با بازگشت سرطان چه کنیم؟

درمان سرطان ممکن است یکی از انواع جراحی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، پرتو درمانی و درمان بیولوژیک (ایمنوتراپی) یا مجموعه ای چند روش را شامل شود.  هدف نهایی در هر یک از روش ها ، از بین بردن سلول های سرطانی می باشد.  البته همراه با از بین رفتن سلول های سرطانی، تعدادی از سلول های سالم نیز  تخریب  خواهند شد و این موضوع دلیل مواجه شدن با  عوارض جانبی درمان سرطان می باشد.

سَرَطان بیماری‌ای است که در آن سلول‌های بدن در یک تومور بدخیم به صورت غیرعادی تقسیم و گسترش می یابند و بافت‌های سالم را نابود می‌کنند. سلول‌های سرطانی از سازوکارهای عادی تقسیم و رشد سلول‌ها جدا می‌افتند.

دلیل دقیق این مورد نامعلوم است اما ممکن است عوامل ژنتیکی یا عوامل بیرونی مانند ویروس و مواد سرطانزا موثر باشد. در یک جاندار سالم، همیشه بین میزان تقسیم سلول، مرگ طبیعی سلولی و تمایز، یک تعادل وجود دارد. سرطان شامل همه انواع تومورهای بدخیم می‌شودکه در پزشکی آنها را بیشتر با نام نئوپلاسم می‌شناسند.

احتمال ظهور سرطان در سن های مختلف وجود دارد اما احتمال بروز سرطان با افزایش سن بیشتر می‌شود. سرطان فقط مخصوص انسان نیست و همه جانوران و گیاهان پرسلولی نیز ممکن است به سرطان دچار شوند و این که سرطان بیماری پیش رونده ای است. تفاوت‌های بارزی در میزان وقوع و مرگ و میر ناشی از انواع سرطان در سرتاسر دنیا وجود دارد.

تقریبا نیمی از بیماران ابتلا به سرطان بعد از درمان های جراحی، شیمی درمانی ، هورمون درمانی، رادیوتراپی، پرتو درمانی سالم می مانند و عمر طولانی خواهند داشت.

زمانی که دکتر متخصص انکولوژی در مورد درمان سرطان آموزش و تخصص می بیند دوره پیگیری بعد از درمان را می گذراند . به همین علت ضرورت پیگیری از سمت بیمار بعد از پروسه درمان در بهبود بیمار بسیار مهم است .زیرا ممکن است که سرطان برگردد بنابراین نیاز است که بعد از درمان مراقبت های لازم را انجام داد.

چرا سرطان بر می گردد؟

برگشت سرطان با سلول های سرطانی ای شروع می شود که درمان اولیه نتوانست به صورت کامل آنها را بردارد یا تخریب کند. این بدین معنی نیست که شخص درمان اشتباه گرفته است، فقط به این معنی است که تعداد کمی از سلول های سرطانی از درمان جان سالم به در بردند و آن قدر تعدادشان کم بود که در تست های پیگیری بیماری کشف نشده بودند. با گذشت زمان این سلول ها تبدیل به تومور یا سرطان شدند و دکتر با تست های مخصوص آن را کشف می کند.

انواع برگشت(عود) سرطان

پزشکان برگشت سرطان را بر اساس مکان عود و اینکه تا کجا کشیده شده است توصیف می کنند. انواع مختلف عود عبارتند از:

1-عود موضعی: عود در همان محل منشا سرطان یا مکانی که خیلی نزدیک به آن است.
2-عود منطقه ای: تومور در غدد لنفاوی یا بافت های نزدیک سرطان اولیه رشد می کند.
3-عود دوردست: سرطان به اعضا یا بافت های جدا و دور از سرطان اولیه اتفاق می افتد.

زمانی که سرطان به مکانی دوردست گسترش می یابد به آن متاستاز یا سرطان متاستاتیک می گویند. زمانیکه سرطان منتشر می شود هنوز از همان نوع اول است. مثلا اگر شخص سرطان کولون داشته باشد ممکن است عود آن در کبد اتفاق بیفتد ولی هنوز سرطان روده بزرگ نام دارد.

دسته بندی  برگشت سرطان 

برای تقسیم بندی عود سرطان نیاز است بسیاری از تست هایی که زمان تشخیص اولیه سرطان انجام شد مثل تست های آزمایشگاهی و تصویربرداری دوباره تکرار گردد.

این تست ها کمک می کند مشخص شود سرطان کدام قسمت عود کرده است و اگر منتشر یافته است تا کجا رفته است. و پزشک احتمالا برای ارزیابی این موارد مجبور به مرحله بندی مجدد سرطان شخص می شود. بعد از انجام این تست ها پزشک ممکن است stage جدیدی را برای سرطان تعریف کند. و حرف r در آغاز stage جدید اضافه می شود تا نشان دهنده مرحله بندی دوباره باشد.

درمان عود سرطان:

نوع درمانی که شخص برای عود سرطان می گیرد بستگی به نوع سرطان و میزان انتشار آن دارد.

احتمال برگشت سرطان بعد از درمان

دکتر از بیماران خود می خواهند که هر 3 تا 6 ماه به صورت سرپایی به کلینیک درمان سرطان حتما مراجعه کنند. مثلاً درباره بیمار سرطان پستان بایستی هر 3 تا 6 ماه یک بار بیمار به پزشک معالج خود مراجعه کند تا روش های پیگیری پس از درمان را درخواست کند . بسیاری از بیمارها بسیاری از خوراکی ها را در دراز مدت استفاده می کنند.

این بیماران عموما قرص های هورمونی به بیماران تجویز می شود که بایستی از نظر عوارض پیگیری شود .همیشه از بیماران خواسته می شود که اقدامات و پیگیری های پس از درمان در بهبودی کامل آنها و تقویت جسمی شان بسیار مهم است .

در بعضی از این مراجعات دکتر تشخیص می دهد که تست مشخصی را بیمار حتما انجام دهد. البته بعضی از بیماران خود از پزشک می خواهند که تست های تشخیصی را انجام دهند زیرا نگران برگشت مجدد سرطان هستند .همچنین پس از درمان سرطان  احتمال دارد بیمار دچار مشکلات و عوارضی بشود که فقط با مراجعه به پزشک می تواند آن ها را درمان کند .

در صورتی که دچار اختلال در بینایی، شنوایی شدید شدند حتما دکتر به بررسی سیستم عصبی می پردازد و در صورت نیاز از روش سی تی اسکن از مغز استفاده می کند. درباره شکایت های بیماران مربوط به ریه، گوارش مثل بی اشتهایی، زردی، تنگی نفس اعضا مرتبط را بررسی می کند و به درمان آن می پردازد .

زمان لازم برای مراجعه بیمار به پزشک پس از درمان سرطان

به صورت میانگین به بیماران سفارش می شود که به مدت 5 سال بعد از درمان سرطان به دکتر معالج خود برای پیگیری مراجعه کنند. در 3 سال اول پس از درمان بایستی هر 3 تا 6 ماه مراجعه کنند و بعد از این زمان به بیمار گفته می شود هر سال یک بار برای پیگیری به دکتر مربوط مراجعه کند. مثلا برای بیمارانی که سرطان سینه داشته اند و درمان شده اند برای پیگیری از او خواسته می شود هر سال ماموگرافی انجام دهند .

برگشت سرطان سینه

همه افراد ی که سابقه بیماری را دارند ، در معرض خطر احتمال برگشت آن نیز خواهند بود. سرطان سینه عود کننده  عبارتی می باشد که به برگشت سرطان سینه می گویند.  احتمال برگشت سرطان در یک یا هر دو سینه نیز  ممکن خواهد بود.ضمن اینکه گاها نیز گسترش آن در نواحی مختلف و اندام های دیگر غیر ممکن نخواهد بود . خطر احتمال برگشت سرطان سینه به عوامل مختلفی مانند مرحله سرطان سینه اولیه، نوع تومور و نوع درمان قبلی سرطان بستگی دارد.

برگشت سرطان سینه زمانی اتفاق می افتد که سرطان سینه بعد از درمان اولیه سرطان، به بدن بازگردد. اگر چه درمان اولیه با هدف از بین بردن کلیه سلول های سرطانی انجام می شود، ولی تعداد معدودی از سلول ها ممکن است از درمان سر باز زده و زنده بمانند. این سلول های سرطانی کشف نشده، تکثیر می شوند و منجر به برگشت سرطان پستان می شوند.

سرطان پستان عود کننده ممکن است ماه ها یا سال ها بعد از درمان اولیه اتفاق بیفتد. سرطان ممکن است در همان مکان سرطان اولیه به بدن بازگردد و یا ممکن است به بخش های دیگر بدن گسترش یابد.

تشخیص سرطان سینه عود کننده اختمال دارد دشوارتر از تشخیص اولیه باشد. البته درمان ممکن است سرطان پستان عود کننده موضعی یا فاصله دار را از بین ببرد یا بیماری را برای دوره ای طولانی تحت کنترل درآورد.

نشانه های برگشت سرطان سینه

علائم و نشانه های برگشت سرطان سینه بستگی به نقطه ای از بدن دارد که سرطان به آن بازگشته است.

برگشت موضعی سرطان سینه

در برگشت موضعی، سرطان در همان قسمتی رخ می دهد که سرطان اولیه اتفاق افتاده بود. اگر بیمارتحت جراحی لامپکتومی قرار گرفته باشد، سرطان می تواند در بافت پستان باقی مانده عود کند. اگر بیمار تحت عمل ماستکتومی قرار گرفته باشد، سرطان می تواند در بافت دیواره قفسه سینه یا پوست، عود کند.

علائم برگشت موضعی در سینه

علائم و نشانه های عود موضعی در سینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

-توده جدید در پستان یا قسمت های سفت نامنظم
-تغییر در پوست سینه
-التهاب یا قرمز شدن پوست
-ترشح از نوک پستان

علائم و نشانه های عود موضعی سرطان سینه در قفسه سینه بعد از ماستکتومی احتمال دارد شامل موارد زیر باشد:

-یک یا چند گره فاقد درد روی یا زیر پوست قفسه سینه
-سفت شدن قسمت جدید در امتداد یا نزدیکی اسکار ماستکتومی

علت های برگشت سرطان سینه

برگشت سرطان سینه هنگامی اتفاق می افتد که سلول هایی که قسمتی از سرطان سینه اولیه بوده اند، از تومور اصلی جدا شده و در نزدیک پستان یا سایر بخش های بدن مخفی می شوند. مدت زمانی بعد، این سلول ها رشد می کنند. شیمی درمانی، رادیوتراپی، هورمون درمانی یا بقیه درمان هایی که ممکن است بعد از تشخیص اولیه سرطان دریافت کرده باشد، تمایل به کشتن سلول های سرطانی باقی مانده بعد از جراحی دارد.

اما بعضی اوقات، این درمان ها قادر به از بین بردن همه سلول های سرطانی نیستند. سلول های سرطانی ممکن است سال ها بدون هیچ آسیب و زیانی باقی بمانند. ولی ممکن است به هر دلیلی فعال شده، رشد و گسترش یابند. 

چشم انداز

چشم انداز عود موضعی سرطان سینه معمولا به افراد بستگی دارد. عوامل تاثیر گذار زیادی بر پیش آگاهی فرد پس از عود موضعی سرطان سینه وجود دارد که عبارت اند از:

زود تشخیص دادن عود سرطان

درمان های استفاده شده

مدت زمان عود سرطان پس از بروز سرطان اولیه

زمان عود سرطان، اگر پایین تز از 45 سالگی باشد.

نوع سرطان سینه

جلوگیری از برگشت سرطان سینه

استراتژی هایی که با کاهش خطر برگشت سرطان پستان در ارتباط هستند عبارتند از:

1-هورمون درمانی
اگر  شخص مبتلا به سرطان پستان گیرنده هورمون مثبت هست، هورمون درمانی بعد از درمان اولیه، ریسک بازگشت سرطان سینه را کمتر می کند. هورمون درمانی ممکن است حداقل تا 5 سال ادامه پیدا کند.
2-شیمی درمانی
 برای اشخاص مبتلا به سرطان سینه که در معرض خطر برگشت سرطان سینه هستند، شیمی درمانی احتمال برگشت سرطان پستان را کمتر می کند و این اشخاص عمر طولانی تری دارند.
3-رادیوتراپی
 اشخاصی که برای درمان سرطان پستان، عمل جراحی پستان انجام داده اند و اشخاصی که تومور بزرگی دارند یا درگیر سرطان التهابی سینه هستند، در صورتی که از رادیوتراپی برای درمان استفاده کرده باشند، با احتمال کمی در معرض خطر برگشت سرطان سینه قرار می گیرند.
4-درمان هدفمند
 اگر سرطان در شخص پروتئین اضافی تولید می کند، داروهایی که پروتئین را هدف قرار می دهند، می توانند موجب کاهش یافتن خطر برگشت سرطان سینه شوند.
5-داروهای سازنده استخوان
 مصرف داروهای سازنده استخوان، موجب کم شدن برگشت سرطان در استخوان ها می شود، به خصوص در اشخاصی که در معرض خطر بیشتری برای برگشت سرطان سینه هستند.
6-حفظ وزن سالم
حفظ وزن سالم می تواند به کمتر کردن خطر بازگشت سرطان پستان کمک کند.
7-ورزش کردن
 ورزش منظم، خطر برگشت سرطان پستان را کمتر می کند.
8-انتخاب رژیم غذایی سالم
 باید روی مصرف سبزیجات، میوه و غلات توجه خاصی کرد و نوشیدن الکل را محدود کرد.

شیمی‌درمانی

در شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان برای کشته شدن سلول‌های سرطانی استفاده می شود. داروها وارد جریان خون می‌شوند و روی سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن اثر می‌گذارند.

غالبا داروهای ضد سرطان از راه رگ تزریق می‌شوند، اما برخی از آنها به‌ شکل خوراکی به بیمار داده می‌شوند. ممکن است شخص در بخش سرپایی بیمارستان، در مطب پزشک، یا در خانه درمان شود. به‌ندرت  پیش می آید که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
عوارض جانبی شیمی‌درمانی معمولا بستگی به نوع دارو و دوز دارد. همچنین این داروها می‌توانند به آن دسته از سلول‌های طبیعی که سریع تقسیم می‌شوند آسیب برسانند.

-سلول‌های خون 

 سلول‌های خون با عفونت مبارزه می‌کنند، به انعقاد خون کمک می‌کنند، و اکسیژن را به همه بخش‌های بدن می‌رسانند. زمانی که داروها بر روی سلول‌های خونی تاثیر می‌گذارند، بیشتر ممکن است که فرد دچار عفونت شود، در بعضی نقطه ها بدن او کبودی ایجاد شود و یا به‌آسانی خونریزی کند و خیلی ضعیف یا خسته شود.

-سلول‌های ریشه موها 

شیمی‌درمانی غالبا موجب ریزش مو می‌شود. ولی موهای بیمار، مدتی بعد از شیمی‌درمانی دوباره رشد کند، ولی احتمالارنگ و جنسشان تغییر کند.

- سلول‌های پوشاننده دستگاه گوارش 

 شیمی‌درمانی عموما موجب کاهش یافتن اشتها، تهوع و استفراغ، اسهال، یا زخم‌های دهان و لب می‌شود.
شیمی‌درمانی سرطان کولورکتال گاهی موجب دردناک شدن و قرمز شدن پوست کف دست و پا می‌شود و ممکن است باعث پوسته‌ریزیِ پوست شود.گروه مراقبت پزشکی راه‌هایی برای کنترل کردن بسیاری از این عوارض جانبی به بیمار پیشنهاد می‌کند. بیش‌تر عوارض جانبی زمانی درمان تمام ‌شود از بین می‌روند.

پرتودرمانی

در پرتودرمانی از پرتوهای (اشعه) با انرژی بالا برای کشته شدن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی تنها در محل مورد درمان تاثیر می‌گذارد. دکتران از انواع گوناگونی از پرتو‌درمانی برای درمان سرطان استفاده می‌کنند. بعضی اوقات بیماران دو نوع پرتو دریافت می‌کنند.

- پرتوخارجی 

 پرتو از یک دستگاه در خارج از بدن بیمار تابانده می‌شود. رایج‌ترین دستگاهی که برای پرتودرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تسهیل‌کننده خطی است. بیشتر بیماران برای درمانشان مجموعا ۵ روز در هفته و برای چند هفته به بیمارستان یا درمانگاه می‌روند.

-پرتو داخلی 

 پرتو از یک ماده رادیواکتیو که در یک لوله باریک که مستقیما درون تومور یا نزدیکی آن کار گذاشته شده تابیده می‌شود. بیمار در بیمارستان بستری می‌شود و وسیله کاشته شده مجموعا برای چند روز در محلش می‌ماند که عموما پیش از اینکه بیمار به خانه برود خارج می‌شود.

-پرتودرمانی هنگام عمل

در بعضی موارد دادن پرتو در زمان عمل انجام می‌شود. عوارض جانبی عموما به اندازه پرتوتابی و آن بخش از بدن که تحت درمان قرار می‌گیرد بستگی دارد. پرتودرمانیِ شکم و لگن غالباً موجب تهوع، استفراغ، اسهال، مدفوع خونی، یا حرکات روده‌ای فوری می‌شود. گاهی موجب مشکلات ادراری مثل عدم توانایی در کنترل ادرار می‌شود. علاوه بر این پوست بیمار در محل مورد درمان قرمز، خشک، و حساس می‌شود، به‌ ویژه پوست اطراف مقعد بسیار حساس است.

احتمال زیادی وجود دارد که بیمار در طول پرتودرمانی به‌ ویژه در چند هفته آخر درمان خیلی خسته شود. در عین حالی که استراحت مهم است، دکتران معمولاً به بیماران توصیه می‌کنند تا جایی که امکان دارد فعال باشند. با آنکه عوارض جانبی شیمی‌درمانی می‌توانند آزار دهنده باشند و عموما دکتر آنها را درمان یا کنترل می‌کند، بعد از پایان درمان از بین می‌روند.

ریسک فاکتورها یا عوامل خطر عود سرطان سینه

فاکتورهایی که ریسک بازگشت سرطان را برای افرادی که از سرطان پستان جان سالم به در برده اند، بیشتر می کند عبارت اند از :

درگیر شدن گره لنفاوی:  پیدا کردن  سرطان در غدد لنفاوی مجاور در زمان تشخیص اولیه، احتمال بازگشت سرطان را بسیار  بیشتر خواهد کرد.

اندازه تومور بزرگ تر : افرادی که از تومورهای بزرگ تری برخوردار هستند ، احتمال عود بیماری در این بیماران نیز بسیار بالاتر خواهد بود.

حاشیه تومور مثبت : در حین عمل جراحی پستان، جراح در تلاش است تا  سرطان را به همراه مقدار کمی از بافت اطراف آن بردارد. پاتولوژیست لبه های بافت را برای جستجوی سلول های سرطانی کنترل می نماید.

اگر حاشیه های اطراف بافت زیر میکروسکوپ، عاری از سرطان باشند، این یک حاشیه منفی به شمار خواهد رفت در صورتی که در هر قسمت از لبه ها سلول های سرطانی  دیده شود  (حاشیه مثبت)، احتمال عود یا بازگشت سرطان نیز بیشتر خواهد بود.

عدم انجام پرتودرمانی پس از لامپکتومی : معمولا  افرادی که لامپکتومی (برداشتن موضعی گسترده) را بر می گزینند ، به جهت  کاهش خطر عود سرطان، تحت پرتودرمانی قرار می گیرند. افرادی که پرتودرمانی را انجام نمی دهند، درصد بالایی با خطر عود بیماری رو به رو خواهند شد.

در نهایت

همانطور که می دانید امروزه در سراسر جهان انواع مختلفی از سرطان وجود دارد که افراد زیادی را درگیر می کند .درمان این  بیماری، در دسته  بیماری های پر هزینه به شمار می رود  که  افراد زیادی از این بابت برای درمان با مشکل رو به رو  می شوند. از این حیث  موسسات زیادی در جهت یاری رساندن به این بیماران تاسیس شده  است که موسسه خیریه سید حسین رضوی از این دسته موسسات می باشد. این مراکز با اجاره تاج گل و استند تسلیت ، اقدام به پرداخت هزینه های درمان این بیماران می کنند . شما می توانید با اجاره از این موسسات در این امر خیر خواهانه سهیم باشید.