی شروع میشوند که سلول‌های طبیعی و نرمال به جهش‌ در DNA‌های خود دست پیدا میکنند.

این جهش‌ها به سلول‌ها اجازه رشد و تقسیم شدن را میدهد؛ و تا هنگام مرگ سلول‌های سالم به زندگی خود ادمه میدهند. در نتیجه توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی ایجاد میشود که تومور را تشکیل میدهند. در بزرگسالان تومور‌های مغزی اولیه بسیار کمتر از تومور‌های ثانویه مغزی می باشند که در این شرایط سرطان در جا‌های دیگر آغاز میشود و بعد به مغز میرسد.

تومورهای اولیه

 سلول‌های سرطانی که از بافت مغزی تشکیل شده‌اند، تومورهای اولیه‌ی مغز نامیده می‌شوند. نام این تومورها از قسمت مغز یا نوع سلول مغزی که از آن به وجود آمده‌اند منشا می گیرد. شایع‌ترین تومورهای اولیه‌ی مغز موارد زیر می باشند:

گلیوماس:

این تومور‌ها در مغز و یا نخاع شروع به رشد می کنند و شامل آستروسیتوم‌ها، اپندیموما، گلوبلاستوما، الیگوستروکتومی‌ها والیگودندرولیوم هامیشوند.

مننژیوم:

یک مننژیوم، یک تومور است که از غشا‌های مغز و نخاع منینژ تشکیل میشوند؛ که اکثر آن‌ها غیر قابل تشخیص هستند.

نوروم آکوستیک:

این تومور‌ها خوش خیم می باشند و در اعصاب که کنترل توازن و شنوایی را از گوش داخلی به مغز کنترل میکند، توسعه پیدا می کند.

آدنوم هیپوفیز:

این‌ نوع تومورها اغلب خوش خیم هستند و در غده هیپو فیز مغز ایجاد میشوند. این تومور‌ها میتوانند با تاثیر بر روی هورمون‌های هیپوفیز کل بدن را تحت تاثیر قرار بدهند.

مدولوبلاستوم:

این نوع تومورها شایع‌ترین تومور‌های سرطانی در کودکان می باشند. در قسمت پسین مغز شروع به رشد می کنند و تمایل دارند که از طریق مایع نخاعی گسترش یابند. این تومور‌ها در بزرگسالان کمتر اتفاق میوفتد.

تومور‌های سلول‌های بنیادی:

این تومور‌ها ممکن است در کودکی که در آن بیضه‌ها و یا تخمدان‌ها در حال شکل گیری هستند، ایجاد شود؛ که گاهی میتوانند بر دیگر قسمت‌های بدن مانند مغز نیز تاثیر گذار باشد.

کرانیوفارنژیوم:

این تومور‌های نابارور در نزدیکی غده هیپوفیز که در آن هورمون‌هایی ترشح میشوند و این هورمون ها بسیاری از اعمال بدن را کنترل میکنند، شروع میشود. همانطور که گسترش میابد، میتوانند غده هیپوفیز و دیگر ساختار‌های مغز را نیز تحت تاثیر قرار بدهند.

سرطانی که در جا‌های دیگری از بدن شروع میشود و به مغز میرسد تومور‌های ثانویه یا متاستاتیک نام دارند.

اینگونه تومور‌ها نتیجه تومور‌های سرطانی هستند که در جا‌های دیگر بدن شروع میشوند و سپس به مغز میرسند. تومور‌های مغزی ثانویه اغلب در افرادی که سابقه سرطان دارند رخ میدهد، اما به ندرت ممکن است اولین نشانه های سرطان باشد که در جا‌های دیگر از بدن ایجاد شده است. این نوع تومور‌ها در بزرگسالان بسیار شایع‌تر از تومور‌های اولیه مغز است.

تومورهای مغزی ثانویه

اکثر سرطان‌های مغز به دلیل تشکیل تومورهای مغزی ثانویه اتفاق می‌افتد. این تومورها در اصل در قسمت دیگری از بدن تشکیل می‌شوند و سپس به طرف مغز گسترش پیدا میکنند و یا اصطلاحاً متاستاز می‌شود. از جمله سرطان‌هایی که می‌توانند از طریق متاستازی به مغز گسترش پیدا کنند، عبارتند از:

• سرطان ریه
• سرطان سینه
• سرطان کلیه
• سرطان پوست

تومورهای مغزی ثانویه همیشه از نوع بدخیم می باشند. در واقع تومورهای خوش‌خیم اصلاً از یک نقطه بدن به نقطه دیگر گسترش پیدا نمی‌کنند.

عوامل خطر برای تومور مغزی چیست؟

عوامل خطر برای تومورهای مغزی عبارت‌اند از:

سابقه خانوادگی : فقط حدود 5 تا 10 درصد از سرطان‌ها به صورت ژنتیکی به ارث می‌رسند. اگر چندین نفر در خانواده شما با تومور مغزی تشخیص داده شده‌اند، با پزشک خود صحبت نمایید. پزشک شما می‌تواند یک مشاوره ژنتیک معرفی کند.

سن: خطر ایجاد انواع تومورهای مغزی با افزایش سن، افزایش پیدا می کند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، خطر ابتلا به سرطان مغز را افزایش می‌دهد.

قرار گرفتن در معرض اشعه: افرادی که در معرض تابش یونیزه قرار گرفته‌اند خطر ابتلا به تومورهای مغزی را در خود افزایش می‌دهند.

راههای تشخیص تومور مغزی چیست؟

افرادی که دارای تومور مغزی هستند، چند گزینه درمان در اختیار خود دارند؛ این گزینه‌ها عبارتند از جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی. بسیاری از بیماران ترکیبی از این درمان‌ها را دریافت می‌کنند.

ام آر آی

دستگاه بزرگی مجهز به آهنربای قوی، که به کامپیوتر متصل می باشد ، جهت عکس برداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار می گیرد. بعضی اوقات رنگ مخصوصی هم به داخل رگ‌های خونی در بازو یا دست شما تزریق می‌شود، تا کمک کند تفاوت‌های بافت‌های مغز بیش‌تر نشان داده شود؛ این عکس‌ها می‌توانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور، را نمایش دهند.

سی تی اسکن

 دستگاه اشعه ایکس، متصل به کامپیوتر، یک سری عکس‌های دقیق از سر شما می‌گیرند؛ گاهی ماده حاجب نیز به داخل رگ‌های بازو یا دست شما تزریق می‌شود. ماده حاجب باعث می‌شود که نواحی غیرعادی راحت‌تر دیده شوند.

معاینه دستگاه عصبی

 پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی، و رفلکس های شما را بررسی می‌کند و همینطور چشم‌هایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز ومتصل می‌نماید به وجود می‌آید، مورد معاینه قرار می دهد.

شیوع تومورهای مغزی در سنین مختلف متفاوت است و در کودکان و سنین بالای ۵۵ سال بیشتر از نوع بدخیم می باشد. در حالی که در سنین میانی این دو شیوع تومور خوش خیم و بدخیم نسبتاً یکسان هستند.شایع ترین تومور کودکان تومورهای حوزه خلفی می باشند که از نوع مدولوبلاستوم و آپاندیموم هستند  در حالی که در بزرگسالان بالای ۵۵ سال بیشتر تومورهای بدخیم از نوع گلیوبلاستوم هستند.

پیشگیری از سرطان مغز یا تومور مغزی

اگرچه هیچ راهی برای جلوگیری از سرطان‌های مغزی وجود ندارد، اما تشخیص زودهنگام و درمان سرطان‌هایی که تمایل به متاستاز به مغز را دارند، ممکن است خطر متاستاز به مغز را کاهش بدهد.

عوامل خطرساز برای تومورهای اولیه‌ی مغز عبارتند از:

 تابش به سر، عفونت اچ آی وی و سموم محیطی. با این حال، دلیل دقیق سرطان مغز، به ویژه سرطان اولیه‌ی مغز، شناخته شده نیست، بنابراین اقدامات پیشگیرانه‌ی خاصی توسط محققین مشخص نشده است.