درمان سرطان لوزالمعده

پانکراس غده ای است که در داخل حفره ی شکم قرار داشته و از جلو به معده و از عقب به ستون مهره ها محدود می شود. این غده از دو بخش درون ریز و برون ریز تشکیل شده است که هر کدام وظایف مشخص و خاصی را بر عهده دارند. سلول های بخش درون ریز – معروف به جزایر لانگرهانس - وظیفه ترشح هورمون های انسولین و گلوکاگون که به تنظیم قند خون می پردازند را بر عهده دارند.

بخش برون ریز هم که درصد بیشتری از پانکراس را شکل می دهد، مسئول ترشح آنزیم های گوارشی است که باعث هضم آسان تر پروتئین، چربی و کربوهیدرات موجود در غذا در ابتدای روده کوچک می شوند. درصد بالایی از سرطان های لوزالمعده از همین سلول های برون ریز منشا می گیرند و میزان کمتری (حدود 5 درصد) از سرطان های پانکراس از بخش درون ریز آن شروع می شود.

سرطان لوزالمعده از سلول های بافت آن آغاز می شود که تحت تاثیر شرایطی شروع به رشد و تکثیر غیر قابل کنترل کرده و می توانند به خارج از پانکراس انتشار یافته و سایر نقاط بدن را هم درگیر کنند که در این صورت گفته می شود که سرطان متاستاز داده است.

گاهی هم ممکن است سلول های پانکراس به شکل غیر طبیعی درآمده اما هنوز به مرحلهسرطانی شدن نرسیده باشند که در این حالت گفته می شود که سلول ها در فاز پیش سرطانی قرار دارند و در صورت اقدام نکردن فوری به درمان می توانند به سرطان تبدیل شوند. بیشتر سرطان های پانکراس در کانال غدد برون ریز آن مشاهده می شوند که به این نوع شایع سرطان، آدنوکارسینومای مجرایی پانکراس گفته می شود.

انواع تومورهای لوزالمعده

گاهی توده های سلولی که در بافت کبد شروع به رشد و تکثیر می کنند سرطانی نبوده و می توان آن ها را به راحتی بدون این که منجر به آسیب بافت های اطراف خود شده باشند از بدن خارج کرد که در این حالت این تومورها را خوش خیم می نامند. در واقع احتمال عود مجدد این تومورها بعد از بیرون آوردنشان از بدن پایین بوده و خطر جدی و تهدید کننده ای برای فرد به دنبال ندارند.

در مقابل تومورهای بدخیم می توانند مخاطرات زیادی برای بیمار به همراه داشته باشند. این توده های سرطانی ممکن است با رشد و دست اندازی گسترده، به بافت های اطراف و سایر اجزای بدن متاستاز داده و به آن ها هم نفوذ کنند. با جدا شدن تعدادی از سلول های سرطانی از منشا خود احتمال دارد که وارد جریان خون یا لنف شده و به نقاط گوناگون بدن از جمله غدد لنفاوی، کبد، ریه ها و یا گاها پرده صفاق نیز گسترش یافته و شروع به تشکیل توده های سلولی سرطانی جدیدی در این مناطق بکنند.

نشانه های سرطان لوزالمعده

بیماران معمولا در نخستین مراحل شروع سرطان پانکراس علائمی از خود نشان نمی دهند و این علائم با گذشت زمان و رشد هر چه بیشتر سرطان آشکارتر می شوند. لازم به ذکر است که بروز این علائم در فرد به معنای ابتلای صد درصدی وی به سرطان لوزالمعده نیست و باید نظر قطعی پس از انجام آزمایشات تشخیصی و بررسی های پزشک معالج اعلام گردد. این علائم می تواند موارد زیر را در بر بگیرد:

زرد شدن رنگ ملتحمه چشم و پوست بدن و تیرگی و کدر شدن رنگ ادرار به دلیل یرقان
شکایت از درد در ناحیهی پشتی بدن یا اپی گاستر
داشتن تهوع و استفراغ
کاهش یافتن اشتها
از دست دادن تدریجی وزن
ضعیف و بی حال بودن بیمار

ریسک فاکتورها

سرطان پانکراس در بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند بیشتر دیده می شود.
احتمال بروز سرطان پانکراس در مردان قریب به 2 برابر بیشتر از زنان است جزو سرطان های شایع بین مردان است.
اگر در میان اعضای خانواده یا بستگان، موارد ابتلا به سرطان لوزالمعده، تخمدان یا روده وجود داشته باشد نیز می تواند ریسک ابتلا به این نوع از سرطان را بالا ببرد.
این سرطان در افراد سیاه پوست دنیا بیشتر از سفید پوستان رویت شده است.
کسانی که از سیگار یا سایر دخانیات استفاده می کنند، تا 3 برابر احتمال خطر بیشتری در ابتلا به سرطان پانکراس دارند.
سرطان پانکراس به طور معمول در سنین بالاتر از 60 سال و دوره سالمندی به چشم می خورد.
داشتن رژیم غذایی نامناسب و سرشار از چربی های مضر هم می تواند به ایجاد این سرطان منتهی شود.
این سرطان همچنین در افرادی که به واسطه شغل و محل کاری شان در مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک هستند هم به طور عمده ای مشاهده شده است.

فرایندهای درمانی سرطان لوزالمعده

به طور کلی برای بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده درمان های متعددی وجود دارند که همگی در 3 دسته کلی شیمی درمانی، پرتو درمانی و عمل جراحی جای می گیرند که هر کدام بسته به شرایط بیمار و میزان پیشرفت و گستردگی سرطان وی می تواند مورد استفاده قرار گیرد که در زیر به بررسی هر کدام از آن ها می پردازیم:

عمل جراحی

اگر تومور هنوز به مرحله دست اندازی به سایر بافت ها نرسیده باشد و در اندازه و مکان مشخصی استقرار داشته باشد، می توان از طریق جراحی آن را خارج کرد. بسته به محل تومور ممکن است قسمت انتهایی پانکراس (دم و تنه)، قسمت سر و یا کل غده به همراه بخشی از ضمائم اطراف آن مثل طحال، کیسه صفرا، گره های لنفاوی اطراف، بخشی از معده یا روده کوچک نیز برداشته شوند.

اما اگر سرطان به مرحله دست اندازی رسیده و در منطقه ای خاص از بدن متمرکز نباشد، در این صورت از درمان های جراحی برای تخفیف علائم و کاهش عوارض ناشی از سرطان تا حد امکان استفاده می شود.

در صورت انسداد مسیر صفرا به دوازدهه به کمک جراحی بای پس صفرا می توان مسیر جدیدی جهت ریخته شدن صفرا به داخل روده کوچک ایجاد کرد. اگر هم تومور راه مجرای صفراوی را بسته باشد، با قرار دادن یک استنت در این ناحیه می توان مسیر را دوباره باز نمود. گاهی هم توده های سرطانی مانع جریان یافتن غذا از معده به روده می شوند که در این حالت با وصل کردن مستقیم معده به روده، علائم بیمار را تخفیف می دهند.

رادیوتراپی یا پرتو درمانی

در این روش با کمک اشعه X و تاباندن آن به موضع مورد نظر باعث از بین رفتن یا توقف رشد سلول های سرطانی می شوند که خود به دو صورت انجام می گیرد: داخلی یا خارجی. تعیین یکی از این دو روش درمانی بسته به نوع و میزان گستردگی سرطان و نظر پزشک متفاوت خواهد بود. در پرتو درمانی داخلی، منبع تابش اشعه را در داخل بدن و نزدیک محل ابتلا به سرطان قرار می دهند تا باعث نابودی سلول های غیر طبیعی شود.

در رادیوتراپی خارجی، منبع تولید اشعه در خارج از بدن قرار دارد. در واقع اشعه ها توسط دستگاهی که در بیرون از بدن قرار دارد بر موضع درگیر تابانده شده و آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

کموتراپی یا شیمی درمانی

در این رویه درمانی با دادن دارو به بیمار، فعالیت سلول های سرطانی را متوقف کرده یا آن ها را از بین می برند. این نوع درمان هم به صورت شیمی درمانی سیستمیک و هم موضعی انجام می شود. در نوع سیستمیک دارو وارد گردش خون مریض شده و از این طریق در کل بدن به گردش در می آید تا سلول های سرطانی را شناسایی و علیه آن ها اقدام کند.

در مواردی ممکن است دارو به طور مستقیم به داخل مایع مغزی نخاعی تزریق شده یا در نقطه خاصی از بدن مثل اندام مورد نظر قرار گیرد تا بتواند تنها سلول های سرطانی همان محدوده را تحت اشعاع قرار داده و آن ها را از بین ببرد. در هر صورت نوع و میزان پیشرفت سرطان است که نوع درمانِ منتخب را مشخص می کند. موارد نام برده روش های استاندارد درمان سرطان پانکراس هستند که امروزه بر روی بیماران مورد استفاده قرار می گیرند.