انواع درمان به روش رادیوتراپی

رادیوتراپی از جمله درمان هایی می باشد که قدمتی یک صدساله دارد و امروزه با وجود پیشرفت تکنولوژی توسعه یافته است و موارد کاربرد آن افزایش یافته است. روش درمانی رادیوتراپی ترکیبی از دو روش درمانی دیگر به نام جراحی و پرتو درمانی است که از سال ها قبل به عنوان دو روش درمانی مؤثر برای بسیاری از بیماری ها وجود داشته اند؛

به طوری که می توان گفت رادیوتراپی از روش های خاص پرتو درمانی است که در آن مقدار بالایی اشعه،چیزی حدود 10 تا 20 گری اشعه در یک جلسه و در حین انجام عمل جراحی در تومور یا نواحی اطراف آن توزیع می گردد.

علاوه بر این گاهی از اوقات پیش می آُید که بافت تومور به گونه ای است که امکان جراحی آن وجود ندارد، در این موقع بافت تومور به طور مستقیم در معرض پرتوهای یونیزان قرار می گیرد و بافت های سالم تومور کمتر در معرض تابش قرار می گیرند در واقع تنها یک تابش حداقلی بافت های سالم را تحت تأثیر قرار می دهد به همین دلیل است که این نوع روش پرتودرمانی به عنوان رادیوتراپی دقیق شناخته می شود.

انواع درمان به روش رادیوتراپی

در روش درمانی رادیوتراپی که تلفیقی از دو روش پرتودرمانی و جراحی است با استفاده از اشعه ها و پرتوهایی که حدود 10 تا 20 گری اشعه هستند انجام می شود و هم قبل از جراحی تومور و هم در حین و بعد جراحی تومور می توان از این روش استفاد کرد، حتی برای تومورهایی که جراحی آن ها امکان پذیر نیست نیز رادیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد.

این روش اغلب به عنوان بخشی از پروتکل درمانی است که در ترکیب با سایر روش ها مثل شیمی درمانی یا رادیوتراپی با استفاده از پرتوهای خارجی به کار برده می شود. یکی از روش های مهم رادیوتراپی، رادیوتراپی در حین انجام عمل است با وجود اینکه از روش های سنتی درمان سرطان محسوب می شود.

رادیوتراپی سیستماتیک

در این روش رادیوتراپی مواد رادیو اکتیو مورد استفاده به صورت مایعات نوشیدنی و تزریقی به بدن بیمار وارد می شوند. علاوه بر این ممکن است به صورت کپسول در اختیار بیمار قرار بگیرند. و  در آخر مواد رادیواکتیو پس از بلعیدن، نوشیدن و تزریق با انتشار در سرتاسر بدن موجبات درمان فرد را فراهم می آورند.

رادیوتراپی سیستماتیک برای درمان سرطان تیروئید و لنفوم غیرهوچکین بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.مواد رادیواکتیو مورد استفاده در این روش درمانی از قبیل ید 131 و استرونتیوم 89 است.

IMRT یا پرتودرمانی تنظیم شده

این روش یکی از روش های پیشرفته ی رادیوتراپی است که به عنوان یک نوع روش پیشرفته ی رادیوتراپی سه بعدی کانفورمال مشهور است که در آن از سخت افزارها و نرم افزارهای پیشرفته برای تغییر مناسب شکل و شدت پرتوها به نواحی مختلف بدن استفاده می شود.

IMRT که یکی از دقیق ترین پرتودرمانی های خاررجی موجود می باشد مانند رادیوتراپی سه بعدی کانفورمال یا DCRT3 با ارتباط دادن تصاویر سی تی اسکن با نرم افزارهای طراحی نواحی سرطانی به صورت سه بعدی دیده می شوند.

DCRT3 و IMRT در الگو و حجم پرتوهای تأبیده شده بر بدن متفاوت هستند؛ در پرتودرمانی سه بعدی کانفورمال پزشک الگوی تابش اشعه بر بدن را به کامپیوتر می دهد در صورتی که در رادیوتراپی سیستماتیک پزشک دوزهای خاصی را که تومور و بافت های سالم اطراف باید دریافت کنند مشخص می کند و سپس یک برنامه ی پیچیده ی کامپیوتری را در طی فرآیندی که طراحی معکوس نام دارد به منظور ترسیم یک طرح درمانی مناسب دوزهایی که پزشک مشخص نموده است مورد استفاده قرار می گیرد.

رادیوتراپی به روش تله تراپی

در این نوع روش رادیوتراپی پرتوهای درمانی از دستگاهی به سمت ناحیه ای که مبتلا به تومور است تابانیده می شود. اما این دستگاه چگونه دستگاهی است؟دستگاه تابش پرتو به ناحیه ی تومورال یک دستگاه بزرگ است که ممکن است کمی سر و صدا ایجاد کند.

شیوه ی کار این دستگاه به گونه ای است که بدن بیمار را لمس نمی کند بدین صورت که دور بدن بیمار می چرخد و در حین چرخش جوانب مختلف بدن بیمار را تحت تأثیر اشعه های خود قرار می دهد؛ در واقع یک درمان موضعی است که در آن پرتو فقط یک قسمت خاصی از بدن که دچار عارضه می باشد تابانده می شود.

مدت زمان درمان در این روش درمانی رادیوتراپی به گونه ای است که در هر روز از پنج روز هفته، از شنبه تا چهارشنبه درمان می شوند و البته بستگی به نوع بیماری ممکن است از 2 تا 10 هفته طول بکشد.  نکته ای که در این روش درمانی باید مورد توجه قرار گیرد این است که قبل از انجام رادیوتراپی بیمار باید توسط پزشک ویزیت شود و یک شرح حال کامل از او گرفته شود و در صورت نیاز تصویر برداری انجام شود.

رادیوتراپی داخلی

این روش درمانی نوعی درمان با اشعه است که برای درمان سرطان به طور معمول مورد استفاده قرار می گیرد. رادیوتراپی داخلی که براکی تراپی هم نیز نامیده می شود از نوعی انرژی که تابش یونیزان نامیده می شود برای کشتن و از بین بردن سلول های سرطانی و کوچک کردن تومورها مورد استفاده قرار می گیرد.

در روش رادیوتراپی داخلی بر خلاف درمان با تابش خارجی که در آن منبع تابش در بیرون از بدن بیمار قرار می گیرد در این روش موارد رادیو اکتیو به طور مستقیم در درون تومور یا نواحی مجاور آن واقع می شود. در رادیوتراپی داخلی در مقایسه با رادیوتراپی خارجی  برای تابش مقدار بیشتر اشعه در نواحی کوچک تر تومور و در زمان کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

رادیو تراپی داخلی به دو صورت موقت و دائم انجام می شود:

رادیوتراپی داخلی موقت:

در این روش مواد رادیو اکتیو به میزان معینی و در یک زمان مشخص قرار داده و سپس برداشته می شوند. رادیوتراپی داخلی موقت خود نیز به دو صورت دوز-ریت بالا و دوز-ریت پایین انجام می شود.دوز-ریت بالا  که بر روی بیماران سرطانی انجام می شود اما گاهی ممکن است بیماران برای انجام رادیوتراپی داخلی موقت دوز ریت- بالا  با استفاده از اپلیکاتور در بیمارستان بستری شوند.

این روش درمانی به این صورت است که یک دوز مشخصی از اشعه با استفاده از دستگاه کنترل از راه دور به تومور تابانیده می شود. کل پروسه ی درمان ممکن است چندین ساعت به طول انجامد اما آخرین مرحله فقط چند دقیقه طول می کشد. قبل از آنکه تجهیزات خارج شوند و بیمار به منزل منتقل گردد این مرحله ممکن است چندین بار تکرار شود؛

بسته به نوع تومور بیمار ممکن است تا 10 بار در طول یک یا دو هفته و یا حتی بیشتر تحت این درمان قرار بگیرد.در رادیوتراپی داخلی دوز- ریت پایین بیمار به صورت پیوسته در طی چند روز در معرض اشعه قرار می گیرد. در این روش بیماران شب در بیمارستان هستند چرا که وسایل مورد استفاده در طی معالجه ی فرد در جای خود باقی می مانند.

رادیوتراپی داخلی دائم:

این روش درمانی رادیوتراپی که به کاشت دانه هم معروف است بدین صورت است که دانه ها یا قرص هایی که اندازه ی آن ها به اندازه ی یک دانه برنج است را داخل یا نواحی اطراف تومور تعبیه می شود که به طور دائم در آنجا باقی می مانند. بعد از مدتی سطح رادیواکتیو موجود در این دانه ها به مرور زمان کم می شود و به کمترین مقدار موجود می رسد و سرانجام دانه ها بدون عوارض در تومور یا نواحی اطراف آن باقی می مانند.

رادیوتراپی سه بعدی کانفورمال (DCRT3 )

این نوع شیوه ی درمانی رادیوتراپی یکی از شیوه های پیشرفته ی درمان است که با استفاده از داده های سه بعدی از تومور و بافت های سالم اطراف آن درمان آغاز می شود. پس از آن این تصاویر سه بعدی به کامپیوتر و برای طراحی نقشه هایی استفاده می شود تا بتوان پرتوها را به طور متمرکز تابانید و بافت های سالم اطراف تومور را حفظ نمود.

در این روش طراحی های سه بعدی و پروسه ی تابانیدن اشعه به گونه ای است که بافت های سالم حداقل میزان اشعه را دریافت می کنند در صورتی که بافت های بیمار و مبتلا به سرطان در معرض اشعه ی بالاتری قرار می گیرند.

در نتیجه در رادیوتراپی سه بعدی کانفورمال (DCRT3 ) با عوارض جانبی کمتر درمان انجام می شود. این روش درمانی برای برداشتن و درمان تومورها و توده های سرطانی که نزدیک به مناطق حساس بدن قرار دارند استفاده می شود.

به عنوان مثال برای تومورهایی که نزدیک سر و گردن و یا نخاع قرار دارند از این روش استفاده می شود چرا که نسبت به روش های قبلی میزان تابش اشعه به نخاع، غدد بزاقی و عصب چشم کمتر است. شروع این نوع درمان با یک سی تی اسکن از ناحیه و بافت آسیب دیده است.