روش های کاهش ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ کدام اند؟

امروزه سرطان های دستگاه گوارش به خصوص سرطان کولون و رکتوم شیوع زیادی در کل دنیا خصوصا  کشور ایران داشته است و مسئله مهم تر این است که در سال های اخیر شاهد بروز این بیماری در سنین پائین تر در جامعه ایران می باشیم. سلامتی واژه ای است که همه ی مردم برای آن هزینه های بسیاری خرج می کنند و همیشه مهمترین مسأله و دغدغه ی ذهن بشر بوده است، چرا که انسان اگر سالم نباشد زندگی برای او معنا و مفهومی نخواهد داشت، اما گاهی وقت ها اتفاق می افتد که خواسته یا ناخواسته به بیماری دچار می شود، بیماری هایی که بعضی قابل درمان هستند و بعضی پرسه درمانی طولانی دارند و عده ای نیز به مرگ افراد ختم می شود. یکی از بیماری هایی که گروهی از مردم با آن دست و پنجه نرم می کنند سرطان است.

سرطان

واژه ی سرطان به خانواده ی بزرگی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که شامل رشد غیر طبیعی سلول‌هاست و این سلول‌ها این قابلیت را دارند که به سایر نقاط بدن گسترش پیدا کرده و به آن حمله کنند. طی این بیماری، زیرمجموعه‌ای از نئوپلاسم‌ها شکل می‌گیرند؛ یک نئوپلاسم یا تومور در واقع دسته‌ای از سلول‌ها است که طی رشد غیر قابل کنترل به ‌وجود آمده‌اند و در نهایت به تشکیل یک توده می‌انجامند، اما این توده می‌تواند در سرتاسر بدن گسترش یابد.

این بیماری در هر قسمت از بدن مانند خون، پوست، سیستم گوارش، سیستم ادراری تناسلی، استخوان، ماهیچه، چشم و … ممکن است آغاز شود و در مراحل پیشرفته به سایر نواحی بدن گسترش یابد. بسته به این که توده ی تشکیل شده در کدام بخش از بدن باشد، علائم ظاهر شده نیز متفاوت خواهد بود. عوامل مختلفی در ابتلا به سرطان نقش دارند، از جمله عوامل ژنتیکی، مواد شیمیایی، پرتوها و. …

سرطان روده بزرگ به طور معمول در سالمندان رخ می دهد ، با این حال ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. این وضعیت معمولاً به صورت توده های سلولی کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) به نام پولیپ که در قسمت داخلی روده بزرگ ایجاد می گردد ، آغاز می شود. با گذشت زمان ، برخی از این پولیپ ها می توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند.

سرطان‌ روده ‌بزرگ

همان گونه که اشاره شد هر قسمت از بدن ممکن است درگیر بیماری سرطان شود، روده ی بزرگ نیز از این امر مستثنی نیست. علائم بارز سرطان‌ روده ‌بزرگ شامل: تغییر در عادات روده و خون ریزی است.

درمان این بیماری، معمولاً از طریق جراحی ‌است که در بعضی موارد با شیمی ‌درمانی یا پرتو درمانی ادامه می‌یابد. در بسیاری از موارد، در صورت تشخیص درست و همچنین در مراحل اولیه ی بیماری، سرطان کولورکتال (سرطان روده‌ بزرگ به نام‌های سرطان کولون، و رکتوم یا سرطان کولورکتال هم نامیده می‌شود.) قابل درمان ‌است.

سرطان روده بزرگ نسبت به سرطان روده کوچک شایع تر است. چون مدفوع در تماس با مخاط روده قرار می گیرد. سرطان روده ی بزرگ سومین سرطان شایع در دنیاست و در کشورهای توسعه یافته و صنعتی شیوع بیشتری دارد. این نوع سرطان در کشور ما نیز به دلیل تغییر در سبک زندگی، شایع شده است.

دلایل ابتلا به سرطان‌ روده ‌بزرگ

 از مهم ترین دلایل ابتدا به این نوع سرطان مصرف بیش از اندازه چربی به ویژه چربی حیوانی و پروتئین، مخصوصاً گوشت قرمز است. یکی دیگر از دلایلی که می تواند در ابتلا به سرطان روده نقش داشته باشد، ماشینی شدن زندگی و شهرنشینی است که پیامد آن عدم تحرک است.

همچنین اضافه وزن و چاقی، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد. خوشبختانه به مدد روش‌های تشخیصی پیشرفته و بهبود درمان این سرطان‌ها، آمار مرگ و میر ناشی از سرطان رو به کاهش است. اما یک چیز هنوز نگران کننده است سرطان کولورکتال در جوان‌ها رو به افزایش است؛ یعنی در افراد کمتر از 50 سال.

این موضوع هشداردهنده است زیرا افراد به طور روتین علائم سرطان روده را قبل از 50 سالگی کنترل نمی‌کنند، مگر اینکه فرد به دلیل عوامل ژنتیکی یا سایر بیماریها در معرض خطر باشد. مأسفانه زنان و مردان زیادی در دهه‌ی 30 و 40 زندگی خود دچار سرطان روده‌ی بزرگ و مقعد می‌شوند.

طبق تحقیقاتی که به تازگی انجام شده گویای این است که تغذیه با غذاهای التهاب برانگیز موجب افزایش احتمال سرطان کولورکتال می‌شود. همانطور که می‌دانید، التهاب یکی از عوامل بسیار مؤثر پنهان در بسیاری از بیماری‌هاست که شامل برخی از انواع سرطان نیز می‌شود.

علائم سرطان روده ی بزرگ ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- وجود خون در مدفوع یا روی مدفوع (حرکت روده).

- تغییر در حرکات روده.

- مدفوع باریک تر از حد معمول.

- درد معده، دل درد، نفخ یا گرفتگی‌هایی که از بین نمی‌روند.

- کاهش وزن بدون هیچ دلیل مشخصی.

-  احساس خستگی در تمام مدت .

- استفراغ.

 عواملی که ریسک ابتلا به سرطان روده را بالا می برند

سابقه شخصی سرطان کولورکتال یا پولیپ ها

سن بالا از دلایل ایجاد سرطان روده

افزایش احتمال سرطان روده با شرایط التهاب روده

ابتلا به سرطان روده به خاطر ژنتیک و یا سابقه خانوادگی

رژیم غذایی با فیبر کم، چربی بالا

غذاهای آماده و نیمه آماده و کنسرو شده

شیوه زندگی آرام از دلایل بروز این بیماری می توند باشد.

دیابت

چاقی

سیگار کشیدن

مصرف الکل

پولیپ پیش زمینه ابتلا به سرطان روده بزرگ است 

پولیپ پیش زمینه ابتلا به بیماری سرطان روده بزرگ می باشد  و سه تا پنج سال زمان می برد تا به سرطان تبدیل شود.در واقع پولیپ روده بزرگ، غده یا زائده‌ای به شکل قارچ می باشد  که بر روی سطح این عضو بدن بوجود می آید . پولیپ به ۲ نوع عمده تقسیم می شود که یک نوع آن به سرطان روده بزرگ تبدیل می گردند. همچنین لازم به ذکر می باشد که سن بالای ۵۰ سال، اضافه وزن و سابقه خانوادگی عارضه، ابتلا به سرطان تخمدان یا سرطان رحم پیش از سن ۵۰ سالگی و اختلالات ژنتیکی از جمله عوامل ایجاد کنند پولیپ در روده می باشند.

حالا این سوال مطرح می‌شود که برای کاهش این ریسک چه می‌توان کرد؟

خبر خوبی که در مورد سرطان روده ی بزرگ وجود دارد، این است که می‌توان از آن جلوگیری کرد، در 75 درصد از همه ی موارد، می‌توان کارهایی انجام داد که از این سرطان جلوگیری کرد. عادات مرتبط با رژیم غذایی، وزن و ورزش با خطر سرطان روده بزرگ ارتباط دارد و این ارتباط نسبت به سایر انواع سرطان‌ها قوی‌تر است.

تغییر برخی از این عادات در سبک زندگی ممکن است سخت باشد. اما ایجاد این تغییرات همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بسیاری از انواع دیگر سرطان و همچنین سایر بیماری‌های جدی مانند بیماری‌های قلبی و دیابت را کاهش دهد.

 از جمله کارهایی که می توان با انجام آن ریسک ابتلا به سرطان روده ی بزرگ را کاهش داد عبارتند از:

- آزمایش

انجام آزمایشات غربالگری منظم در مورد سرطان روده ی بزرگ بهترین روش برای محافظت در برابر این بیماری است. این بیماری می‌تواند در مراحل اولیه درمان، بیشتر از همه ی مراحل قابل درمان باشد و با پیدا کردن رشد غیر طبیعی به نام پولیپ که می‌تواند به سرطان تبدیل شود، از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

- کولونوسکوپی

یک لوله انعطاف پذیر کوچک با یک دوربین در انتها برای بررسی طول کامل قسمت داخلی روده بزرگ استفاده می‌شود. برای این آزمون از ماده ی بیهوشی استفاده می‌شود، بنابراین  کسانی که کولونوسکوپی انجام می دهند برای برگشت به خانه نیاز به همراه دارند. اگر آزمایش وجود پولیپ یا رشد چیز مشکوک دیگری را پیدا کند، می‌توان در طول آزمایش آن را از بین برد.  بهتر است کولونوسکوپی هر 10 سال یک بار انجام شود.

- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر

این کار شبیه به کولونوسکوپی است که از یک لوله انعطاف پذیر کوچک برای بررسی قسمت تحتانی روده بزرگ (سیگموئید) استفاده می‌کند. لازم نیست برای انجام سیگموئیدوسکوپی از بیهوشی استفاده کرد. این کار هم همانند کولونوسکوپی هر 5 سال یکبار انجام شود.

- کولونوسکوپی مجازی

نوعی سی تی اسکن است که یک تصویر دقیق 3 بعدی از داخل روده بزرگ می‌گیرد. در طول آزمایش، یک لوله کوچک به داخل روده وارد می‌شود تا روده بزرگ به آرامی هوا را خارج کند. این اسکن فقط چند دقیقه طول می‌کشد. بهتر است این کار هر 5 سال یکبار انجام شود.

- سیگار نکشید

سیگار نکشیدن بهترین کاری است که می‌توان برای سلامتی خود انجام داد. سیگار کشیدن خطر سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهد، این اثر منفی در زنان ماندگارتر است. علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان همچنین باعث بیماری‌های جدی مانند: بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و آمفیزم.  نیز می شود. سیگار کشیدن یکی از دلایل اصلی حداقل 14 سرطان مختلف از جمله سرطان روده بزرگ است.

- مصرف آسپیرین را در نظر بگیرید

مصرف روزانه آسپیرین خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان 20 درصد کاهش می‌دهد. بررسی های به عمل آمده در این زمینه بیانگر آن است که این دارو برای استفاده گسترده توصیه نمی‌شود زیرا آسپرین خطر خونریزی دستگاه گوارش و تشکیل زخم را دارد. اما کسی که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ دارد، ممکن است از یک دوز 325 میلی گرم در روز بهره مند شود و برای آگاهی از خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید.

-  مصرف سبزیجات را افزایش دهیم

افزایش مصرف سبزیجات روشی مناسب برای پیشگیری از ابتلا به سرطان است. زمانی ‌که سبزیجات چلیپایی مانند کلم و بروکلی مصرف می‌شود، بدن ماده‌ای به نام ایندول-3-کاربینول (I3C) تولید می‌کند که می‌تواند به پیشگیری از سرطان کمک کند.

ایندول-3-کاربینول پروتئینی را فعال کرده که از بدن در برابر التهاب در روده محافظت می‌کند و نتایج یک مطالعه با حضور سوژه‌های حیوانی نشان داد موش‌هایی که  رژیم غذایی سرشار از ایندول-3-کاربینول را دنبال می‌کردند، دارای تومورهای خوش خیم کمتری نیز بودند. طبق مطالعات انجام شده، گلوکوزینولات‌ها، ترکیبی که مسئول عطر و طعم تلخ سبزیجات چلیپایی است، نیز اثر محافظتی در برابر سلول‌های سرطانی ارائه می‌کند.

رژیم‌های غذایی گیاهی با کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است. محققان چهار نوع رژیم غذایی گیاهی را مورد مطالعه قرار دادند. که عبارتند از:

- وگان، یا رژیمی که فاقد هر محصولی با منشأ حیوانی است.

- گیاهخواری لاکتو-تخم مرغ، که شامل مصرف لبنیات و تخم مرغ اما عدم مصرف گوشت است.

- پسکو وجترین، که شامل مصرف ماهی اما عدم مصرف گوشت است.

- نیمه وجترین، که شامل مصرف گوشت و ماهی به ندرت است.

به نظر می‌رسد  هر چهار رژیم غذایی مبتنی بر گیاهان نسبت به رژیم‌های غیر گیاهی کمتر  به سرطان منجرب می‌شوند.

- کاهش ریسک ابتلا به سرطان روده با مصرف سیر و پیاز

طبق گفته ی محققان، مصرف سبزیجات خانواده آلیوم که شامل پیاز، سیر، تره فرنگی و موسیر هستند، با کاهش ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ مرتبط است. تحقیقات محققان دانشگاه پزشکی چین نشان می دهد مصرف میزان بالا سبزیجات آلیومی ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ را تا ۷۹ درصد کاهش می دهد. «ژی لی»، عضو تیم تحقیق، در این باره می گوید: «نکته حائز اهمیت در این تحقیق این است که هر چقدر مصرف سبزیجات آلیومی بیشتر باشد، میزان حفاظت در مقابل سرطان روده بزرگ بیشتر خواهد بود».

وی در ادامه می افزاید: «به طورکلی یافته های فعلی نشان می دهد که چقدر پیشگیری اولیه از ابتلا به سرطان روده بزرگ از طریق تغییر در سبک زندگی مهم است». در این مطالعه، ۸۳۳ بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ با ۸۳۳ بیمار فاقد این بیماری مقایسه شدند.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، سرطان روده بزرگ یکی از شایع ترین سرطان ها در سراسر جهان است بطوری که در سال ۲۰۱۸، ۱.۸۰ میلیون مورد ابتلا به این سرطان و ۸۶۲ هزار مرگ ناشی از این سرطان در جهان وجود داشته است.

به گفته محققان سبزیجاتی که در خانواده آلیوم‌ها قرار دارند، می‌توانند خطر ابتلا به سرطان معده و روده را کاهش دهند. مزایای این سبزیجات به دلیل وجود ترکیبات سولفوری است. اگر چه مکانیسم دقیق این ترکیبات هنوز مشخص نیست، اما فرضیه‌ها بر این اصل استوار است که پیاز دارای موادی است که از رشد تومورها جلوگیری می‌کند. این سبزی پر خاصیت منبع خوبی از آنتی اکسیدان و ویتامین C است که باعث می شود بدن افراد با رادیکال‌های آزاد مقابله کند.

- قرار گرفتن کافی در معرض نور خورشید

قرار گرفتن منظم و به اندازه ی کافی در معرض نور خورشید می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک کند. زمانی‌ که پوست در برابر نور خورشید قرار می‌گیرد، ویتامین D در بدن تولید می‌شود که به حفظ سلامت و پیشگیری از سرطان روده بزرگ و برخی انواع دیگر سرطان کمک می‌کند. نتایج یک مطالعه با حضور تقریباً 13 هزار نفر نشان داد  سطوح پایین ویتامین D خطر سرطان روده بزرگ را به میزان 31 درصد افزایش داده است 

.با توجه به رنگ پوست، روزانه 20 تا 30 دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید توصیه شده است. همچنین، استفاده از کرم یا لوسیون ضدآفتاب که مکمل ویتامین Dاست نیز می‌تواند مفید باشد.

- ازکلسیم و ویتامین کافی استفاده کنیم

دریافت مقدار کافی کلسیم و ویتامین D می‌تواند به محافظت در برابر سرطان روده بزرگ کمک کند. باید مقدار 1000 تا 1200 میلی گرم در روز کلسیم و حدود 1000 واحد بین المللی (IU) ویتامین D مصرف شود. بعضی از گروه‌ها آزمایش کمبود ویتامین D را توصیه می‌کنند به خصوص در افرادی که احتمال کمبود آنها بالا است، همچون افرادی که در مناطق شمالی کشور زندگی می‌کنند و همچنین افراد مسن و افراد دارای اضافه وزن و افرادی که پوست تیره دارند.

- ورزش را در برنامه ی روزانه ی خود بگنجانیم

داشتن برنامه ورزشی منظم دشوار به نظر می رسد. اما باید بدانید ورزش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های جدی از جمله سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد و برای تقویت ذهنی خوب است. انجام دادن هر مقدار فعالیت بدنی بهتر از انجام ندادن آن است، انجام روزانه حدوداً 30 دقیقه یا بیشتر سفارش می شود. انجام مواردی همانند: پیاده روی سریع، دوچرخه سواری یا باغبانی را انتخاب کنید.

* کاهش و کنترل وزن

حفظ وزن سالم می‌تواند به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک کند. مطالعه‌ای با حضور تقریباً 3 هزار بزرگسال که بیش از 40 سال سن داشتند، نشان داد آنهایی که از شاخص توده بدنی بیش از 25 افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق در نظر گرفته می‌شوند برخوردار بودند احتمال بیشتری داشت دارای یک پولیپ در روده بزرگ خود باشند. خود پولیپ‌ها معمولاً مضر نیستند اما می‌توانند در نهایت به سرطان تبدیل شوند. شما می‌توانید وزن و خطر ابتلا به سرطان را با دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش کاهش دهید.

- محدود کردن مصرف گوشت قرمز، به خصوص گوشت فرآوری شده

خوردن بیش از حد گوشت قرمز مانند استیک، همبرگر و گوشت خوک خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس و بولونیا این خطر را حتی بیشتر می‌کنند. سعی کنید مصرف موارد ذکر شده را به حداقل برسانید.

-  نوشیدن چای سبز

طبق مطالعات انجام شده بر روی مردان چینی، شیوع سرطان روده در افرادی که به صورت منظم در طول زندگی چای سبز مصرف می کرده اند، 54 درصد کمتر دیده شده است. علاوه بر آن، شیوع سرطان ریه و پانکراس هم در آنها کمتر است. هر چند هنوز به طور قطعی این موضوع ثابت نشده است. 

- قهوه بنوشید

مطالعه‌ای با حضور 9,200 بزرگسال نشان داد که نوشیدن قهوه می‌تواند خطر سرطان کولورکتال را به میزان 26 درصد کاهش دهد و به ‌نظر می‌رسد مصرف قهوه هر چه بیشتر باشد نتایج بهتری دارد. افرادی که روزانه بیش از 2.5 فنجان قهوه مصرف می‌کردند با کمترین خطر برای سرطان کولورکتال مواجه بودند. انواع بدون کافئین قهوه و اسپرسو نیز نتایجی مشابه را برای محفاظت در برابر این سرطان نشان دادند.

- توت سیاه بخورید

توت سیاه اثر پیشگیرانه ی در ابتلا به سرطان روده بزرگ دارد. محققین با مطالعات آزمایشگاهی مطرح کرده اند که خوردن توت سیاه باعث کاهش کنسر کولورکتال(سرطان روده بزرگ) می شود.

- از مصرف الکل دوری کنید

یکی از عوامل خطرآفرین برای سرطان روده ی بزرگ، مصرف نوشیدنی‌های الکلی است. طبق مطالعات انجام شده در این زمینه، نوشیدن بیش از 4 نوشیدنی الکلی در روز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده ی بزرگ را 21 درصد افزایش دهد.

عوامل مختلفی می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند اما بنابر شواهد، باکتری‌های روده، الکل را به استالدهید سرطان‌زا تبدیل می کنند. بهترین گزینه برای پرهیز از انباشت این سموم در بدن پرهیز از مصرف الکل یا حداقل محدود کردن مصرف آن است.

- مصرف برنج قهوه‌ای

پیرو یک بررسی بزرگ که شامل داده‌های بیش از 2 میلیون نفر است، دانشمندان نشان داده‌اند که مصرف غلات و سریال‌های کامل، به‌ ویژه برنج و جو دوسر می‌تواند در برابر این سرطان از انسان محافظت کند. تا حد امکان برنج قهوه‌ای و جو دوسر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا به حفظ سلامت روده‌ها کمک شود.

سخن آخر

سرطان روده یکی از سرطان های شایع می باشد که بخش انتهایی دستگاه گوارش را درگیر می نماید. با تشخیص به موقع این بیماری و تعیین مرحله بیماری، می توانید روند درمانی را پیش گرفته و با اقدام سریع در این راستا، احتمال درمان را افزایش دهید. روش های درمان سرطان روده، همانند سایر انواع سرطان شامل مواردی مانند شیمی درمانی، جراحی، ایمونوتراپی، پرتودرمانی و ... است که به طور معمول با صلاحدید پزشک روش مناسب از بین آن ها انتخاب می شود.

در آخر لازم به ذکر این موضوع می باشد که با توجه به روند افزایشی بیماری سرطان و هزینه های درمان زیاد  موسسه های حمایتی زیادی تاسیس گشته اند که در زمینه کمک به بیماری سرطان و هزینه های درمانی آن فعالیت دارند از این رو شما نیز می توانید با کمک های غیر مستقیم و تهیه استند های تسلیتی و تاج گل که در این مراکز به اجاره می روند  را از این مراکز تهیه نمایید  و در خرید  دارو و درمان  به این بیماران سهیم باشید .