نقش شیمی درمانی در درمان سرطان پروستات

سرطان بیماری است که امروزه در دنیا بسیار شایع شده و افراد بسیاری را گرفتار می کند. یکی از سرطان هایی که در این میان ممکن است بسیار دیده شود، سرطان پروستات یا همان کنسر پروستات می باشد. پروستات غده ایی در دستگاه تناسلی مردان است و پیشرفت سرطان پروستات در ابتدا از همان ناحیه شروع شده و ممکن است که به دیگر نقاط بدن آسیب های جدی وارد کند.

لازم به ذکر است که بیشتر سرطان ‌های پروستات آرام رشد می‌کنند، اما برخی از آن ها نسبتاً سریع رشد می‌ کنند. همان گونه که بیان شد، سلول‌های سرطانی ممکن است از پروستات گسترش یابد و به دیگر بخش‌های بدن برسند، به ویژه این سلول های سرطانی ممکن است به استخوان‌ها و گره‌های لنفاوی سرایت کرده و آسیب برساند. باید بدانید که سرطان پروستات ممکن است در آغاز هیچ گونه علائمی از خود بروز ندهد اما در مراحل پیشرفته‌تر می‌ تواند مشکلاتی از جمله موارد زیر را به وجود آورد :

• مشکلاتی در ادرار کردن
• وجود خون در ادرار
• درد در ناحیه لگن
• درد کمر هنگام ادرار و ...
•  

در این مقاله به بررسی سرطان پروستات و درمان آن توسط شیمی درمانی می پردازیم. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

پروستات چیست؟

پروستات غده ‌ای است سفت به شکل یک هرم وارونه که قسمتی از آن بافت غددی و قسمتی دیگر از آن بافت عضلانی – همبندی دارد و مجرای ادرار پروستاتی را احاطه می ‌نماید. باید بیان شود که غده پروستات در موقع انزال منقبض می‌ گردد و ماده شیری رنگ قلیایی را به منی اضافه می ‌نماید. نکته بسیار مهم این است که حالت ژلاتینی منی به ‌دلیل همین اتفاق است.

ترشحات پروستات مقداری از حجم منی را تشکیل می ‌دهد. این غده در سراسر دوران کودکی نسبتاً کوچک باقی می‌ماند و در سن بلوغ تحت تأثیر هورمون تستوسترون شروع به رشد می ‌کند.

این غده در حدود سن ۲۰ سالگی به یک اندازه تقریباً ثابت می‌رسد و تا سن حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی به همین اندازه (حدود ۳۰ سی سی) باقی می‌ماند. وزن پروستات در فرد بالغ سالم حدود ۲۰–۲۵ گرم و اندازه آن ۴×۲×۳ سانتی‌ متر می باشد. پس پروستات غده ای است به اندازه گردو که در زیر مثانه مردان قرار داد و همان گونه که گفته شد، وظیفه آن تولید ترشحات منی است.

این ترشحات وظیفه تغذیه اسپرم ها را بر عهده دارند که به بیان دقیق تر تقریبا 30 درصد مایع منی از ترشحات پروستاتی تشکیل می‌ شود. بیماری های متفاوتی ممکن است در کمین پروستات باشد که در زیر به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم :

3 بیماری عمده در کمین غده پروستات :

• سرطان پروستات
• پروستاتیتس
• هیپرفونی ( یعنی بزرگ شدن خوش خیم یا غیر سرطانی غده پروستات )

مترشحات پروستات چه می باشد؟

لازم به ذکر می باشد که به صورت کلی غدد بدن به دو دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

• غدد درون ریز
• غدد بیرون ریز

پروستات در تقسیم ‌بندی غدد بدن به درون ‌ریز و برون ‌ریز، به دلیل این که مواد ترشحی آن از راه مجاری به بیرون از بدن می‌ریزد، جز غدد برون‌ ریز محسوب می ‌شود.

مایع تولید شده به وسیله پروستات به همراه اسپرم در کیسه‌ های منی ذخیره می گردد. همان گونه که بیان شد، مایع ترشح شده به وسیله پروستات یک سوم مایع منی را تشکیل می‌ دهد. این مایع در آمیزش وظیفه حمل و تغذیه اسپرم را بر عهده دارد. حالت قلیایی این مایع، اسپرم را در محیط اسیدی واژن حفاظت می ‌کند.

از مواد تشکیل دهنده ترشحات پروستات می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کلسیم
• روی
• ویتامین ث (اسید آسکوربیک)
• اسید فسفاتاز
• آلبومین
• آنتی ‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)  

چه موضوعی باعث بزرگی پروستات خواهد شد؟

در ابتدای مقاله به شکل و اندازه پروستات اشاره کردیم، دوباره بیان می کنیم که پروستات از یک قسمت محیطی یا عضلانی و یک بافت مرکزی که بافت غددی است تشکیل شده است. بعد از 40 سالگی باز به دلیل تغییراتی که در هورمون های بدن آقایان انجام می شود، نسبت دی هیدروتستسترون به استروژن تغییر می کند و میزان استروژن بالاتر می رود یا دی هیدروتستوسترون پایین می آید.

این موضوع می تواند مشکلاتی را برای آقایان به وجود آورد. می توان اذعان داشت که این استروژن سبب حساس شدن بافت غددی پروستات می شود و گیرنده های آن را بیشتر می نماید. در نتیجه پروستات دوباره شروع به رشد اضافه می کند و بحث بزرگی پروستات پیش می آید که از حدود 40 سالگی است منتها این رشد به صورت آرام است تا حدود سن 55 سالگی که علایم خود را نشان خواهد داد.

علایم بزرگی پروستات چه می باشد؟

علایم بزرگی پروستات شامل موارد زیر می باشد:

• تکرر ادرار شبانه
• تکرر ادرار روزانه
• تخلیه نشدن ادرار به خوبی
• کاهش قطر ادرار
• کاهش پرش ادرار
• قسمت های آخر ادرار به صورت قطره قطره می آید و فرد احساس می کند که باید دوباره به توالت مراجعه کند و به تدریج میزان ادرار باقی مانده در مثانه زیاد می شود. چون پروستات بزرگ شده گردن مثانه را بالا می زند و ادرار تخلیه کامل نمی شود.

در صورت بروز علائم بزرگی پروستات چه راهکاری وجود دارد؟

در صورت مشاهده اختلال در تخلیه ادرار و داشتن علائم بزرگ شدن پروستات باید به پزشک ارولوژی مراجعه کرده و معاینه شوید. این بررسی ها شامل موارد زیر می باشد:

• انجام آزمایش PSA و آزمایش ادرار و عملکرد کلیه ها
• سونوگرافی از کلیه ها، مثانه و پروستات و ادرار باقی مانده در مثانه
• معاینه انگشتی در صورت تشخیص پزشک

علائم و نشانه های بزرگی پروستات بر اساس شدت انسداد به سه نوع دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

1_ نوع خفیف: دارای علائم زیر می باشد

• سوزش مختصر ادراری
• کاهش مختصر فشار و سرعت ادراری دیده می شود ولی تخلیه مثانه خوب انجام می شود
• فرد علیرغم علائم از تخلیه ادراری شکایت ندارد.

2_ نوع متوسط: دارای علائم زیر است

• دو شاخه شدن ادرار
• قطع و وصل شدن ادرار
• شب بیدار شدن های مکرر ادراری و زور زدن هنگام تخلیه ادرار
• باقی مانده زیاد ادرار در مثانه

3_ نوع شدید: دارای علائم زیر می باشد

• ادرار بسیار باریک و تخلیه ادراری کاملاً مشکل و اذیت کننده می شود
• فرد چه بسا دچار احتباس ادراری می شود که مجبور می شویم برای بیمار سوند فولی گذاشته شود.

سرطان پروستات چیست ؟

سرطان به رشد و تقسیم بیش از اندازه یک سلول گفته می شود که به دو دسته خوش خیم و بد خیم تقسیم بندی می گردد. لازم به ذکر است که سرطان پروستات معمولا در بافت های خارجی تر غده پروستات ایجاد می شود. توده سرطانی پروستات گاهی سالیان دراز بدون رشد و حرکت باقی می ماند و علائمی را از خود نشان نمی دهد و هم چنین گاه به قسمت های داخلی تر پروستات و سایر ارگان های بدن سرایت می کند.

سرطان پروستات دومین سرطان کشنده در آمریکا محسوب می گردد و سالانه به طور متوسط ۴۰۰ هزار نفر به آن مبتلا شده و ۴۰ هزار نفر از آن ها از این بیماری جان سالم به در نمی برند. سن ۵۰ سال و بالاتر، دوران ظهور سرطان پروستات می باشد و از هر ده نفر یک نفر به سرطان پروستات مبتلا می گردد.برای آن که از ابتلا به سرطان پروستات جلوگیری به عمل آورید، لازم است که بعد از سن 40 سالگی زیر نظر چکاپ های پزشک باشید تا در صورت بروز کوچکترین علائم به زودی متوجه آن بشوید و درمان های خود را شروع کنید.

برای اطلاعات بیشتر باید بیان شود که بسته به نقطه‌ی شروع، سرطان پروستات به انواع گوناگونی تقسیم می‌شود. در بیش از ۹۵ درصد موارد، این سرطان از سلول ‌های داخل غده شروع می ‌شود که به آن آدنوکارسینوما می‌ گویند. بنابراین زمانی که از سرطان پروستات سخن می ‌گوییم منظور همین نوع از سرطان می باشد.

خوشبختانه سرطان پروستات رشدی بسیار آهسته دارد و همین موضوع می تواند در روند درمان بیماری نیز بسیار تاثیر بخش باشد. البته شایان به ذکر است که در غده‌ی پروستات بسیاری از مردان سلول ‌های سرطانی یافت می‌شود، اما بیش‌تر آن ‌ها در اثر کهولت سن جان خود را از دست می دهند و نه از سرطان پروستات.

در اتوپسی ‌های زیادی که از غده‌ی پروستات مردان ( پس از مرگ آن ‌ها ) انجام دادند، نتیجه گرفتند که ۸۰ درصد از مردان در دهه‌ی هشتم یا نهم عمرشان سرطان پروستات داشته ‌اند، اما هرگز تشخیص داده نشده و به دلایل دیگری از دنیا رفته ‌اند. بنابرای سعی داشته باشید که در این مورد استرس را از خود دور کنید و با وقوع علائم به پزشک مراجعه فرمایید.

تقریبا در غده‌ی پروستات 30% از مردان پنجاه ساله این نوع سرطان وجود دارد. اما در بیش‌تر موارد سلول‌ های تغییر شکل یافته سر جای ‌شان می ‌مانند و پخش نمی ‌شوند. اگر این سلول‌ها به نقطه‌های دیگر غده‌ی پروستات نفوذ کنند، بسته به شمار این سلول‌ها درجه‌ی سرطان (Grade) تغییر می‌کند. درجه‌ی پایین آن کم‌ و بیش طبیعی به‌ شمار می ‌رود و برایش کاری انجام نمی ‌شود.

لازم به ذکر می باشد که مرحله بندی بیماری، میزان مهاجرت سلول های سرطان پروستات به اندام و بافت های اطراف را مشخص می کند و به انتخاب بهترین درمان بیماری کمک می نماید:

• مرحله اول: هنوز سرطان در مراحل ابتدایی است و از پروستات خارج نشده است.
• مرحله دوم : سرطان کمی پیشرفته است ، اما هنوز محدود به غده پروستات می باشد.
• مرحله سوم: سرطان به بافت های اطراف منتشر شده است.
• مرحله چهارم: سرطان به غدد لنفاوی اطراف ، بافت ها و اندام های نزدیک مانند : مثانه و مقعد ؛ و اندام های دور مانند : ریه و استخوان متاستاز یا مهاجرت کرده و پخش شده است.

عوامل ایجاد سرطان پروستات چه می باشد؟

در کل دلایل ابتلا به سرطان هنوز ناشناخته است اما پزشکان برای ایجاد سرطان در بدن افراد یک سری دلایل کلی اما مهم را در نظر می گیرند. لازم به ذکر می باشد که دلایل ابتلا به این بیماری نیز هم چنان نا‌شناخته است‌. اما عواملی وجود دارد که خطر ابتلا به این بیماری را بالا می‌برد که می توان از ان ها به عنوان دلایل مهم ابتلا به سرطان پروستات اشاره کرد. از این دلایل به صورت موارد زیر یاد می کنیم:

• افزایش سن‌

اکثر موارد سرطان پروستات در افراد مسن اتفاق می ‌افتد. منظور از افزایش سن، متوسط سن افراد مبتلا ۷۰ سال می باشد.

• ژنتیک و سابقه خانوادگی

سابقه فامیلی (پدر و یا برادر) یکی از مهم ترین دلایل ایجاد سرطان می باشد. اگر پدر یا برادر شما در سنین زیر 60 سال مبتلا به این بیماری شود؛ شانس ابتلا به سرطان پروستات در شما نیز بسیار افزایش می ‌یابد.

• نژاد

این بیماری در نژاد انسان های ساکن قاره آفریقا شایع ‌تر از ساکنین قاره آسیا است‌. نژاد  سیاهان آمریکا بالاترین درصد احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را داشته و ژاپنی ها و چینی ها کمترین تعداد سرطان پروستات را دارند.

• رژیم غذایی

رژیم غذایی که حاوی چربی بالا باشد و مصرف میوه و سبزی ‌ها در آن کم باشد شانس ابتلا به سرطان پروستات را بالا می‌برد. در کل مصرف زیاد چربی. رژیم پر چربی حیوانی و چربی اشباع شده خطرات بسیاری را برای بدن انسان ها دارد و  ممکن است احتمال ابتلا به انواع سرطان را بالا برد.

• تماس با کادمیوم

در معرض برخی فلزات خاص قرار گرفتن مانند کادمیوم، می تواند شانس ابتلا به سرطان پروستات را در آقایان افزایش دهد

• عوامل عفونی

یکی از عوامل مهم تأثیر گذار در ایجاد سرطان پروستات، عفونت های مربوط به بدن آقایان به خصوص ناحیه تناسلی می باشد.

علائم سرطان پروستات چیست ؟

شایان به ذکر می باشد که سرطان پروستات غالباً در مراحل اولیه خود علائم خاصی ندارد. اما با پیشرفت بیماری ممکن است علائمی که در زیر عنوان می گردد در افراد دیده شود:

• افزایش مراجعه به دستشویی یا تکرر ادرار ، خصوصاً در ساعات خواب شبگاهی ، یعنی فرد چندین بار در شب بیدار شده و به دستشویی می رود.
• دشواری شروع و پایان ادرار کردن ، بدین صورت که فرد مجبور است کمی زور بزند و در آخر ادرار قادر به کنترل و یا قطع آن نیست.
• عدم توانایی در ادرار کردن
• ضعف و اختلال سیستم ادراری
• احساس درد یا سوزش هنگام ادرار یا نعوذ
• مشاهده خون در ادرار یا مایع منی
• در مراحل پیشرفته ممکن است درد پشت و بخش پائینی لگن هم احساس شود.
• ادرار باریک و بدون فشار
• اشکال در انجام نعوظ
• درد در موقع انزال

درمان سرطان پروستات :

درمان سرطان پروستات معمولا بستگی به سن بیمار و درجه پیشرفت بیماری دارد یعنی پزشک معالج شما بر اساس سن و درجه بیماری شما نوع درمان را آغاز می کند. لازم به ذکر است که بیماران مسن با آثار کم سرطان پروستات و در دوران ابتدایی بیماری ممکن است به طور محافظه کارانه مورد مداوا قرار گیرند. در مورد بیماران جوان تر و یا بیماری پیشرفته مدل های به خصوصی از مداوا مورد توجه و عملکرد پزشکان قرار می گیرد.

در ابتدا اولین روش، روش مشاهده و انتظار است. برای درمان سرطان پروستات، راه های درمانی خاصی وجود دارد که طبق نظر پزشک معالج شما انتخاب می شود. از جمله برخی راه هایی که برای درمان پروستات انجام می شود، می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• مشاهده و انتظار
• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• جراحی
• هورمون درمانی و ...

مشاهده و انتظار در درمان سرطان پروستات:

روش مشاهده و انتظار یکی از اولین روش های درمانی سرطان پروستات است، به طور خیلی ساده بیمار تحت نظارت متخصصین باقی مانده و تغییرات میزان رشد سرطان پیگیری می شود. این روش مشاهده و انتظار سبب می شود که پزشک معالج متوجه پیشرفت بیماری و روند سرطان بشود. این روش برای بیماران زیر مورد استفاه قرار می گیرد:

• بیماران بالای ۷۰ سال که قدرت جسمانی بالایی ندارند
• بیمارانی که سرطان شان در مراحل اولیه می باشد

سرطان پروستاتی که از این طریق نظارت می شود، ممکن است سال ها به طول بیانجامد تا به مرحله جدی برسد و اگر اتفاق مهمی نیفتد در بیشتر موارد سرطان به مرحله خطرناک نمی رسد. در صورتی که در مورد سرطان با پیشرفت سریع بیمار باید به طور فوری و جدی مورد مداوا قرار گیرد.

نقش شیمی درمانی در درمان سرطان پروستات:

لازم به ذکر می باشد که سلول های سرطانی معمولا به وسیله شیمی درمانی مورد معالجه قرار می گیرند. شیمی درمانی موجب نابودی سلول های سرطانی در تمام بدن می شود ، بنابراین زمانی به کار می رود که سلول های سرطانی به سایر جاهای بدن منتشر شده اند و سرطان پروستات به هورمون درمانی پاسخ نداده باشد. متأسفانه شیمی درمانی تفاوتی بین سلول ها قائل نشده و اصولا هر سلولی را معدوم می کند. بنابر دلایلی سلول های سرطانی پروستات در مقابل شیمی درمانی از خود مقاومت بسیاری نشان می دهند.

سلول های سرطانی پروستات در مقابل بیشتر داروها مقاومت نشان داده و به همین دلیل است که معالجه سرطان پروستات کمی مشکل می باشد. بعد از حدود ۵۰ سال مطالعه، هنوز پزشکان دارویی ندارند که بتواند سلول های سرطانی پروستات را معدوم کند، بنابراین بر اساس نظر پزشک و پیشرفت بیماری شما روش های بسیار متعددی برای درمان بیماری سرطان پروستات به کار گرفته می شود.

لازم به ذکر است که شیمی درمانی در مورد پروستات و انهدام سلول های سرطانی آن کمتر مورد استفاده قرار می گیرد، مگر در موارد بسیار شدید سرطانی که سایر معالجات مؤثر واقع نشده باشد. به عبارت دیگر شیمی درمانی آخرین مداوا برای سرطان پروستات محسوب می شود و اگر بدن فرد به دیگر روش های درمانی پاسخ نداد، از شیمی درمانی برای مبارزه با سرطان استفاده می شود.

اغلب شیمی درمانی داخل وریدی تجویز می شود و فرآیند درمان با توجه به وسعت سرطان ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. از عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان پروستات می توان به موارد زیر اشاره داشت :

• تهوع و استفراغ
• خستگی
• زخم دهان

در کل استفاده از شیمی درمانی به دو عامل مهم زیر بستگی دارد :

• نوع سرطان
• مرحله سرطان

می دانید که شیمی درمانی، درمانی است که برای توقف رشد سلول های سرطانی یا کشتن سلول های سرطانی و یا متوقف نمودن رشد آن ها مورد استفاده قرار می گیرد و برای این کار از داروها استفاده می شود. شیمی درمانی را می توان به دو بخش مهم تقسیم کرد که به صورت زیر می باشد:

• شیمی درمانی سیستمیک
• شیمی درمانی منطقه ایی

زمانی که شیمی درمانی خوراکی یا تزریقی یا عضلانی داده می شود، دارو وارد جریان خون شده و در سراسر بدن به سلول های سرطانی می رسد (شیمی درمانی سیستمیک). وقتی که شیمی درمانی مستقیما درون مایع مغزی نخاعی، یک عضو یا حفره بدن (مانند شکم) تزریق می شود، دارو اساسا سلول های سرطانی آن نواحی را تحت تاثیر قرار می دهد (شیمی درمانی منطقه ای: Regional Chemotherapy).  

همان گونه که ذکر شد، شیمی درمانی در مرحله ایی استفاده می شود که بیماری بسیار پیشرفت کرده است. این درمان نقش بسیار مهمی را در درمان سرطان ها از جمله درمان سرطان پروستات را ایفا می کند. به دلیل آن که آخرین راه برای از بین بردن سلول های سرطانی می باشد. امروزه کار خیریه ها کمک به بیماران سرطانی می باشد.