ریزش موها و سرطان

ریزش موها در سرطان مشکل اصلی و ناراحت کننده ی بسیاری از بیماران سرطانی است. که شما می توانید با کمک به خیریه کمی از این درد را کم کنید.افرادی که دچار سرطان می شوند بعد از انجام شیمی درمانی دچار ریزش مو می شوند و چهره آنها را دستخوش تغییرات بسیاری می کند.

فولیکول ها نقش گسترده ای در رشد و نمو موها دارد و از آنجا که داروهای شیمی درمانی از موادی تشکیل شده اند که فولیکول ها را از بین می برند به همین علت است که شیمی درمانی رابطه مستقیمی با ریزش موهای بیماران دارد. سلول های بنیادی که در فولیکول ها وجود دارد.

در اثر داروهای شیمی درمانی دچار اختلال در سیستم تقسیم سلولی می شوند و در اثر تقسیم نشدن این سلول ها باعث ریزش موها می شود اما پس از اتمام دوره شیمی درمانی امکان رشد مجدد مو با مراجعه به متخصص مو و پوست و زیبایی وجود دارد.

امروزه با افزایش بیماری سرطان در بین افراد خیریه های گوناگونی با هدف کمک به افراد سرطانی نیازمند تشکیل شده اند ازجمله خیریه های سرطانی می توان به خیریه سرطان محک و بیماری های خاص و غیره اشاره کرد. شما اگر فردی خیر هستید و قصد کمک کردن به افراد را دارید خیریه سرطان گزینه مناسبی برای کمک می باشد.

ریزش موها و سرطان مشکل عمده ی بیمارانی است که درگیر سرطان شده اند. این روزها صفحه های مجازی پر از عکس های زیبا از افراد مختلف است. اما بهتر است بدانیم که افرادی وجود دارند که هرگز دلشان نمی خواهد هیچ عکسی از آنها گرفته شود.

نه اینکه این افراد از عکس گرفتن خوششان نیاید بلکه به این دلیل که آنها بخش مهمی از زیبایی خود را به دلیل ریزش موها و سرطان از دست داده اند.همین تغییرات ظاهری بدن در زمان ابتلا به سرطان است که خیلی ها خود را از اجتماع دور می کنند.

اطلاعاتی در مورد ریزش موها و سرطان

افرادی که دچار بیماری سرطان می شوند بعد از انجام شیمی درمانی وقتی به آینه نگاه می کنند متوجه تغییر به خصوصی در خود می شوند. آنها در ابتدا باور نمی کنند که موهای خود را از دست داده اند بلکه می خواهند به خودشان بقبولانند که ممکن است تنها مدل موهایشان تغییر کرده باشد.

اما بعد از مدت کوتاهی باور می کنند ریزش موها و سرطان اتفاقی است که چهره آنها را دستخوش تغییر کرده است. امادگی برای دوره شیمی درمانی و روبرو شدن با این تغییرات نیاز به اراده قوی دارد

این افراد که با ریزش موها و سرطان درگیر هستند ممکن است به هر متخصص پوست و مویی مراجعه کنند تا راه حلی برای رشد مجدد موهای خود بیابند. اما به مرور زمان متوجه می شوند که هیچ کس دقیقا نمی داند که چگونه با ریزش موها و سرطان مبارزه کرده و باعث رشد مجدد موها بعد از شیمی درمانی شود.

برای درک چگونگی ریزش موها  لازم است در ابتدا با روند رشد مو بیشتر آشنا شویم تا دقیقا متوجه شویم که شیمی درمانی چگونه باعث ریزش موهای شما می شود.

امید در بیماران مبتلا به سرطان

نقش امید در بیماران مبتلا به سرطان به قدری  اهمیت دارد که باید محور زندگی آنها را تشکیل بدهد. امید یعنی رشته ای وجود داشته باشد که بیمار را با دنیا پیوند دهد. یک بیمار سرطانی باید بتواند دل ببندد و قدرتمندانه مبارزه کند.

برای بیمار در حال درمان با شیمی درمانی سخت است که دنیا را زیبا ببیند، اما او باید بتواند در میان تمام نازیبایی ها، زیبایی ها را ببیند و برای خود کورسوی امید بیابد. باید این توان را داشته باشد که به خود امید بدهد این روزهای سخت گذرا هستند و او قادر خواهد بود آنها را پشت سر بگذارد.

درست که راه درمان بسیار سخت است و با رنج و درد بسیاری همراه است، اما بیمارانی که سلامت خود را به دست آورده اند، می توانند الگوی مناسبی برای بیمارانی باشند که خود را باخته و زندگی خود را تمام شده می دانند.

موها چگونه رشد می کنند؟

قبل از اینکه درباره ریزش موها و سرطان توضیحاتی بدهیم بهتر است بدانیم موها چگونه رشد می‌کنند؟ بررسی های بسیاری توسط دانشمندان روی روند رشد مو انجام شده است. آنها بررسی کرده اند که وقتی صحبت از رشد مو می شود دقیقا چه ژن ها و مکانیسم های سلولی درگیر هستند.

رشد مو از فولیکول ها و ساختارهای پیازی شکل موجود در لایه های زیرین پوست سر شما نشأت می گیرد. این لایه از پوست، سلولهای جدید پوست سر شما را تولید می کند که هر یک از این سلول ها مسئول تولید محصولاتی مانند مو، عرق و غیره در سر شما هستند.

فولیکول های موجود در پوست سر سلول های خاصی هستند که سلول های بنیادی را در خود جای داده اند. سلول های بنیادی می توانند به هر نوع سلول در بدن تبدیل شوند. سلول های بنیادی سلول هایی از جمله سلول های ماهیچه ای، سلول های عصبی یا سلول های پوستی را تولید می کنند.

بنابراین سلول های بنیادی موجود در پوست می توانند به هر نوع از سلول های پوستی تبدیل شوند. این سلول های بنیادی ابتدا به درون فولیکول ها رفته و سپس روند تغییر خود به سلول های پوست را طی می کنند. در نتیجه فولیکول ها نقش اساسی تری از سلول های بنیادی را در تولید سلول های پوست ایفا می کنند.

در واقع فولیکول ها زمینه ی ایفای نقش سلول های بنیادی را ایجاد می کنند.

توسط برخی از واکنش های سلولی یا ژنتیکی که هنوز به طور کامل شناخته نشده اند، سلول های بنیادی به فولیکول ها کمک می کنند که جوانه مو را تولید کنند. جوانه مو شروع به ایجاد محصول خودش در پوست سر شما که همان مو است، می کند.

مو از رشته ای از پروتئین ها تشکیل شده است که رشد این پروتئین ها عامل رشد موی شما است. رشد مو در اثر سلول هایی اتفاق می افتد که به سرعت تقسیم شده  افزایش می یابند.

شیمی درمانی پل ارتباطی بین ریزش موها و سرطان

همانطور که در بالا نیز گفتیم فولیکول ها نقش به سزایی را در رشد موها بازی می کنند. از آنجا که 70 درصد از داروهای شیمی درمانی از موادی تشکیل شده اند که فولیکول ها را از کار می اندازند،

بنابراین به همین علت شیمی درمانی بین ریزش موها و سرطان ارتباط معنی داری برقرار کرده و باعث ریزش موهای بیماران سرطانی می شود.

شیمی درمانی و ریزش موها و سرطان هر سه پل ارتباطی با یکدیگر دارند

سلول های بنیادی موجود در فولیکول ها به سرعت تقسیم شده و چرخه ی مهم و سریعی را طی می کنند. داروهای شیمی درمانی در روند چرخه ی تقسیم این سلول ها اختلال ایجاد کرده و در دراز مدت به طور کامل مانع تقسیم این سلول ها و در نتیجه ریزش موها و سرطان می شوند.

در زمان عادی و زمانی که شما درگیر سرطان نشده اید حدود 90 درصد از سلول های بنیادی پوست سر شما در مرحله تقسیم سلولی و رشد مو قرار داشته و تنها 10 درصد از این سلول ها به طور طبیعی در حال استراحت هستند.

اما زمانی که شما دچار بیماری سرطان می شوید و ناچارا از داروهای شیمی درمانی استفاده می‌کنید، این داروها تقریبا 100 صد در صد سلول های بنیادی پوست سر شما را به حالت استراحت سوق می دهند. بنابراین، این حالت استراحت سلول های بنیادی باعث توقف رشد موهای شده و دلیل اصلی ریزش موها را باعث می شود.

از آنجا که در طول شیمی درمانی سلول های بنیادی هیچ گونه فعالیتی ندارند به همین دلیل بعد از پایان شیمی درمانی روند رشد موهای شما دقیقا مثل قبل از شیمی درمانی نخواهد بود و ممکن است موهای شما الگوی رشد جدیدی را دنبال کنند.

بنابراین نگران این نباشید که ممکن است اتفاق ناگواری در پوست سر شما افتاده باشد. بلکه فقط ریزش موها و سرطان باعث شده است که موهای شما به شکل متفاوتی نسبت به گذشته رشد کند.

بعد از اتمام شیمی درمانی چه تغییراتی در رشد موها و سرطان مشاهده می شود؟

متخصصان پزشکی هنوز به طور دقیق نمی دانند که داروهای شیمی درمانی چرا و چگونه بر چرخه رشد موها اثر می گذارند. آنها فعلاً این را می دانند که این داروهای شیمی درمانی چرخه تقسیم سلولی سلولهای بنیادی را تحت تأثیر قرار داده و در روند طبیعی این چرخه اختلال ایجاد می کنند.

آنها همچنین تقریباً مطمئن هستند که بعد از اتمام شیمی درمانی موها ممکن است چرخه رشد متفاوتی را طی کنند.

ممکن است داروهای شیمی درمانی روی رادیکال های مربوط به رنگ مو نیز اثر گذاشته باشند. بنابراین بعد از اتمام شیمی درمانی بسیاری از بیماران مشاهده می کنند که رنگ موهای آنها نسبت به قبل از شیمی درمانی تغییر کرده و موهایی با رنگ متفاوت روی سر آنها شروع به رشد کرده است.

همچنین از جمله تغییرات دیگری که ممکن است بعد از اتمام شیمی درمانی در روند رشد موی خود مشاهده کنید این است که ممکن است موهای شما نسبت به گذشته ضخیم تر یا نازک تر شده باشد. همچنین بیمارانی بوده اند که بعد از اتمام شیمی درمانی مشاهده کرده اند که موهای صاف آنها اکنون به صورت مجعد رشد می کند.

 یا اینکه بیمارانی که قبلا موهای مجعد داشته اند با این امر مواجه می شوند که موهای جدیدشان بعد از اتمام شیمی درمانی به صورت صاف رشد کرده است.

یکی از تغییرات عجیبی که بعد از اتمام شیمی درمانی ممکن است در رشد موهای شما اتفاق بیفتد این است که در برخی بیماران که بخشی از موهای آنها سفید بوده است، مشاهده شده است که دیگر اثری از موهای سفید وجود ندارد.

دانشمندان هنوز علت مشخصی را برای این تغییر در رشد مو شناسایی نکرده اند اما به نظر می رسد که این تغییر خیلی هم تغییر بدی برای بیماران نخواهد بود.

چند راه مقابله یا مواجه بهتر با ریزش موها و سرطان

تحقیقات دانشمندان به این نتیجه رسیده است که در برخی موارد خیلی نادر ممکن است موهای بیمار بعد از اتمام شیمی درمانی مجددا به هیچ وجه رشد نکند که این می تواند اتفاق ناگواری برای این بیماران باشد. در بعضی مواقع ممکن است بعد از حدود یک یا دو سال موهای بیماران به رنگ و بافت اصلی خود برگردد.

و در بعضی مواقع نیز این اتفاق نیفتاده و موهای بیماران تا پایان زندگی شان همین روند رشد جدید و متفاوت را طی می کند.

بسیاری از بیماران بعد از شیمی درمانی دوست دارند که دقیقا همان موهای قبلی خود با همان رنگ و شکل را داشته باشند. بنابراین اکثر بیماران سرطانی بعد از اتمام دوره ی شیمی درمانی خود اقداماتی مانند رنگ کردن مو، صاف کردن و غیره را به طور مکرر انجام می دهند.

اما این فقط یک راه موقت برای فراموش کردن ریزش موها و سرطان است.

بهتر است بدانیم که تمام داروهای درمان سرطان باعث ریزش مو نمی شوند، اما خب تقریبا اکثر آنها با ریزش موها و سرطان ارتباط نزدیکی داشته و باعث ریزش مو می شوند.

1- آگاهی خود را افزایش داده و خانواده خود را آماده کنید

همه ی داروهای شیمی درمانی به یک شکل روی بیمار تاثیر نمی گذارند. بعضی از داروهای شیمی درمانی ممکن است فقط باعث نازک شدن موهای شما شوند. همچنین ممکن است بعضی از داروهای شیمی درمانی باعث ریزش توده ای موهای شما شوند و تمام موهای شما ریزش پیدا نکند.

بنابراین لازم است که شما بعد از تهیه داروهای شیمی درمانی از پزشک خود درباره نحوه اثر آنها سؤال کنید. اگر شما مطلع باشید که داروی شیمی درمانی دقیقا چه اثری را روی روند رشد موهای شما می گذارد، بسیار راحت تر با این مشکل مواجه می شوید.

در واقع آگاهی شما از مدل ریزش موها به شما کمک می کند که به صورت ناگهانی با ریزش موهای خود مواجه نشوید بلکه شما از قبل می دانید که چه اتفاقی قرار است بیفتد.

برخی از افراد خانواده به خصوص کودکانی که سن پایین تری دارند ممکن است در صورت مواجه با با ریزش موها و سرطان ترسیده و یا حتی خجالت بکشند. بنابراین این وظیفه ی شماست که قبل از شروع ریزش موها به خانواده خود اطلاع دهید که چه اتفاقی قرار است بیفتد.

هرچه خود بیمار واکنش بهتر و مثبت تری را نسبت به ریزش موها و سرطان نشان دهد، متعاقبا خانواده نیز راحتتر با این موضوع کنار می آید.

2- رفتار مناسبی با موهای خود داشته و موهای خود را کوتاه نگه دارید

بعد از شروع ریزش موها و سرطان هرگز از شامپوهای حاوی الکل یا سالیسیلیک اسید استفاده نکنید. همچنین بهتر است در طول شیمی درمانی موهای خود را رنگ نکرده و از صاف و یا فر کردن آنها خودداری کنید.

بعد از هربار حمام موهای خود را به آرامی با یک برس نرم شانه کرده و به جای استفاده از سشوار اجازه بدهید موهایتان با جریان هوا خشک شود.

موهای کوتاه، دور گردن شما نمی ریزند و موها را ضخیم تر و پرحجم تر نشان می دهند. همچنین اگر موهای شما کوتاه باشد راحتتر می توانید آنها را زیر کلاه گیس قرار داده و مدیریتشان کنید.

برای کوتاه کردن موهایتان از ریش تراش برقی استفاده کنید زیرا تیغ های دستی ممکن است پوست سر شما را خراش بدهند.

هرچه ریزش موهای شما بیشتر می شود، پوست سرتان نیز بیشتر در معرض محیط بیرون قرار می گیرد. بنابراین ممکن است پوست سر شما دچار خراش شود. در برخی افراد پوست سر آنها دچار خارش شده و یا حتی ممکن است در پوست سر خود احساس سوزن سوزن کنند.

شما می توانید جهت مراقبت از پوست سر خود از یک شامپو یا لوسیون نرم کننده و مرطوب کننده استفاده کنید. شامپو یا لوسیون را روزانه و با ملایمت روی پوست سر خود بمالید.

3- هنگام خوابیدن مراقب موهای خود بوده و موهایتان را بپوشانید و از ظاهرتان نهایت استفاده را برده و صبور باشید

اگر به هنگام خواب به کمک یک کلاه یا هر چیز دیگر موهای خود را بپوشانید باعث می شود موهایی که ریشه آنها ضعیف شده اند در همان پوشش سر شما بریزند. همچنین بهتر است موقع خواب موهای خود را با کش نبندید چون ریزش موها و سرطان را تشدید می کند.

پوشاندن سر علاوه بر اینکه سر شما را از سرما حفظ می کند از پوست سر شما در برابر آفتاب سوختگی نیز مراقبت می کند. بنابراین حتی اگر تمایلی به پوشاندن سر خود هنگام خروج از منزل ندارید، حتما قبل از خروج از کرم ضد آفتاب برای جلوگیری از آفتاب سوخته شدن پوست سرتان استفاده کنید.

توصیه میکنیم قبل از ریزش کامل موهایتان جهت خریدن کلاه گیس اقدام کنید تا بتوانید مطابق بافت موهای خود یک کلاه گیس داشته باشید. با این روش می توان اعتماد به نفس را در برابر تغییرات ظاهری بدن در زمان ابتلا به سرطان بالا برد

با استفاده از گوشواره های جدید، روسری زیبا، لوازم آرایش و غیره نقص زیبایی خود را جبران کنید.

ممکن است سرما باعث شود رگ های خونی زیر پوست سر شما تنگ شوند که این تنگ شدن رگ ها می تواند میزان دارویی که به فولیکول های مو می رسد را محدود کند.

از دست دادن موها بخصوص در خانم ها مشکل بزرگی است که می تواند آن ها را به افسردگی مبتلا کند. بنابراین از شما می خواهیم که با یک مشاور یا یک گروه حمایتی راجع به مشکلاتتان صحبت کنید.

در طول دوره شیمی درمانی صبور باشید. بسیاری از افراد بعد از اتمام شیمی درمانی موهایشان شروع به رشد کرده و مجددا زیبایی خود را به دست می آورند.

کلام آخر

ریزش مو یکی از اساسی ترین دغدغه های افراد مبتلا به سرطان بوده که باعث ایجاد خستگی ها و دلزدگی های فراوانی در بیماران مبتلا خواهد شد. ریزش موها یکی از عوارض ناشی از شیمی درمانی بوده که گریزناپذیر است.

داروهایی که در طی این پروسه به بیمار تزریق می شود، در واقع باعث می شود که سلول های بنیادی که مسئول رشد فولیکول های مو هستند را به استراحت فرو برد. بنابراین افراد مبتلا به مرور با ریزش موها و از دست دادن کامل آن ها روبرو می شوند. نحوه تاثیری که این داروهای شیمیایی بر بدن دارند، هنوز به طور کامل مشخص نشده است.

با وجود اینکه همه بیماران از عوارض این پروسه و ریزش موها آگاه هستند اما ترجیح می دهند که این روش درمانی را انجام داده و هزینه های آن را پرداخت کنند. بیماران مبتلا به سرطان علاوه بر مقابله با جنبه های روانی بیماری همچون از دست دادن موها و تحمل دردهای شدید و طاقت فرسا، همواره باید به فکر هزینه های درمان خود نیز باشند.

این هزینه ها به اندازه ای است که بسیاری از مبتلایان قادر به پرداخت آن نخواهند بود. بنابراین موسسات و انجمن های حمایت از بیماران سرطانی در این جهت در حال فعالیت بوده و تلاش می کنند که باری را از دوش این افراد بردارند.

در صورتی که جهت عرض تسلیت به خانواده های داغدار سری می زنید، بهتر است با اجاره و خرید تاج گل خیریه و استندهای تسلیت از این موسسات نقشی در تامین هزینه های این بیماران داشته باشید.

چرا شیمی درمانی موجب ریزش مو می گردد؟

شیمی درمانی علاوه بر حمله به سلول های سرطانی به سلول های سالم بدن که سرعت تکثیر بالایی دارند نیز حمله ور می شوند . از نظر ساختاری  در بخش هایی که فولیکول های مو در آن جای می گیرد  پر از عروق خونی کوچک است  که منجر به آن می گردد  این سلول ها سرعت رشد و تکثیر بالایی پیدا کنند ، در یک فرد سالم هر 23 الی 72 ساعت این سلول ها تقسیم می گردند.

شیمی درمانی منجر به از بین رفتن سلول های فولیکول های مو می شود  و معمولا با گذشت چند هفته از آن بیمار شاهد ریزش موها خواهد بود. گاهی بیماران به شکل تدریجی و گاهی به سرعت و طی چند روز شاهد ریزش موها است که در هر دو صورت باعث نگرانی و حتی افسردگی بیمار می شود. بسیار مهم است که اطرافیان در این دوران از بعد روانی حمایت کافی از بیمار را به عمل آورند.  البته نوع سرطان و داروهای مصرفی در شیمی درمانی تاثیر بسزایی در شدت ریزش موها دارند.

آدریاماسین(Adriamycin): این ترکیب موجب ریزش کامل مو در هفته های ابتدایی شیمی درمانی می شود، گاهی بیماران  با ریزش هایی در قسمت ابرو و مژه مواجه می شوند ، این دارو معمولا برای مبتلایان به سرطان سینه مصرف می گردد.

متوتروکسات(Methotrextate):  موجب می شود تا بیماران در دوره درمان موهای نازکی داشته باشند که همین موضوع البته نه همه و به ندرت فردی را دچار ریزش مو می کند.

سیتوکسان(Cytoxan): بیشتر برای سرطان های زنانه مصرف می گردد و معمولا اثر کمی در ریزش مو دارد.

تاکسول(Taxol): این دارو معمولا باعث ریزش کامل موی سر، ابروها، مژه ها و سایر نقاط بدن حتی ناحیه تناسلی می شود.

آیا ریزش مو در شیمی درمانی قابل پیشگیری است؟

تا به امروز هیچ درمانی که عدم ریزش موهای شما در طول درمان سرطان با شیمی درمانی و بعد از آن را تضمین کند، به دست نیامده است . برخی از درمان ها به عنوان راه های احتمالی برای پیشگیری از ریزش مو در شیمی درمانی مورد بررسی قرار گرفته اند اما هیچ یک از آن ها به طور کاملا موثر نبوده اند.  برخی از این روش های پیشگیری از ریزش مو در شیمی درمانی شامل موارد زیر هستند:

پوشش های خنک کننده پوست سر (هیپوترمی پوست سر): در طول انجام ترزیق های شیمی درمانی، پوشش هایی که از طریق مایع خنک کننده سرد شده اند روی سر شما قرار می گیرد  تا جریان خون به پوست سر را کاهش پیدا کند. به این صورت  ترتیب داروهای شیمی درمانی تاثیر کمتری بر موهای شما خواهند داشت.

مطالعات بر روی پوشش های خنک کننده پوست سر و سایر روش های به کار رفته برای کاهش دمای پوست سر، نشان می دهند که این روش ها تاحدودی در اکثریت افرادی که از آن ها استفاده کرده اند موثر هستند. این روش منجر می شود خطر ابتلا به سرطان در پوست سر شما بسیار کم باشد ؛ زیرا این ناحیه همان دوز از شیمی درمانی را سایر نواحی بدن شما دریافت می کنند، دریافت نمی کند. افرادی که از روش هیپوترمی پوست سر استفاده کرده اند، احساس ناخوشایند سردی و سردرد را گزارش کرده اند.