عوارض داروهای شیمی درمانی کدام است؟

تهوع و استفراغ موضوعی است که 70 درصد بیماران که شیمی درمانی می شوند با آن دست و پنجه نرم می کنند. بیمارها تا چند هفته پس از بهبود یافتن نیز باید به مصرف داروهای خود ادامه دهند تا مجددا به تهوع و استفراغ دچار نشوند.ریزش مو از دیگر عوارض شیمی درمانی است که می تواند باعث تضعیف روحیه بیمار گردد، در صورت بروز این مشکل به بیمارها توصیه می شود از کلاه گیس استفاده کنند. خستگی مفرط و اختلال شنوایی از دیگر عوارض شیمی درمانی است.

طی کردن روند شیمی باعث کم شدن گلبول های سفید خون ومبتلا شدن فرد به عفونت و همچنین باعث کم شدن پلاکت های خون وخونریزی خواهد شد. بند نیامدن خون از زخم و خونریزی از بینی و لثه از دیگر عوارض بعد از شیمی درمانی است. بی اشتها شدن و از دست دادن ناگهانی وزن نیز از جمله مواردی است که می تواند فرد بیمار آن را تجربه کند.

داروهایی مانند پادتن های مونوکلونال و مهار کننده های تیروزین کیناز بر روی سلول‌های غیرطبیعی سرطانی تاثیر می گذارند. عوارض و سطح بیماری در هر فردی متفاوت است. در برخی ممکن است به صورت شدید و در برخی خفیف باشد. شیمی درمانی یکی از روش های بسیار مهم و حیاتی در درمان سرطان است.حال می خواهیم بررسی کنیم که داروهای شیمی درمانی و عوارض شیمی درمانی کدامند. تهوع و استفراغ موضوعی است که 70 درصد بیماران که شیمی درمانی می شوند با آن دست و پنجه نرم می کنند.

بیمارها تا چند هفته پس از بهبود یافتن نیز باید به مصرف داروهای خود ادامه دهند تا مجددا به تهوع و استفراغ دچار نشوند. ریزش مو از دیگر عوارض شیمی درمانی است که می تواند باعث تضعیف روحیه بیمار گردد، در صورت بروز این مشکل به بیمارها توصیه می شود از کلاه گیس استفاده کنند.

خستگی مفرط و اختلال شنوایی از دیگر عوارض شیمی درمانی است. طی کردن روند شیمی باعث کم شدن گلبول های سفید خون ومبتلا شدن فرد به عفونت و همچنین باعث کم شدن پلاکت های خون وخونریزی خواهد شد. بند نیامدن خون از زخم و خونریزی از بینی و لثه از دیگر عوارض بعد از شیمی درمانی است. بی اشتها شدن و از دست دادن ناگهانی وزن نیز از جمله مواردی است که می تواند فرد بیمار آن را تجربه کند.

عمده داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی عبارتند از:

آنتی متابولیت ها مانند آنتی فولاد ها و آنالوگ های پورین و پیریمیدین.
داروهای هورمونی ضد نئوپلاسم مانند تاموکسیفن و آنتی آندروژن ها
مهارکننده های DNA مانند نیتروژن موستارد و آلکیلان
مهارکننده های آنژیوژنز
پادتن های مونوکلونال
مهارکننده های تیروزین کیناز
مهار کننده های پروتئازوم

توجه داشته باشید که اغلب این داروها بر روی تقسیم سلولی تاثیر می‌ گذارند و مانع سنتزDNA می شوند. برخی از داروهای جدیدی که در شیمی درمانی استفاده می ‌شود مانند پادتن های مونوکلونال و مهار کننده های تیروزین کیناز بر روی سلول‌های غیرطبیعی سرطانی تاثیر می گذارند و آنها را مورد حمله قرار می دهند.

شیمی درمانی چه عوارضی را برای بیماران دارد؟

عوارض شیمی درمانی بسیار جدی و شدید می باشد. اما با پیشرفت هایی که در علم امروز به وجود آمده است تا حدودی می توان جلوی این عوارض را گرفت و آن را کنترل کرد. عوارض و سطح بیماری در هر فردی متفاوت است. در برخی ممکن است به صورت شدید و در برخی خفیف باشد. مشاهده شده است که برخی از افراد هیچ عوارضی را بعد از شیمی درمانی تجربه نکرده اند.

مهمترین و شایع ترین عوارض شیمی درمانی عبارتند از:

تهوع و استفراغ: ۷۰ درصد از بیماران تهوع و استفراغ را تجربه می کنند. داروهای ضدتهوع می ‌تواند به این افراد کمک کند. آنها باید داروهای ضد تهوع را حتی بعد از چند هفته که به بهبودی رسیدند نیز مصرف کنند تا مجدد تهوع و استفراغ آنها برگشت نکند.

ریزش مو: بعد از چند هفته شیمی درمانی مو شروع به ریزش می کند و بسیار نازک و شکننده می شود. ریزش مو در شیمی درمانی در هر قسمت از بدن می ‌تواند رخ دهد. ریزش مو می تواند ناراحتی و فشار ذهنی را برای فرد به وجود بیاورد که در این صورت باید از کلاه گیس استفاده کند.

خستگی مفرط: یکی از شایع‌ ترین عوارض شیمی درمانی خستگی است. فرد ممکن است به طور مداوم احساس خستگی در زمان ابتلا به سرطان داشته و یا فقط بعد از انجام برخی فعالیت ها این حس به او دست بدهد. فرد بیمار باید استراحت کافی داشته باشد و از انجام فعالیت‌های سنگین دوری کند.

اختلالات شنوایی: ممکن است فرد بیمار بر اثر شیمی درمانی دچار مشکلات موقتی و یا دائمی در شنوایی شود.
کم شدن تعداد گلبولهای سفید خون و احتمال ابتلا به عفونت: یکی از عوارض شیمی درمانی این است که سیستم ایمنی بدن فرد ضعیف می شود و این می تواند تعداد گلبولهای سفید خون را کم کند. گلبول های سفید با عفونت در بدن مبارزه می ‌کنند در صورتی که تعداد آنها در بدن کم شود فرد در برابر عفونت آسیب پذیرتر می شود.

کم شدن پلاکت های خون و مشکلات خونریزی: پلاکت ها سلول های خونی هستند که از لخته شدن خون جلوگیری می‌ کنند. در صورتی که وجود پلاکتهای خون کم شود در این صورت مشکلاتی که مربوط به لخته شدن خون است، برای فرد بیمار به وجود می ‌آید. ممکن است فرد خونریزی بینی، لثه یا بند نیامدن خون از زخم ها را تجربه کنند.

زمانی که تعداد پلاکت های معین خون خیلی کم باشد فرد بیمار باید انتقال خون انجام دهد. برای اینکه خونریزی فرد کم شود باید از مسواک با برس نرم استفاده کند، از تیغ و وسایل اصلاح استفاده نکند. هنگام کار با وسایل تیز و برنده بسیار مواظب باشد و حتما دستکش بپوشد.

کم شدن گلبولهای قرمز و کم خونی: گلبول های خون باعث می ‌شود اکسیژن به تمام بافت های بدن برسد. کم شدن گلبول ها منجر به کم خونی می شود. نشانه های کم خونی خستگی، نفس کم اوردن و تپش قلب است. وقتی دچار کم‌خونی شدید باشید باید سریعاً انتقال و تزریق خون را انجام دهید.
همچنین باید از مواد غذایی که سرشار از آهن هستند مانند حبوبات،گوشت، کشمش، زرد الو و سبزیجات با رنگ سبز تیره بیشتر استفاده کنید.

بی اشتهایی: یکی دیگر از عوارض شیمی درمانی تاثیر بر روی سوخت و ساز بدن است. فرد ممکن است بی اشتهایی و کاهش وزن را تجربه کند. این عوارض ممکن است تا بهبود یافتن بیمار و تمام شدن دوره درمان ادامه داشته باشد. اما باید اضافه کرد که شدت بی‌اشتهایی به نوع سرطان بستگی دارد. برای این که بدن مواد مغذی کافی را دریافت کند می توانید وعده های غذایی خودتان را کوچک اما بیشتر کنید.

فردی که در خوردن و نوشیدن مشکل پیدا می کند باید در بیمارستان بستری شود و توسط لوله‌ای که از طریق بینی و معده او کار گذاشته می ‌شود به او مواد غذایی تزریق می کنند.

مشکلات بارداری و باروری: بسیاری از افراد در شیمی درمانی تمایلات جنسی خود را از دست می دهند اما بعد از تمام شدن دوره ی درمان بهبود پیدا می‌ کنند. معمولا داروهای شیمی درمانی بر روی باروری زنان و مردان تاثیر منفی می گذارد. افرادی که قصد دارند بعد از شیمی درمانی بچه دار شوند باید اسپرم یا تخمک خود را فریز کنند.

مشکلات گوارشی: اسهال در دوران شیمی درمانی امری بسیار طبیعی است. همچنین برخی از افراد ممکن است یبوست را تجربه کنند که بعد از بهبودی و تمام شدن دوره درمان دستگاه گوارش آنها به حالت اولیه بر می گردد.

التهاب غشای مخاطی: این التهاب می تواند در هر قسمتی از بدن مانند دهان، معده، روده و مقعد را درگیر کند. ممکن است زخم هایی در اطراف یا داخل دهان به وجود بیاید که حرف زدن و غذا خوردن را برای فرد مشکل کند. اگر این زخم ها خونریزی کند احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد.

مشکلات شناختی و سلامت ذهن: تقریباً ۷۵ درصد از بیماران مشکلاتی مانند عدم تمرکز و اشکال در حافظه کوتاه‌مدت را تجربه می کنند. برای برخی از بیماران این مشکل ممکن است چند ماه یا چند سال بعد از بهبودی نیز ادامه داشته باشد. تغییرات خلقی و افسردگی هم یکی دیگر از عوارض شیمی درمانی می باشد.

چگونه عوارض شیمی درمانی را کاهش دهید؟

برای اینکه عوارض خستگی مفرط ناشی از شیمی درمانی را کنترل کنید باید استراحت های کوتاه چند دقیقه‌ای را در روز برای خود در نظر بگیرید. رژیم غذایی مناسب برای خودتان که مقدار مناسبی از پروتئین مواد معدنی و کالری را دارا باشد نیز می تواند برای شما مفید باشد.

برای اینکه تهوع و استفراغ را درمان کنید بهتر است که داروهای ضد تهوع استفاده کنید. از خوردن غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. سعی کنید از زنجبیل زیاد استفاده کنید. زیرا می ‌تواند با سلول‌های سرطانی مبارزه کند و همچنین تهوع و استفراغ شما را بهبود بخشد.برای درمان ریزش مو پیشنهاد می شود که در هنگام شیمی درمانی از کلاه های سرد استفاده کنید و از برس و شانه های نرم و لطیف برای شانه کردن مو استفاده کنید. موی خود را با شامپو و نرم کننده های ملایم بشورید بهترین گزینه شامپو بچه می باشد.

برای درمان زخم های دهانی بهتر است که محلول آب و نمک را باهم قاطی کنید و ۵ تا ۶ بار در دهان را شستشو دهید. از مسواک نرم و لطیف استفاده کنید. خوردن غذاهای گرم، تند و پر ادویه را کنار گذارید.اگر مشکلات گوارشی دارید از غذاهای استفاده کنید که باعث شود مدفوع شما شل و آبکی شود. اگر دچار اسهال شدید، مایعات زیاد بنوشید که اثرات دارو کم شود و از بین برود.

سخن پایانی :

شیمی درمانی روش درمانی بسیار قوی برای افراد سرطانی است. داروهایی که در این روش استفاده می ‌شود بسیار قوی است و از طریق خون وارد بدن انسان می شود تا با سلول‌های سرطانی مبارزه کند. عوارضی که این داروها برای افراد به جا می گذارد، بسیار جدی و شدید می باشد. اما باید گفت که این عوارض در هر فردی متفاوت است.

برخی ممکن است هیچ عوارضی نداشته باشند. اما ۷۵ درصد افراد عوارض ناشی از شیمی درمانی را تجربه می کنند. برای اینکه افراد عوارض این بیماری را کم کنند باید رژیم غذایی خاصی را برای خودشان در نظر بگیرند و در خوردن و آشامیدن خود نکاتی را رعایت کنند.